Η «avant garde» ως λύση επιβίωσης
ΗΕυρώπη των «δύο ταχυτήτων» βρίσκεται επιτέλους στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας, ως αναγκαία διέξοδος επιβίωσης για τη Γηραιά Ηπειρο. Πράγματι, άλλος δρόμος δεν υπάρχει, με δεδομένο ότι κατακερματισμένη και με ένα πλήθος εσωτερικών αντιθέσεων η Ευρώπη δεν έχει μέλλον. Είναι αδύνατον να προχωρήσει περαιτέρω και να μετεξελιχθεί σε ενιαία μεγάλη δύναμη, οπότε μοιραία και αυτή και το ευρώ θα συνθλιβούν κάτω από την πίεση της κρίσης και των ισχυρών γεωπολιτικών αναταράξεων. Η Ευρώπη δεν μπορεί να λειτουργήσει κομμένη στα δύο, μεταξύ Βορρά και Νότου (με βάση τις οικονομικές αντιθέσεις) ή μεταξύ Ανατολής και Δύσης (με βάση τις αντιθέσεις στο μεταναστευτικό). Χρειάζεται απαραιτήτως η δημιουργία και η δύναμη λειτουργίας ενός κεντρικού πυρήνα, μίας πολιτικής avant garde, η οποία θα τραβήξει μπροστά, γρήγορα και ανεπιφύλακτα, την υπόθεση της ενοποίησης… και ας ακολουθήσουν μετά τα υπόλοιπα κράτη-μέλη.
Η προοπτική των «δύο ταχυτήτων», ειδικότερα σήμερα, αναδεικνύεται σε μείζονος πολιτικής προτεραιότητας υπόθεση, η σημαντικότερη στρατηγική κατεύθυνση έπειτα από την εφαρμογή του ευρώ πριν από μία δεκαπενταετία! Τι σημαίνει πρακτικά η Ευρώπη των δύο ταχυτήτων; Σημαίνει ότι δημιουργείται στο κέντρο (πρώτη ταχύτητα) μία προηγμένης συνεργασίας κεντρική δύναμη, με τη συμμετοχή εννοείται των μεγαλύτερων και ισχυρότερων κρατών- μελών, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται με μεγαλύτερη ευκολία και με γνώμονα το υπερεθνικό ευρωπαϊκό συμφέρον (οικονομία, άμυνα κ.λπ.). Μια τέτοια εξέλιξη προϋποθέτει περισσότερη εκχώρηση εθνικών εξουσιών προς τα υπερεθνικά θεσμικά όργανα, όπως είναι το Κοινοβούλιο, η Επιτροπή, το Δικαστήριο κ.λπ. Ο πυρήνας λοιπόν των κρατών-μελών της πρώτης ταχύτητας εκ των πραγμάτων θα βρεθεί αντιμέτωπος με την πρόκληση του σχηματισμού μίας κεντρικής υπερεθνικής δύναμης που θα διοικεί πολιτικά την Ευρώπη ως ενιαία οντότητα, προκειμένου να αντεπεξέλθει στον αυξανόμενο παγκόσμιο ανταγωνισμό, τις νέες προκλήσεις.
Αυτή η δομική αλλαγή, ως επιλογή επιβίωσης, θα επιφέρει αλυσιδωτές συνέπειες πολιτειακού κατά κάποιον τρόπο χαρακτήρα, αφού τα υπερεθνικά όργανα, που θα ενισχυθούν αναπόφευκτα, πρέπει να λογοδοτούν και να εκλέγονται από τους πολίτες της Ευρώπης, σε αντίθεση με τη σημερινή διακυβερνητική και γραφειοκρατική διαχείριση που επιφέρει η πολυμορφία των διαφορετικών στόχων και αντιλήψεων των 27 κρατών-μελών. Υπό την έννοια αυτή, εκτός από την κρίσιμη για το μέλλον επιτάχυνση του ιστορικού project που λέγεται ενιαία Ευρώπη, θα διαμορφωθεί και ένα δημοκρατικότερο πλαίσιο.
Το νέο δόγμα (οι δύο ταχύτητες) σημαίνει ότι θα προχωρήσουν όσοι μπορούν και όσοι θέλουν στην ενισχυμένη συνεργασία. Οσα κράτημέλη δεν μπορούν ή δεν θέλουν να συμμετέχουν στην αναβαθμισμένη για την ένωση αυτή νέα τάξη πραγμάτων (για την οικονομία, την άμυνα, τη δομή κ.λπ.), δεν θα εμποδίζουν τα υπόλοιπα μέλη να προχωρήσουν μπροστά. Η ευρωπαϊκή ομπρέλα συνεπώς θα ενδυναμωθεί για έναν αριθμό μελών, αλλά για έναν άλλο θα χαλαρώσει. Το άμεσο ζητούμενο, συνεπώς, είναι να μην «πέσεις» στη δεύτερη ταχύτητα… Και αυτό αφορά περισσότερο τις μικρότερες και ασθενέστερες οικονομικά χώρες, όπως για παράδειγμα η Ελλάδα, όπου φανερό είναι ότι υπάρχει και θα υπάρχει για μακρύ ακόμη διάστημα τεράστια ανάγκη προστασίας απέναντι στις διεθνείς αγορές, το μεταναστευτικό κύμα ή την ασφάλεια και την άμυνα.