Το εγκεφαλικό είναι ασθένεια που μπορεί να προληφθεί
Καθοριστικό κάθε λεπτό καθυστέρησης για την αποτελεσματική αντιμετώπισή του
Είχα άγχος γι’ αυτήν τη συνέντευξη. Κυρίως λόγω της ιδιότητας του ανθρώπου που θα συναντούσα: ο Νάταν Μπορνστάιν είναι ένας από τους κορυφαίους νευρολόγους διεθνώς: αντιπρόεδρος του Παγκοσμίου Οργανισμού Εγκεφαλικών Επεισοδίων, πρόεδρος του Νευρολογικού Συνδέσμου του Ισραήλ και διευθυντής της νέας πρωτοποριακής Μονάδας Διάγνωσης & Θεραπείας Οξέων Εγκεφαλικών Επεισοδίων του Ιατρικού Κέντρου Shaare Zedek της Ιερουσαλήμ για ασθενείς με νευρολογικές και αγγειολογικές παθήσεις που επηρεάζουν τον εγκέφαλο. Εχει 40 χρόνια εμπειρίας στην έρευνα και θεραπεία εγκεφαλικών επεισοδίων. Αλλά και το θέμα που θα συζητούσαμε επέτεινε την αγωνία μου: τα εγκεφαλικά επεισόδια. Από τα πρώτα κιόλας λεπτά, το άγχος μου εξαφανίστηκε. Είναι τόσο γοητευτικός ο λόγος του δρος Μπορνστάιν, χωρίς το «ξύλινο» συχνά λεξιλόγιο της επιστήμης του, και τόσο ενδιαφέρουσα η διαδρομή του, που απόλαυσα την κουβέντα μαζί του. Ηταν η πρώτη φορά που επισκέφθηκε τη χώρα μας; «Οχι, έχω έρθει αμέτρητες φορές, αλλά για επαγγελματικούς λόγους. Μόλις το περασμένο καλοκαίρι ήρθαμε με τη σύζυγό μου για διακοπές στην Κρήτη. Περάσαμε εκπληκτικά...».
Ο Ισραηλινός καθηγητής ταξίδεψε στην Αθήνα ως προσκεκλημένος του δρος Νικολάου Τσαμόπουλου, διευθυντή του τμήματος Επεμβατικής Νευροακτινολογίας του νοσοκομείου Mediterraneo και συντονιστή έρευνας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Κατά την παραμονή του έδωσε διάλεξη με θέμα: «Οφέλη και αδυναμίες στη δευτερεύουσα πρόληψη εγκεφαλικών επεισοδίων – Μελλοντικές προοπτικές». Ηταν κύριος ομιλητής σε εκδήλωση που διοργανώθηκε από τον Ελληνικό Οργανισμό Εγκεφαλικών Επεισοδίων, έπειτα από πρόσκληση του προέδρου του, δρος Κωνσταντίνου Βέμμου. Επισκέφθηκε και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, όπου συναντήθηκε με ερευνητές βιοτεχνολογίας. Είχαμε, λοιπόν, πολλά να συζητήσουμε.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Από τον ορισμό του εγκεφαλικού. «Είναι η παθολογική προσβολή, κατά την οποία τα εγκεφαλικά κύτταρα νεκρώνονται λόγω έλλειψης οξυγόνου. Η συντριπτική πλειονότητα των εγκεφαλικών επεισοδίων –κατά 85%– είναι ισχαιμικά, συμβαίνουν δηλαδή, όταν ένα θρόμβος αποφράξει αιμοφόρο αγγείο του εγκεφάλου. Υπάρχουν και τα αιμορ- ραγικά: όταν ένα αιμοφόρο αγγείο του εγκεφάλου διαρρηγνύεται και οδηγεί σε συλλογή αίματος μέσα ή γύρω από το εγκεφαλικό παρέγχυμα», εξηγεί ο δρ Μπορνστάιν και συνεχίζει αναλύοντας την... αριθμητική της νόσου, που κάθε άλλο παρά ευχάριστη είναι. «Κάθε χρόνο σημειώνονται περισσότερα από 17 εκατ. περιστατικά, τα οποία προκαλούν 6 εκατ. θανάτους και 5 εκατ. αναπηρίες. Κάθε έξι δευτερόλεπτα κάποιος άνθρωπος στον κόσμο χάνεται από αυτή την πάθηση. Ενας στους έξι από εμάς θα πάθει εγκεφαλικό κάποια στιγμή στη ζωή του. Και για κάθε ώρα που ο εγκέφαλός μας ισχαιμεί είναι σαν να γερνάμε τέσσερα χρόνια – σε σύγκριση με έναν υγιή εγκέφαλο. Σκεφτείτε δύο ανθρώπους συνομήλικους βιολογικά. Αν ο ένας ισχαιμήσει μόνο για μία ώρα, θα είναι σαν να έχει γεράσει κατά τέσσερα χρόνια, εγκεφαλικά»,
Ο συνομιλητής μου προσθέτει κάποιες παραμέτρους που κάνουν ακόμη πιο επιτακτική την ενημέρωση γι’ αυτό το τόσο σοβαρό πρόβλημα υγείας. «Στον πλανήτη υπάρχουν σήμερα 73 εκατ. επιζώντες από τη νόσο, στους περισσότερους έχει αφήσει τα σημάδια της: νευρολογικά προβλήματα ή κάποιο είδος αναπηρίας. Αν το δείτε όμως συνολικά, δεν επηρεάζει μόνο τους ασθενείς: τα εγκεφαλικά έχουν αντίκτυπο στην οικογένεια, στην κοινωνία, στο σύστημα υγείας, στην παραγωγικότητα. Τα θύματα είναι πολύ περισσότερα. Γι’ αυτό πρέπει να δώσουμε αγώνα να μειωθούν όσο το δυνατόν περισσότερο. Δεν είναι τυχαίο ότι το 2011 ο ΟΗΕ υπέγραψε κείμενο –το πρώτο αυτού του είδους που έχει κατατεθεί ποτέ στη Γενική Συνέλευσή του– με το οποίο... κηρύττει τον πόλεμο στις Μη Μεταδιδόμενες Ασθένειες (καρδιακά νοσήματα, εγκεφαλικά, διαβήτης, καρκίνος κ.ά.), αναγνωρίζοντάς τες ως μία από τις κορυφαίες απειλές για την ανάπτυξη σε ολόκληρο τον κόσμο, μια και αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή και στην Ασία. Αρχικός στόχος είναι να μειωθούν κατά 25% μέχρι το 2025». Οι λέξεις «αγώνας» και «πόλεμος» κάνουν αυτονόητη την επόμενη ερώτησή μου: πόσο ισχυρή είναι η ιατρική γι’ αυτή την αναμέτρηση; «Δεν είναι μόνο θέμα ιατρικής αλλά και γνώσης, ενημέρωσης του κοινού», τονίζει ο καθηγητής Μπορνστάιν. «Ενα άτομο που παθαίνει εγκεφαλικό επεισόδιο έχει τουλάχιστον τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να υποστεί δεύτερο μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Αλλά είναι ασθένεια που μπορεί να προληφθεί».
Κάθε χρόνο σημειώνονται περισσότερα από 17 εκατ. περιστατικά, τα οποία προκαλούν 6 εκατ. θανάτους και 5 εκατ. αναπηρίες.
Στον δικό μας κλάδο, το 80% της διάγνωσης εξαρτάται από το πώς παίρνεις το ιστορικό του ασθενούς, αν κάνεις τις σωστές ερωτήσεις ώστε να πάρεις τις αληθινά χρήσιμες απαντήσεις. Στις μέρες μας, δυστυχώς, οι νέοι γιατροί δεν ξέρουν να ακούν τους ασθενείς.