Τι έγινε πίσω από τις κλειστές πόρτες του Χίλτον
Δέκα ημέρες πέρασαν οι θεσμοί στην Αθήνα και παρά τις ιδιαίτερα θετικές δηλώσεις της ελληνικής κυβέρνησης για την πρόοδο που επιτεύχθηκε και τις μάλλον ασαφείς και συγκρατημένα αισιόδοξες εκτιμήσεις των θεσμών, η πραγματική πρόοδος που επιτεύχθηκε ήταν περιορισμένη. Ο σκοπός των Ευρωπαίων αξιωματούχων το τελευταίο διάστημα είναι να δείξουν ότι οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται και το μεταρρυθμιστικό μομέντουμ παραμένει ζωντανό, για αυτό και ήταν διατεθειμένοι να παραμείνουν στην Αθήνα όσο το δυνατόν περισσότερο. Ομως πίσω από τις κλειστές πόρτες και μακριά από τις καλά προετοιμασμένες δηλώσεις προόδου, εξελίχθηκε ένα έντονο παρασκήνιο με Ελληνες και ξένους αξιωματούχους. Από την επιστροφή των θεσμών στην Αθήνα την Τρίτη μετά την Καθαρά Δευτέρα, ήταν ξεκάθαρο ότι οι συζητήσεις δεν θα εξελιχθούν ομαλά. Η μη συνεργάσιμη στάση του Ελληνα υπουργού Οικονομικών Ευκλ. Τσακαλώτου στην πρώτη συνάντηση «ήταν τελείως αχρείαστη», όπως αναφέρει ένας από τους συμμετέχοντες στην «Κ», καθώς ο υπουργός σταμάτησε απότομα τη συνάντηση εξαιτίας των διαφορών που προέκυψαν στην ερμηνεία για το πώς θα εφαρμοστούν τα αντισταθμιστικά μέτρα.
Αυτή η καθυστέρηση, αλλά και η επιβάρυνση του κλίματος από την πρώτη συνάντηση, ήταν μάλλον αχρείαστη, καθώς η διαφορά που προέκυψε ανάμεσα στον Ελληνα υπουργό και τους θεσμούς είχε ήδη αποφασιστεί από το προηγούμενο Eurogroup. «Χάσαμε μέρες στη διαπραγμάτευση χωρίς λόγο», λέει Ευρωπαίος αξιωματούχος στην «Κ», αναφέροντας ότι τις τρεις πρώτες μέρες το κλίμα ήταν άσχημο, ο υπουργός μη βοηθητικός και η εκπρόσωπος του ΔΝΤ Ντ. Βελκουλέσκου στο περιθώριο των βασικών συζητήσεων.
Αργά βήματα
Οι μέρες περνούσαν και παρόλο που δεν είχε ανακοινωθεί η ημέρα που θα έφευγαν οι θεσμοί από την Αθήνα, οι εκπρόσωποι γνώριζαν ότι το πιο πιθανό ήταν πως την Τρίτη θα επέστρεφαν στις βάσεις τους. Για αυτό και οι συζητήσεις τις επόμενες ημέρες, όταν όλοι κατάλαβαν τα περιορισμένα χρονικά όρια από την ελληνική πλευρά, έγιναν πιο εποικοδομητικές, αλλά τα βήματα προόδου ήταν πολύ αργά. Τη Δευτέρα το βράδυ, την παραμονή της προγραμματισμένης επιστροφής, έγινε αρκετή πρόοδος για να πεισθεί ακόμα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να παραμείνει στην Αθήνα για επιπλέον 2-3 ημέρες.
Στο να ληφθεί όμως η απόφαση παραμονής, δεν συνέβαλε η πιο συνεργάσιμη στάση της Αθήνας. Εγιναν τηλεφωνήματα από τις Βρυξέλλες στους θεσμούς στην Αθήνα από πολύ υψηλό επίπεδο. Ο λόγος ήταν πολιτικός και το βασικό επιχείρημα από τη Γενική Διεύθυνση Οικονομικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από όπου γίνονταν και τα τηλεφωνήματα, ήταν ότι οι θεσμοί πρέπει να παραμείνουν στην Αθήνα τουλάχιστον για ακόμα δύο ημέρες έτσι ώστε στο προγραμματισμένο Euroworking Group της περασμένης Πέμπτης, στο οποίο αναμενόταν να παρουσιαστεί η πρόοδος των συνομιλιών, να μη φανεί αδιέξοδο – κάτι που θα γινόταν εμφανές εάν οι θεσμοί είχαν ήδη φύγει από την Αθήνα–, αλλά πρόοδος των διαπραγματεύσεων. Αλλωστε ο ίδιος ο διευθυντής της Γ.Γ. Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μάρκο Μπούτι, είχε τονίσει σε ομιλία του στις Βρυξέλλες, μερικές εβδομάδες πριν, πως το μομέντουμ στο οποίο βρίσκεται η ελληνική οικονομία δεν πρέπει να χαθεί εξαιτίας των καθυστερήσεων στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης.
Το ΔΝΤ πείστηκε
Η συνάντηση του κ. Τσακαλώτου με τους θεσμούς τη Δευτέρα πήγε καλύτερα από ό,τι αναμενόταν και το ΔΝΤ δέχθηκε να παραμείνει. Οι ίδιοι είχαν προειδοποιήσει πως «αν δεν δούμε πρόοδο και σε αυτή τη συνάντηση, αύριο θα έχουμε φύγει». Την Τετάρτη συμφωνήθηκε ο εξωδικαστικός συμβιβασμός, το μόνο σημείο της διαπραγμάτευσης το οποίο ολοκληρώθηκε με συμφωνία, και έτσι είχαν και οι θεσμοί να αναφέρουν κάποια συγκεκριμένη πρόοδο. Οταν την Πέμπτη το απόγευμα η απόφαση για αποχώρηση από την Αθήνα είχε ληφθεί, οι εκπρόσωποι των θεσμών έστελναν μήνυμα ότι «αποχωρούμε από την Αθήνα, αλλά σημαντική πρόοδος έχει επιτευχθεί κατά τη διάρ-
Η στάση Τσακαλώτου, οι τρεις πρώτες ημέρες, οι διαφορές, το άσχημο κλίμα και η συνεργασία.
κεια των συζητήσεων σε ένα ισορροπημένο δημοσιονομικό πακέτο και σε μεταρρυθμίσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα», εννοώντας τον εξωδικαστικό συμβιβασμό. Το γεγονός ότι η αποχώρηση των θεσμών από την Αθήνα έγινε χωρίς να έχουν λυθεί τα τρία πιο βασικά θέματα της διαπραγμάτευσης, τα εργασιακά, το δημοσιονομικό κενό του 2018 και τα αντισταθμιστικά μέτρα που θέλει η ελληνική κυβέρνηση να υιοθετήσει, καθιστά σίγουρο ότι στο Eurogroup στις 20 Μαρτίου δεν θα υπάρξει πρόοδος, παρά τις τηλεδιασκέψεις που αναμένεται να συνεχιστούν την ερχόμενη εβδομάδα.
Σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο, το δυσκολότερο θέμα αναμένεται να είναι οι μεταρρυθμίσεις στον εργασιακό τομέα, καθώς την προνομοθέτηση μέτρων 1% του ΑΕΠ στη μείωση του αφορολόγητου ορίου και 1% του ΑΠΕ περικοπές στο ασφαλιστικό την έχει λίγο-πολύ αποδεχθεί η ελληνική κυβέρνηση. Το βασικό πρόβλημα παραμένει πότε οι ασφαλιστικές περικοπές θα αρχίσουν να εφαρμόζονται – αν θα είναι από το 2019 ή το 2020. Στο θέμα των εργασιακών όμως η απόσταση παραμένει τεράστια, με το ΔΝΤ να μη δέχεται τις ευρωπαϊκές βέλτιστες πρακτικές και να ζητεί πλήρη απελευθέρωση της αγοράς εργασίας αυξάνοντας το όριο των μαζικών απολύσεων και την εισαγωγή της ανταπεργίας.