Προσγείωση στη νέα πραγματικότητα

Ρεαλισμός και προσγείωση στη νέα πραγματικότητα. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από τις απαντήσεις στα ερωτήματα που αφορούν την κρίση. Για παράδειγμα, πλέον το 62,1% θεωρεί ότι η κρίση οφείλεται «κυρίως στις δικές μας αδυναμίες», ενώ μόλις 9,7% πιστεύει ότι ευθύνονται κυρίως οι ξένοι. Παραμένει υψηλό (76%) το ποσοστό που θεωρεί ότι ευθύνεται το κοινωνικό σύνολο εν γένει, το οποίο συνήθισε να ζει πέρα από τις δυνατότητές του, ενώ έχει μειωθεί αισθητά το ποσοστό όσων αποδίδουν ευθύνες για την κρίση στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα (59,4%, έναντι 77,3% τον Απρίλιο του 2015).

Αξιοσημείωτο είναι το άνοιγμα της ψαλίδας υπέρ της άποψης ότι το κράτος είναι υπερβολικά παρεμβατικό και εις βάρος της άποψης ότι δεν επεμβαίνει αρκετά (αυξήθηκε από 11,4 μονάδες στην έρευνα του Απριλίου του 2015 σε 28,8 στη νεότερη έκδοση). Παρατηρείται επίσης αντιστροφή της κοινής γνώμης στο θέμα της επιλογής μεταξύ υψηλής φορολογίας και ισχυρού κράτους πρόνοιας και μειωμένης φορολογίας με πιο περιορισμένη κρατική μέριμνα. Τον Απρίλιο του 2015, η πρώτη άποψη είχε προβάδισμα 10,5 μονάδων. Στη νεότερη έκδοση, η αλλαγή είναι εντυπωσιακή: οι οπαδοί της χαμηλότερης φορολογίας προηγούνται κατά 22,6 μονάδες. Το 62,4% θεωρεί ότι η χώρα χρειάζεται μικρότερο Δημόσιο, ενώ μόλις το 21,8% πιστεύει ότι η ανάκαμψη θα έλθει μέσω αύξησης μισθών και συντάξεων από το κράτος, έναντι 73,2% που προκρίνει την παροχή κινήτρων από τις κυβερνήσεις για την προσέλκυση επενδύσεων και την ενίσχυση των εξαγωγών.

Η εμπειρία της τελευταίας διετίας έχει οδηγήσει σε αύξηση του ποσοστού όσων θεωρούν αφελή την εκτίμηση ότι θα παταχθεί η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα (από 62,2% σε 71,1%). Παράλληλα, το 38,9% θεωρεί τη φοροδιαφυγή «θεμιτή άμυνα» κατά της υπερφορολόγησης.

Τέλος, θετική είναι η στάση του 84,4% των Ελλήνων απέναντι στις ξένες επενδύσεις, με το 92,1% να πιστεύει ότι δημιουργούν θέσεις εργασίας και το 88,8% ότι εισάγουν νέες τεχνολογίες στη χώρα. Τα ποσοστά των σκεπτικιστών –για την επίδραση των ξένων επενδύσεων στα εργασιακά δικαιώματα και στην εθνική κυριαρχία– είναι χαμηλότερα από αυτά του Απριλίου του 2015. Ωστόσο, σε μια ένδειξη ότι οι κακές συνήθειες του παρελθόντος δύσκολα ξεχνιούνται, μόλις το 5,8% των Ελλήνων θεωρεί ότι το όριο συνταξιοδότησης πρέπει να είναι πάνω από τα 65 έτη, ενώ το 51,7% πιστεύει ότι πρέπει να παραμείνει κάτω από τα εξήντα.

Το 62,1% θεωρεί ότι η κρίση οφείλεται «κυρίως στις δικές μας αδυναμίες».