Σε περιδίνηση οι σχέσεις Ε.Ε. - Τουρκίας
Επιθετικές δηλώσεις Ερντογάν κατά Μέρκελ – Απειλές για αναθεώρηση της συμφωνίας για το προσφυγικό
Σε τροχιά αποξένωσης από την Ε.Ε. κινείται η Τουρκία, καθώς μαίνεται ο διπλωματικός πόλεμος με την Ολλανδία ύστερα από την απαγόρευση εισόδου στον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών και την απέλαση της υπουργού Οικογενειακών Υποθέσεων από τη χώρα. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προανήγγειλε προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμά- των και, αγνοώντας τις εκκλήσεις να κατεβάσει τους τόνους, επιτέθηκε εκ νέου χθες τόσο κατά της Ολλανδίας όσο και κατά της κ. Αγκελα Μέρκελ. Νωρίτερα η Γερμανίδα καγκελάριος είχε χαρακτηρίσει άστοχα τα σχόλια που είχε κάνει ο Τούρκος πρόεδρος κατά της ολλανδικής κυβέρνησης με αναφορές στους ναζί. Χαρακτηριστική του εθνικιστικού πυρετού που επικρατεί στην Αγκυρα ήταν η έκκληση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου για πλήρη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με την Ολλανδία.
Η ρήξη Αγκυρας - Ε.Ε. απομακρύνει ακόμη περισσότερο την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Ενδεικτική ήταν η χθεσινή προειδοποίηση της εκπροσώπου Εξωτερικής Πολιτικής της Ενωσης Φεντερίκα Μογκερίνι, ότι το αποτέλεσμα του τουρκικού δημοψηφίσματος θα κριθεί βάσει των υποχρεώσεων της Τουρκίας ως υποψήφιας για ένταξη χώρας. Από την πλευρά του, ο Τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Ομέρ Τσελίκ έθεσε ζήτημα μερικής αναθεώρησης της συμφωνίας που έχει υπογράψει η χώρα του με την Ε.Ε. για το προσφυγικό.
Σε ανοικτή ρήξη με απρόβλεπτη κατάληξη κινδυνεύει να εξελιχθεί η κρίση που σιγόβραζε από καιρό στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε. και ευρύτερα με τη Δύση. Ρόλο καταλύτη, αυτή τη φορά, ήρθε να παίξει η άρνηση των Αρχών σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων της Γερμανίας και της Ολλανδίας, να επιτρέψουν σε Τούρκους υπουργούς να μιλήσουν σε συγκεντρώσεις ομοεθνών τους για το δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου.
Λίγα εικοσιτετράωρα ύστερα από την άρνηση των γερμανικών αρχών να δώσουν άδεια για προεκλογική συγκέντρωση με ομιλητή τον Τούρκο ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου και την οργίλη αντίδραση του Ταγίπ Ερντογάν, που έφτασε στο σημείο να συγκρίνει την κυβέρνηση Μέρκελ με τους ναζί, η κρίση κορυφώθηκε με τα δραματικά γεγονότα του Σαββατοκύριακου στην Ολλανδία. Η Χάγη απαγόρευσε την προσγείωση αεροπλάνου που μετέφερε τον Τσαβούσογλου στο Ρότερνταμ για μια άλλη προγραμματισμένη συγκέντρωση, επικαλούμενη λόγους δημόσιας τάξης και ασφάλειας.
Λίγες ώρες αργότερα, η ολλανδική αστυνομία σταμάτησε την υπουργό Οικογενειακών Υποθέσεων της Τουρκίας, Φατμά Μπετούλ Σαγιάν Καγιά, η οποία είχε εισέλθει στη χώρα οδικώς, προερχόμενη από τη Γερμανία, και, αφού της απαγόρευσε την είσοδο στο τουρκικό προξενείο του Ρότερνταμ, συνέλαβε τους σωματοφύλακές της και την υποχρέωσε να περάσει ξανά τα γερμανικά σύνορα προς την αντίστροφη κατεύθυνση, χαράματα Κυριακής. Το εντελώς ασυνήθιστο, για δύο σύμμαχες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, περιστατικό προκάλεσε καινούργια έκρηξη του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος χαρακτήρισε την ολλανδική κυβέρνηση «κατάλοιπο των ναζί, φασίστες» και απείλησε ότι «θα πληρώσει το τίμημα».
Σε χθεσινές του δηλώσεις ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης, Νουμάν Κουρτουλμούς, επέκρινε αυστηρά τη Χάγη, χαρακτηρίζοντας τις ολλανδικές πρωτοβουλίες, ως «ένδειξη κατάρρευσης της Ευρώπης». Ο κ. Κουρτουλμούς είπε ότι ο Ολλανδός πρέσβης στην Αγκυρα είναι «προσωρινά ανεπιθύμητος», ανακοινώνοντας την αναστολή των κυβερνη- τικών επαφών μεταξύ των δύο κρατών, αλλά και την αναστολή ολλανδικών διπλωματικών πτήσεων με προορισμό την Τουρκία.
Σημαντικό ρόλο στη ραγδαία κλιμάκωση της αντιπαράθεσης παίζουν οι ένθεν κακείθεν εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες ενόψει κρίσιμων εκλογικών αναμετρήσεων. Για τον Ερντογάν και τους συνεργάτες του, οι συγκεντρώσεις στη Δυτική Ευρώπη, όπου ζουν περί τα 2,5 εκατ. Τούρκοι με δικαίωμα ψήφου, έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς το δημοψήφισμα για συνταγματική αναθεώρηση αποδεικνύεται πολύ δυσκολότερη υπόθεση απ’ ό,τι είχαν αρχικά υποθέσει οι Τούρκοι ιθύνοντες.
Ωστόσο, οι Ολλανδοί και οι Γερμανοί, που οδεύουν κι αυτοί προς κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις (οι πρώτοι αύριο, οι δεύτεροι τον Σεπτέμβριο), φοβούνται ότι οι εσωτερικές διαμάχες στους κόλπους των τουρκικών κοινοτήτων θα μπορούσαν να εκτραχυνθούν, επηρεάζοντας αρνητικά την πολιτική ατμόσφαιρα, σε μια συγκυρία όπου τα ακροδεξιά κόμματα στις δύο χώρες επενδύουν στο αντιτουρκικό και αντιισλαμικό χαρτί. «Μια τουρκική προεκλογική εκστρατεία δεν έχει καμία δουλειά εδώ, στη Γερμανία», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρ, το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα του οποίου αισθάνεται πίεση από την ξενοφοβική AfD. Ακόμη ισχυρότερη πίεση δέχεται ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε, καθώς το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας, υπό τον Χερτ Βίλντερς, εμφανίζεται στη δεύτερη θέση των δημοσκοπήσεων.
Παρέμβαση Στόλτενμπεργκ
Ο αντιδυτικός οίστρος της τουρκικής κυβέρνησης, που κλιμακώθηκε μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου και φαίνεται να περνάει τώρα σε ανώτερο στάδιο, απειλεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτο ρήγμα στο ίδιο το ΝΑΤΟ. Εκτελώντας πυροσβεστικά καθήκοντα, ο γ.γ. της Συμμαχίας, Γενς Στόλτενμπεργκ, κάλεσε χθες Τούρκους και Ολλανδούς να ρίξουν τους τόνους, αποκλιμακώνοντας την ένταση. Ανάλογη ήταν η στάση της Γαλλίας, η οποία επέτρεψε στον Τσαβούσογλου να μιλήσει στη γαλλική πόλη Μετς, την Κυριακή, αν και καταδίκασε τις αναφορές του Ερντογάν περί ναζί. Στο εσωτερικό της Τουρκίας, ο διπλωματικός πόλεμος φαίνεται ότι ευνοεί, επί του παρόντος, τον Ερντογάν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, αν και βρίσκεται σε μετωπική με την κυβέρνηση στο ζήτημα του δημοψηφίσματος, όχι μόνο της προσέφερε πλήρη υποστήριξη στη σύγκρουσή της με τους Δυτικοευρωπαίους, τονίζοντας ότι «πρόκειται για ζήτημα εθνικής υπερηφάνειας», αλλά ζήτησε την πλήρη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με την Ολλανδία.