Το δίλημμα και ο Ερντογάν

Η Αγκυρα απαντάει σε αυστηρό ύφος στα νέα μηνύματα των ευρωπαϊκών πρωτευουσών και δεν διστάζει ακόμη και να απειλήσει τις μεγάλες δυνάμεις της Δύσης. Οι νέες κινήσεις και δηλώσεις των ευρωπαϊκών χωρών προκαλούν την οργή και την αγανάκτηση της τουρκικής κυβέρνησης. Ως γνωστόν, την προηγούμενη εβδομάδα, σε ιδιαίτερα υψηλούς τόνους, η Αγκυρα έβαλε κατά των χωρών της Ε.Ε. Τι επιδιώκει;

Η τουρκική πλευρά επιχειρεί να διαδώσει το μήνυμα ότι σε θέματα που αφορούν την Τουρκία οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις φέρουν με ιδιαίτερα ανησυχητικό τρόπο πολλά κοινά στοιχεία με τα εθνικιστικά, ξενοφοβικά και ρατσιστικά καθεστώτα του Μεσοπολέμου. Η Αγκυρα κάνει λόγο για την άνοδο της ισλαμοφοβίας στην Ευρώπη και κατηγορεί την Ε.Ε. με το πρόσχημα ότι προσεγγίζει με διπλοπροσωπία την ίδια.

Ο πρόεδρος Ερντογάν, προχωρώντας ένα βήμα πιο πέρα, φθάνει στο σημείο να απειλήσει τη γερμανική κυβέρνηση τονίζοντας ότι «σε περίπτωση που το επιθυμούσα θα μπορούσα να μεταβώ ανενόχλητος στη Γερμανία και να απευθυνθώ σε εκατομμύρια Τούρκους που ζουν σε αυτήν τη χώρα. Εχω τη δυνατότητα να ξεσηκώσω εκατομμύρια ανθρώπους».

Για ποιο λόγο η Αγκυρα ανεβάζει τους τόνους στις σχέσεις της με την Ε.Ε.; Και πού οδηγεί η ένταση τις δύο πλευρές; Σε τελική ρήξη ή σε κάποια άλλη περιπέτεια; Την παρούσα περίοδο τα συγκεκριμένα ερωτήματα απασχολούν τους πολιτικούς και διπλωματικούς κύκλους στην Αγκυρα. Η αντιπολίτευση της χώρας εκφράζει έντονη δυσφορία για το γεγονός ότι η Τουρκία απομακρύνεται με γοργούς ρυθμούς από τη Δύση. Την ίδια στιγμή, οι κύκλοι της κυβέρνησης επιρρίπτουν ευθύνες στη Δύση για αυτή την εξέ- λιξη και εστιάζουν σε τρεις σημαντικούς παράγοντες.

Πρώτον, σύμφωνα πάντα με την οπτική γωνία της διακυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), σε σειρά ζητημάτων, η Ευρωπαϊκή Ενωση επιλέγει να γυρίσει την πλάτη της στην Τουρκία. Για παράδειγμα, στο θέμα των τουριστικών επιθεωρήσεων στα τουρκικά διαβατήρια, η Ε.Ε. δεν λαμβάνει υπόψη της τις θέσεις της Αγκυρας.

Απεναντίας, κρατάει την Τουρκία σε στάση αναμονής και προχωράει στην άρση των θεωρήσεων σε διαβατήρια άλλων χωρών που έχουν συνάψει στρατηγικής υφής συνεργασία με την Ε.Ε. πολύ αργότερα από την Τουρκία. Επίσης, στο ζήτημα της Συρίας, στο κουρδικό ζήτημα, σε θέματα που αφορούν τις διμερείς σχέσεις και τα συμφέροντα της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή, η Ε.Ε. επιλέγει να αγνοήσει τις τουρκικές θέσεις. Σύμφωνα με την Αγκυρα, πίσω από αυτή την επιλογή κρύβεται η ισλαμοφοβία της Δύσης.

Δεύτερον, στο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, η Ευρωπαϊκή Ενωση τήρησε αμφιλεγόμενη στάση. Καταδίκασε το πραξικόπημα με αξιοσημείωτη καθυστέρηση και σήμερα δεν επιστρέφει εκατοντάδες πραξικοπηματίες στην πατρίδα τους για να δικαστούν.

Τέλος, κατά τη νέα περίοδο, η Τουρκία αναζητεί και βρίσκει «εναλλακτικούς» προορισμούς στα πεδία της οικονομίας και διπλωματίας, όπως λ.χ. αυτούς της Ρωσίας, του Ιράν, της Κίνας. Αναδυόμενες δυνάμεις δείχνουν ενδιαφέρον για συνεργασία με την Αγκυρα σε πεδία που η Ε.Ε. επιλέγει την απραξία.

Τελικά σε ποιο συμπέρασμα μας οδηγούν οι τρεις προαναφερόμενοι παράγοντες;

Ρήξη ή σταδιακή επιδιόρθωση των διμερών σχέσεων Τουρκίας - Ε.Ε.;

«Ολα τα σενάρια έχουν τεθεί πλέον επί τάπητος. Σε περίπτωση που δεν επικρατήσει η ψυχραιμία, οι δύο πλευρές ενδέχεται να βρεθούν αντιμέτωπες με δυσάρεστες εκπλήξεις», σημειώνει πρώην στέλεχος του διπλωματικού κατεστημένου της Αγκυρας, το οποίο προσθέτει: «Την παρούσα περίοδο, αμοιβαία συμφέροντα επιβάλλουν συνεργασία».

Ρήξη ή επαναπροσέγγιση με άλλους όρους στην Ε.Ε. είναι το ερώτημα που έχουν πολιτικοί και διπλωματικοί κύκλοι.