Οι κόσμοι της Χριστίνας

« Φαντάστηκα ότι έπεσε, χτυπημένη από μια ξαφνική λύπη», λέει ο κύριος Γκρι. «Αρπαγμένη με τις παλάμες ανοιχτές πάνω στο χόρτο και στο χώμα, κοιτάζει το μοναχικό σπίτι της σαν πλοίο που μόλις σάλπαρε μέσα σε μια αρυτίδωτη, έρημη θάλασσα και που ολοένα απομακρύνεται από εκείνη. Ή φαντάστηκα πως κάποιος σκληρόκαρδος εραστής ή σύντροφος –ή μάλλον και τα δύο αυτά μαζί, ταυτόχρονα– την εγκατέλειψε κι εκείνη κατέρρευσε στη γη, συνεχίζοντας να κοιτάζει προς το μέρος του, κι ας έχει χαθεί ο άνδρας πέρα απ’ τη γραμμή του ορίζοντα».

«Ο κόσμος της Χριστίνας». Ο διάσημος πίνακας του Αντριου Γουάιεθ (Andrew Newell Wyeth, 1917-2009), φιλοτεχνημένος το 1948, περιφρονημένος στην εποχή του, σήμερα είναι το καμάρι του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜΟΜΑ) και ένα από τα αμερικανικά επιτεύγματα του εικοστού αιώνα που αποπνέουν μυστήριο και μοναξιά, συνεχίζοντας μάλιστα να εμπνέει: «Ενα κομμάτι του κόσμου» είναι ο τίτλος του φρέσκου μυθιστορήματος της Αμερικανίδας Christina Baker Kline (A Piece of the World, εκδ. HarperCollins, σελ. 309) στο οποίο κεντρικό θέμα είναι η αληθινή ιστορία της γυναίκας που απεικονίζει.

Ξεχάστε λοιπόν εραστές και άκαρδους άνδρες. Η πραγματική Αννα Κριστίνα Ολσον ήταν μια γυναίκα παράλυτη από τη μέση και κάτω. Ζούσε με τον αδελφό της στο Νότιο Κούσινγκ του Μέιν. Αρνούμενη να δεχθεί την παροχή αναπηρικού αμαξιδίου, κυκλοφορούσε στο αγρόκτημα έρποντας.

Ο Γουάιεθ τη γνώρισε το 1939, όταν ακόμα ήταν 22 ετών, την εποχή που ερωτοτροπούσε με τη 17χρονη Μπέτσι Τζέιμς, η οποία αργότερα θα γινόταν γυναίκα και μούσα του. Η Μπέτσι σύστησε την Αννα Κριστίνα, 45 ετών τότε, στον καλλιτέχνη. Ετσι γεννήθηκε μια φιλία που κράτησε μια ολόκληρη ζωή.

Τον Γουάιεθ τον συνεπήρε η αλλόκοτη αυτάρκεια με την οποία κινούνταν η Αννα Κριστίνα, «σαν κάβουρας σε παραλία της Νέας Αγγλίας». Του πήρε σχεδόν δέκα χρόνια να ολοκληρώσει το έργο, έπειτα από μια μεγάλη σειρά από προσχέδια και δοκιμές.

«Η πρόκληση για μένα», έγραψε ο ζωγράφος, «ήταν να αποδώσω δικαιοσύνη στην εξωπραγματική κατάκτηση μιας ζωής που οι περισσότεροι άνθρωποι θα εκλάμβαναν ως απελπιστική. Εάν έστω και με κάποιο ελάχιστο τρόπο κατάφερα να ζωγραφίσω το έργο έτσι που ο θεατής να αντιλαμβάνεται ότι μπορεί ο κόσμος της να είναι περιορισμένος σωματικά αλλά απέραντος πνευματικά, τότε πέτυχα τον στόχο μου».

Η Αννα Κριστίνα Ολσον λάτρεψε το έργο που με την πάροδο του χρόνου αγαπήθηκε και από το κοινό, τόσο που το αγρόκτημά της ονομάστηκε Εθνικό Μνημείο, ενώ λίγο πριν πεθάνει (το 1968) επισκέπτες τής ζητούσαν αυτόγραφα.

«Να σου πω, προτιμώ τις δικές μου εκδοχές από την πραγματική», σχολιάζει ο κύριος Γκρι. «Ενας πίνακας τόσο δυνατός μπορεί να κρύβει δεκάδες ιστορίες. Οπως αυτή μιας γυναίκας μόνης, που προσπαθεί να γυρίσει σπίτι της. Το πιο δύσκολο απ’ όλα».

Για την ιστορία, ο Γουάιεθ πέθανε το 2009, στα 91 του. Ετάφη στον οικογενειακό τάφο των Ολσον. Το μνήμα του βλέπει προς το σπίτι, θυμίζοντας την οπτική γωνία του πίνακα. Ηταν τελευταία του επιθυμία να «είναι με τη Χριστίνα».

Ετσι γεννήθηκε μια φιλία που κράτησε μια ολόκληρη ζωή.