Το μέλλον της Ε.Ε., οι ΗΠΑ και η παρακμή της Δύσης
Ο συνδαιτυμόνας της «Κ», που είχε υποστηρίξει το Remain στο βρετανικό δημοψήφισμα, πρόσφατα ανακοίνωσε ότι είχε άδικο. «Μας άξιζε να ηττηθούμε. Δεν υπήρχε πειστική επιχειρηματολογία υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση». Τα βασικό πρόβλημα τώρα είναι ότι πρόκειται για «το πιο χρονοβόρο και κοστοβόρο διαζύγιο στα χρονικά, που θα απορροφήσει όλη την ενέργεια των βρετανικών κυβερνήσεων. Δεν πρέπει να γίνει μία εκδοχή της ελληνικής τραγωδίας, με όλο τον χρόνο να δαπανάται σε τσακωμούς με αναθεματισμένους Ευρωπαίους γραφειοκράτες, αλλά φοβάμαι ότι προς τα εκεί πηγαίνουμε».
Οι φυγόκεντρες τάσεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση να κερδίζουν έδαφος και η χαοτική κατάσταση στην Ουάσιγκτον ενισχύουν τα επιχειρήματα όσων μιλούν για την παρακμή της Δύσης. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται και ο Νιλ Φέργκιουσον, ο οποίος έχει εξηγήσει την άνοδο της Δύσης ως προϊόν έξι «εφαρμογών (apps) της ευημερίας»: του ανταγωνισμού, της επιστημονικής επανάστασης, των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, της σύγχρονης ιατρικής, της καταναλωτικής κοινωνίας και της εργατικότητας. Σε σχετική ομιλία του προ πενταετίας, είχε πει ότι οι αναδυόμενες χώρες της Ανατολής έχουν μεταφορτώσει αυτές τις εφαρμογές, ενώ έχουν αρχίσει να ατονούν στη Δύση. Ισχύει όμως πραγματικά αυτό; Η απουσία του κράτους Δικαίου σε χώρες όπως η Κίνα δεν σημαίνει ότι μακροπρόθεσμα είναι σε μειονεκτική θέση απέναντι στις φιλελεύθερες δημοκρατίες;
Η συνάντηση
Η σύγκλιση θα συνεχιστεί
«Εξακολουθώ να πιστεύω ότι η νέα σύγκλιση μεταξύ της Δύσης και των υπολοίπων θα συνεχιστεί, εν μέρει επειδή οι υπόλοιποι κάνουν κάποια πράγματα σωστά και εν μέρει επειδή η Δύση έχει χάσει τον δρόμο της – με τα υπερβολικά ρυθμιστικά βάρη και τα τεράστια χρέη. Η Κίνα έχει υιοθετήσει σχεδόν όλες τις εφαρμογές, αλλά δεν έχει κράτος Δικαίου – και το αποτέλεσμα είναι ότι οι εύποροι Κινέζοι θέλουν να βγάλουν τα χρήματά τους από τη χώρα. Ωστόσο, η Κίνα τα έχει καταφέρει πολύ καλά χωρίς το κράτος Δικαίου – μεταμορφώθηκε από τη συντριπτική φτώχεια του 1978 στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου το 2017».
Μακροπρόθεσμα, πάντως, ο Σκωτσέζος ιστορικός εξακολουθεί να πιστεύει στις ΗΠΑ. «Εχω τεράστια πίστη στους θεσμούς του αμερικανικού Συντάγματος, αλλά και στα ένστικτα του αμερικανικού λαού και των ανθρώπων που μεταναστεύουν εκεί», λέει. Βρεθήκαμε για πρωινό στη «Μεγάλη Βρεταννία», όπου διέμενε ο Φέργκιουσον. Εκείνος ήταν λιτός στις επιλογές του: έφαγε γιαούρτι με φιστίκια και ήπιε έναν διπλό εσπρέσο και μία φρέσκια πορτοκαλάδα. Εγώ, αντιθέτως, δεν αντιστάθηκα στον πειρασμό ενός full English breakfast – με αυγά σκραμπλ σε τοστ, μπέικον, λουκάνικο και φασόλια – συνοδευόμενου από τσάι Earl Grey με μέλι. Επρεπε κι εγώ να ταξιδέψω στους Δελφούς και χρειαζόμουν ενέργεια.