Ρώσοι και Σοβιετικοί από το σύνολο «Κύκλος»

Τα προγράμματα του συνόλου «Κύκλος» διακρίνονται σταθερά για το ξεχωριστό ενδιαφέρον τους. Μακριά από τα προφανή και αυτονόητα, εμπλουτίζουν τη μουσική ζωή της πρωτεύουσας. Το τίμημα της διαφορετικής πορείας είναι, φυσικά, ένα σχετικά περιορισμένο ακροατήριο, καθώς η επί δεκαετίες ελλιπέστατη μουσική παιδεία της χώρας δεν στοχεύει στη δημιουργία φιλόμουσου κοινού αλλά στην καλύτερη περίπτωση φιλότεχνων, οι οποίοι προσεγγίζουν τη μουσική πρωτίστως από ιστορική ή αισθητική σκοπιά, ως έκθεμα σε μουσείο, περιοριζόμενοι κυρίως στον 19ο αιώνα και σε εκείνα τα μουσικά έργα που ακουμπούν πιο εύκολα στο αυτί. Ολόκληρες περιοχές του ρεπερτορίου, που στην υπόλοιπη Δύση αποτελούν χρόνια τώρα κοινό τόπο, στην Ελλάδα μοιάζουν «εξωτικές». Οι δεκάδες ηχογραφήσεις του ελάχιστα γνωστού στη χώρα μας Κουιντέτου με πιάνο σε σολ ελάσσονα του Ντμίτρι Σοστακόβιτς, το οποίο απέδωσε ο «Κύκλος», απλά το επιβεβαιώνουν. Συνθέσεις Ρώσων και Σοβιετικών, λοιπόν, περιέλαβαν στο πρόγραμμα της 1ης Φεβρουαρίου τα μέλη του «Κύκλος» και συγκεκριμένα οι βιολονίστες Σέρτζιου Ναστάζα και Αντώνης Σουσάμογλου, η βιολίστρια Ενκελα Κοκολάνη, ο τσελίστας Βασίλης Λύκος και ο πιανίστας Στέφανος Θωμόπουλος. Στο πρώτο μέρος ακούστηκαν έργα έντονου λυρισμού, όπως το «Νυχτερινό» από το δεύτερο Κουαρτέτο εγχόρδων του Μποροντίν και το Τρίο για πιάνο αρ. 1 («Ελεγειακό») του Ραχμάνινοφ, ενώ στο δεύτερο μέρος παίχτηκαν συνθέσεις τυπικές του μοντερνισμού των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, όπως το πρώτο Κουαρτέτο εγχόρδων του Προκόφιεφ και το αριστουργηματικό Κουιντέτο του Σοστακόβιτς που προαναφέρθηκε. Το δεύτερο μισό πήγε καλύτερα από το πρώτο, καθώς οι μουσικοί του συγκεκριμένου συνόλου είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τη γλώσσα του 20ού αιώνα, τις κοφτές και ακριβείς φράσεις, τον ήχο δίχως υπερβολικό παλμό, τη λεπτότητα μάλλον παρά τον υπερχειλίζοντα λυρισμό. Στο συναισθηματικά πιο πληθωρικό έργο του Προκόφιεφ ανέλαβε να οδηγήσει το σύνολο ο Ναστάζα, ο οποίος αντιλαμβάνεται εξίσου καλά τους εκφραστικούς κώδικες και τη γενναιοδωρία που απαιτεί αυτή η μουσική. Στον Σοστακόβιτς εκτιμήθηκε η λιτή γραμμή του Σουσάμογλου, ειδικά στον εκφραστικό μονόλογο του «Ιντερμέδιου», αλλά και η εξαιρετική συνεισφορά του Θωμόπουλου, του οποίου η μεγάλη εκφραστική παλέτα προσδιόρισε την ποιότητα και το ύφος της ερμηνείας. Καθοριστικοί για την επιτυχία υπήρξαν Ναστάζα και Θωμόπουλος και στο Τρίο του Ραχμάνινοφ, του οποίου απέδωσαν το ετεροχρονισμένο ρομαντικό πάθος. Η λιγότερο ευτυχής στιγμή της βραδιάς ήταν το «Νυχτερινό» του Μποροντίν, όπου η αργή ταχύτητα αλλά και κυρίως η αμηχανία στη διαμόρφωση των εκτενών φράσεων οδήγησαν σχεδόν στην αποσύνθεση.

Εργα, τα οποία αλλού είναι σταθερό μέρος του ρεπερτορίου, στην Ελλάδα παραμένουν άγνωστα.