Φαντάσματα συμβάντων

Πόσες φορές δεν γίνεται προσπάθεια, από εκείνους στους οποίους δεν είναι αρεστό ένα πραγματικό γεγονός, να το «φιλτράρουν»; Τόσο όσο να επιβεβαιώνεται η δική τους (των πολιτικών, κυρίως, όλων των πλευρών) πρόβλεψη, εκτίμηση, ερμηνεία. Π.χ., υπάρχει μια τοποθέτηση περί «συνολικής πολιτικής συμφωνίας» και σε απόσταση μια άλλη, ότι «το μέγεθος της αναδιάρθρωσης θα εξαρτηθεί από την πρόοδο της ελληνικής οικονομίας»... Οι λέξεις, λόγου χάρη, «ανάκαμψη», «μεταρρυθμίσεις» δεν εκλαμβάνονται με το πρωταρχικό καθαρό τους νόημα· μετά τις συνεχείς στρώσεις πρόσθετων εννοιών καταλήγουν να σημαίνουν κάτι άλλο: η ανάκαμψη παραπέμπει σε μια ιδεατή κατάσταση, ένα όνειρο μακράς νυκτός, ενώ οι μεταρρυθμίσεις έχουν ταυτιστεί με τις περικοπές και την υπερφορολόγηση.

Γενικότερα σήμερα οι λέξεις αδυνατούν να σημάνουν το παλιό τους νόημα. Διαλύονται μέσα σε ένα πέλαγος ψευδών ειδήσεων και ανυπόστατων θεωριών. Η σκέτη πραγματικότητα δεν μας λέει κάτι, έχει φθαρεί από την κακή χρήση της. Εχει αντικατασταθεί από τη «μετα–πραγματικότητα», δηλαδή μια κατάσταση πέραν της πραγματικότητας· από τον δρασκελισμό στο προσωπικό συναισθηματικό πλαστό «μετά». Μετα-γεγονός, μετα-αλήθεια, μετα-μνημόνιο, μεταλιτότητα... Δηλαδή, έχουν υπερκεραστεί το γεγονός, η αλήθεια, η λιτότητα, το μνημόνιο, και βρισκόμαστε κάπου αλλού. Η δυσφορία απομακρύνει τους ανθρώπους από τα πραγματικά συμβάντα και δεν έχει πια σημασία η επίκληση της αλήθειας, αλλά «η αλήθεια που αισθάνεται κανείς αληθινή». Η σύνθεση ενός νέου συμβάντος, χωρίς κανόνες, χωρίς αρχές, χωρίς σημεία αναφοράς, από κομμάτια συμβάντων.

Το μετα-γεγονός, όπως υπήρξε και το μεταμοντέρνο, αποτελεί μια αντίδραση στην καθεστηκυία τάξη πραγμάτων, αλλά μια αντίδραση με μεγάλη δόση απροσδιοριστίας, αντιφάσεων, τυχαιότητας, ασυνέχειας, φαντασιακών συστατικών, όπως η μετα-αλήθεια του αντισυστημικού Τραμπ, που λησμονεί τον «ελέφαντα στο δωμάτιο» (κατά τη ρήση του Οργουελ για τους Βρετανούς που επέκριναν τη ναζιστική Γερμανία λησμονώντας την αυτοκρατορία τους). Αποτυπώνει την κρίση του κοινωνικού συστήματος, την προϊούσα διάλυση των θεωρήσεων του κόσμου, όμως με έναν τρόπο ψευτορεαλιστικό, αντιουμανιστικό, ανορθολογικό, αντιιστορικό. Το πρόβλημα είναι ότι τα μετα-γεγονότα είναι εξαιρετικά διαδεδομένα στον πολιτικό λόγο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα ωμά γεγονότα δεν έλκουν, πρέπει πρώτα να εξωραϊστούν, να παραποιηθούν για να «μιλήσουν». Και να ερμηνευτούν κατά το δοκούν. Δεν υπάρχει αντικειμενικότητα.

Η κυβέρνηση συνεχίζει να κάνει λόγο για κλείσιμο της εκκρεμότητας της αξιολόγησης. «Προσδιορίστηκαν οι βασικές αρχές που θα διέπουν την τεχνική συμφωνία» ενημέρωσε βουλευτές και στελέχη της, εμμένοντας στην εκδοχή ότι, για οτιδήποτε νομοθετηθεί ως μέτρο εφεξής, θα προβλέπεται και το αντίστοιχο θετικό αντιστάθμισμα. Είθε;

Πάντως, η πραγματικότητα είναι μία, αλλά πίσω από το παραπέτασμα της όποιας μετα-πραγματικότητας, που είναι διεσταλμένη, πλουραλιστική, χωράει επιθυμίες, ευχές, προσωπικές ερμηνείες, βήματα σε μια πλασματική αμεσότητα, ένα τώρα χωρίς ημερομηνίες... Μια παρέκκλιση τη χωρίζει από τον αντικειμενικό κόσμο. Κάνοντας ακόμη πιο βάναυση τη δεδομένη αμφισημία της ζωής.

Ελκουν όχι τα γεγονότα, αλλά τα μετα-γεγονότα, που συνθέτουν μια βολική πραγματικότητα.