Στη χορεία των Εθνικών Ευεργετών
Το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο Δημόσιο
Την Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου 2017, το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος παραδόθηκε στο Δημόσιο. Πρόκειται για την ευτυχή κατάληξη μιας ασυνήθιστα σύντομης –για τα ελληνικά δεδομένα– διαδρομής, η οποία έδωσε στο Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος τον χαρακτηρισμό του συνεχιστή της παράδοσης των μεγάλων ευεργετών.
Το Κέντρο Πολιτισμού (ή «ο Νιάρχος», όπως ήδη έχει αρχίσει να το αποκαλεί ο κόσμος) σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε μέσα σε μία δεκαετία. Οι πρώτες επαφές ανάμεσα στο Ιδρυμα και την τότε κυβέρνηση έγιναν το 2006. Η πρόταση ήταν σαφής: βρείτε μας έναν χώρο κι εμείς θα χρηματοδοτήσουμε τη δημιουργία ενός νέου κτιριακού συγκροτήματος για την Εθνική Βιβλιοθήκη και την Εθνική Λυρική Σκηνή. Το 2007 υπεγράφη μνημόνιο συνεργασίας ανάμεσα στο Ιδρυμα και το Δημόσιο, το 2008 ανατέθηκε ο σχεδιασμός του ΚΠΙΣΝ στο αρχιτεκτονικό γραφείο Renzo Piano Building Workshop, με επικεφαλής τον διάσημο Ιταλό αρχιτέκτονα. Και το 2009 κυρώθηκε η σύμβαση της δωρεάς από τη Βουλή με νόμο (ν.3785), οι ρυθμίσεις του οποίου καθορίζουν το πλαίσιο λειτουργίας του Κέντρου Πολιτισμού.
Οι πρώτες προπαρασκευαστικές εργασίες στον χώρο που επελέγη (ο παλιός ιππόδρομος στην Καλλιθέα, εγκαταλειμμένος μετά τη μετακίνηση των εγκαταστάσεων στο Μαρκόπουλο) ξεκίνησαν με μικρή καθυστέρηση τον Δεκέμβριο του 2011. Το κυρίως κατασκευαστικό έργο ανατέθηκε (στην κοινοπραξία ΤΕΡΝΑ- Impregilo) το 2012 και το χρονοδιάγραμμα άρχισε να μετρά αντίστροφα: στους 12 μήνες έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί οι θεμελιώσεις του κτιριακού συγκροτήματος και η κατασκευή του λόφου, στους 22 μήνες το σύνολο του φέροντος οργανισμού του κυρίως κτιριακού συγκροτήματος και στους 28 μήνες το φωτοβολταϊκό στέγαστρο των 10 στρεμμάτων. Τελικά, το χρονοδιάγραμμα δεν γλίτωσε από μερικές ολιγόμηνες καθυστερήσεις – το σημαντικό, όμως, είναι ότι το έργο παρέμεινε ζωντανό μέσα στην «καρδιά» της οι-
Είναι το πρώτο κτιριακό συγκρότημα σε όλη την Ευρώπη που κατέκτησε την πλατινένια «πράσινη» πιστοποίηση LEED.
κονομικής κρίσης (τη στιγμή που το ένα μετά το άλλο τα μεγάλα έργα όπως οι αυτοκινητόδρομοι και το μετρό σταματούσαν), ακριβώς επειδή η ροή της χρηματοδότησής του παρέμεινε σταθερή. Η κατασκευή του συγκροτήματος ολοκληρώθηκε μέσα στο 2016 και ακολούθησε η παραλαβή του από το Ιδρυμα, που με τη σειρά του το παρέδωσε τώρα στο Δημόσιο.
Για όσους δεν το έχουν ακόμα επισκεφθεί (760.000 πολίτες το έχουν ήδη πράξει), το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος περιλαμβάνει ένα πάρκο έκτασης 210 στρεμμάτων και τα κτίρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης (22.000 τ.μ.) και Εθνικής Λυρικής Σκηνής (28.000 τ.μ.). Χάρη στις νέες εγκαταστάσεις, η Εθνική Βιβλιοθήκη θα μπορέσει να προστατεύσει και να αναδείξει καλύτερα τις πλούσιες συλλογές της. Παράλληλα ο ευέλικτος σχεδιασμός της, αποτέλεσμα συνεργασίας με τη Βρετανική Βιβλιοθήκη, διασφαλίζει ότι μπορεί να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις διαρκώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις και προ- κλήσεις της ψηφιακής εποχής. Η δε Λυρική αποκτά μια εντυπωσιακή κεντρική αίθουσα όπερας (με ιδιαίτερες τεχνολογικές δυνατότητες), αντάξια των καλύτερων της Ευρώπης, αλλά και μια δεύτερη πειραματική σκηνή και αίθουσες μπαλέτου και μουσικής.
Μεσογειακός κήπος
Τέλος, το πάρκο είναι ένας πλούσιος μεσογειακός κήπος που με τη μορφή τεχνητού λόφου ανεβαίνει και τελικά αγκαλιάζει ως «πράσινη στέγη» τα δύο κτίρια. Το λεπτό μεταλλικό στέγαστρο 100 Χ 100 μέτρων που «στέφει» το κτίριο είναι ένα κατασκευαστικό και μηχανικό επίτευγμα, που με τα φωτοβολταϊκά του πάνελ καλύπτει μέρος των αναγκών του συγκροτήματος.
Το ΚΠΙΣΝ έγινε το πρώτο κτιριακό συγκρότημα σε όλη την Ευρώπη που κατέκτησε την πλατινένια πιστοποίηση LEED ως «πράσινο» κτίριο, την υψηλότερη δυνατή διάκριση για περιβαλλοντικά και βιώσιμα κτίρια. Να θυμίσουμε ότι στο πλαίσιο της δωρεάς, το Ιδρυμα κατασκεύασε και παρέδωσε το 2013 ένα πάρκο 28 στρεμμάτων στον Δήμο Καλλιθέας, το οποίο βρίσκεται σε συνέχεια του χώρου του ΚΠΙΣΝ. Επίσης, χρηματοδότησε με 2 εκατ. ευρώ τη μελέτη ανάπλασης του φαληρικού όρμου. Ενα έργο που αν δεν είχε υπονομευτεί το 2012-13 θα ολοκληρωνόταν αυτές τις ημέρες, παράλληλα με το Κέντρο Πολιτισμού...