Ανδρες, λευκοί και Ευρωπαίοι

Αυτοί που οικοδόμησαν τον κλασικό ελληνικό πολιτισμό είχαν πολλά ελαττώματα. Πρώτον, ήσαν λευκοί. Δεύτερον, ο πολιτισμός τους θεμελίωσε έναν άλλον πολιτισμό που κληρονόμησε τις συγγενείς διαμαρτίες τους. Το όνομα αυτού Ευρωπαϊκός. Αρα, δεν ήσαν μόνον λευκοί. Ησαν και Ευρωπαίοι. Το χειρότερο όλων, δε, υπήρξε το φύλο τους. Ησαν άνδρες. Οι Αχαιοί μπορεί να πολέμησαν δέκα ολόκληρα χρόνια για μία γυναίκα και την τιμή της, ο ρόλος των γυναικών στα ομηρικά έπη μπορεί να είναι κεντρικός –είτε θεές, είτε θνητές– όμως οι απόγονοί τους της κλασικής εποχής τις είχαν αποκλείσει από τη δημοκρατία τους. Στην Αθήνα, τουλάχιστον – και όταν μιλάμε για κλασικό ελληνικό πολιτισμό στην Αθήνα αναφερόμεθα κατεξοχήν. Τον Παρθενώνα άνδρες τον έκτισαν. Την αρχιτεκτονική του και τη γλυπτική του σε άνδρες τη χρωστάμε. Κι αν στο θέατρο οι γυναίκες πρωταγωνιστούν στην κοινωνική ζωή, από άνδρες γράφτηκαν και οι τραγωδίες και οι κωμωδίες. Είναι γνωστή η φράση του Ιππόλυτου του Ευριπίδη που ρωτάει τον Δία γιατί, για να γεννηθεί, πρέπει να περάσει μέσα από το «καταραμένο γένος» των γυναικών. «Οι αρχαιότεροι νεκροί λευκοί Ευρωπαίοι άνδρες» είναι ο τίτλος του βιβλίου του ελληνιστή Ρόμπερτ Νοξ, ο οποίος υπερασπίζεται τον κλασικό πολιτισμό απέναντι στον πολιτισμικό σχετικισμό της μετανεωτερικής διανόησης πάνω στον οποίο θεμελιώθηκε και το οικοδόμημα των πολυπολιτισμικών κοινωνιών της Δυτικής Ευρώπης. Το ανέπτυξε ο Μάρτιν Μπερνάλ στο βιβλίο του «Η μαύρη Αθηνά» όπου προσπάθησε να απαλλάξει τους Ελληνες από το βάρος της λευκής φυλής, αποδίδοντας και σ’ αυτούς και στον πολιτισμό τους αφροασιατικές καταβολές. Του απήντησε επαρκώς η Μαίρη Λέφκοβιτς. Το δεύτερο επιχείρημα προέκυψε από τη δυναμική του φεμινιστικού κινήματος. Οι Ελληνες της κλασικής εποχής ήσαν σεξιστές, ο πολιτισμός τους είναι σεξιστικός, άρα δεν έχει θέση σε κοινωνίες που καταδικάζουν τον σεξισμό και υπερασπίζονται την ισότητα των δύο φύλων. Ηταν ένας από τους λόγους που στο προσχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος το 2005 «κόπηκε» το προοίμιο από τον Επιτάφιο του Περικλέους. Μέχρι τον 20ό αιώνα ο κλασικός πολιτισμός ήταν θεμέλιο της ευρωπαϊκής παιδείας και των ελίτ της. Δεν ισχύει πλέον αυτό. Παράπλευρη απώλεια του πολιτισμικού σχετικισμού και του φεμινισμού. Εκεί που η κλασική παιδεία μάς μάθαινε να σκεφτόμαστε, τώρα απλώς παπαγαλίζουμε διάφορες κοινοτοπίες που διεκδικούν τα δικαιώματα διαφόρων κοινοτήτων, έμφυλων, άφυλων ή χορτοφάγων. Χθες, με την ευκαιρία της Ημέρας της Γυναίκας είχατε υποθέτω κι εσείς την ευκαιρία να απολαύσετε την πρωτοτυπία και τη ζωντάνια της φεμινιστικής σκέψης. «Τα πατριαρχικά πρότυπα επανέρχονται», έκρουσε τον κώδωνα η κ. Δούρου. Θυμάστε τη ναπολεόντεια χειρονομία με την οποία είχε ζητήσει από τους αντιπεριφερειάρχες να βγουν από το δικό της πλάνο στον θρίαμβο της εκλογής της.

Εκεί που η κλασική παιδεία μάς μάθαινε να σκεφτόμαστε, τώρα απλώς παπαγαλίζουμε διάφορες κοινοτοπίες.