To παράδοξο των Δελφών και η οικονομία
Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε στους Δελφούς το ετήσιο Οικονομικό Φόρουμ (Delphi Economic Forum), όπου προσωπικότητες από την Ελλάδα και το εξωτερικό μίλησαν για τις προοπτικές της ελληνικής και της ευρωπαϊκής οικονομίας καθώς και για θέματα ευρύτερου πολιτικού ενδιαφέροντος. Οι προσεγγίσεις, πολλές και διαφορετικές. Εκεί, όμως, που υπήρχε σχεδόν απόλυτη σύμπτωση απόψεων, τουλάχιστον των οικονομολόγων και των θεσμικών περί την οικονομία παραγόντων, ήταν ως προς το μείγμα οικονομικής πολιτικής που θα πρέπει να ακολουθήσει η χώρα για τα επόμενα τουλάχιστον δέκα χρόνια προκειμένου να έλθει και να σταθεροποιηθεί η πολυθρύλητη ανάπτυξη. Χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα, φορολογικά και επενδυτικά κίνητρα για τις επιχειρήσεις με ταυτόχρονη μείωση φορολογικών συντελεστών, απλοποίηση επενδυτικού περιβάλλοντος, επιθετική πολιτική προσέλκυσης ξένων επενδύσεων και αποκατάσταση της τρωθείσας αξιοπιστίας της χώρας με την αυτονόητη προϋπόθεση η χώρα να συνεχίσει να βρίσκεται στο κοινό ευρωνόμισμα.
Θα περίμενε κανείς ότι, ύστερα από μια τέτοια σύμπτωση απόψεων, θα υπήρχε και ένα πολιτικό «διά ταύτα». Σχεδόν όλοι υπονόησαν ότι η σημερινή κυβέρνηση δεν θέλει και δεν έχει τη δυνατότητα να φέρει εις πέρας αυτή την πολιτική και να ανατάξει την ελληνική οικονομία. Αρκετοί συμφώνησαν –δημόσια και ιδιωτικά– ότι μια τέτοια πολιτική έχει ήδη εξαγγείλει ως κυβερνητική του προτεραιότητα ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και φαίνεται ικανός και αποφασισμένος να την εφαρμόσει αποτελεσματικά. Λίγοι, όμως, προ- χώρησαν ένα βήμα παρακάτω. Πώς μπορεί να υπάρξει μια άλλη πολιτική χωρίς να προκύψει μια νέα διακυβέρνηση ύστερα από εκλογές;
Για όσους παρέστησαν στο φόρουμ με τη θεσμική τους ιδιότητα, που επιβάλλει αυστηρή ουδετερότητα, ήταν προφανώς δύσκολο να προχωρήσουν σε πολιτικές αξιολογήσεις. Οσοι, όμως, συνιστούν μέρος της ακαδημαϊκής, επιχειρηματικής, δημοσιογραφικής ή άλλης ελίτ της χώρας γιατί σιωπούν; Το επιχείρημα που χρησιμοποιούν συνήθως είναι ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να επωμιστεί όλο το βάρος της εφαρμογής των μέτρων ώστε να επέλθει κοινωνική ηρεμία και μια κυβέρνηση αργότερα να έχει καλύτερους –πολιτικά και κοινωνικά– όρους στην άσκηση της διακυβέρνησης και πως θα πρέπει κάθε κυβέρνηση να κρίνεται στα τέσσερα χρόνια. Πολύ φοβάμαι ότι δεν είναι μόνο αυτή η εξήγηση, και αν είναι τελικά αυτή, φαίνεται εξαιρετικά αδύναμη. Η λογική του «ώριμου φρούτου» δεν προσιδιάζει στις απαιτήσεις της εποχής και στις ανάγκες που αυτή γεννά. Ο κόσμος εξελίσσεται, προχωράει, και εμείς ζούμε σε έναν απέραντο βάλτο, όπου κάθε βήμα προς τα μπροστά απαιτεί μεγάλη δύναμη και κόπο. Τα μακροοικονομικά μεγέθη είναι συντριπτικά και η εξέλιξη της καθημερινής ζώσας οικονομικής πραγματικότητας ζοφερή. Ο συμβιβασμός, το βόλεμα και η μοιρολατρία δεν μπορούν να αποτελούν εθνική στρατηγική. Οσοι το βλέπουν έχουν ευθύνη να τοποθετηθούν δημόσια, αφήνοντας στην άκρη αμφίσημους χρησμούς.