Το μεγάλο ευρωπαϊκό απωθημένο
Για χρόνια η μεγάλη Ενωση πλάγιαζε νωρίς. Ηταν καλή η σοδειά τα χρόνια εκείνα. Το Τείχος του Βερολίνου είχε γκρεμιστεί, η σοβιετική αυτοκρατορία ήταν υπό διάλυση και η Ενωση που πορευόταν στον μονόδρομο της επιτυχίας άνοιγε τη μεγάλη δημοκρατική αγκαλιά της στις νέες χώρες του παλαιού πολιτισμού της. Στην ουρά είχε μπει και η Τουρκία. Γιατί όχι η Τουρκία, επιχειρηματολογούσαν οι φωνές της προόδου; Μέλος της Ενωσης δικαιούται να γίνει όποιος έχει κάποιες οικονομικές προϋποθέσεις και δημοκρατία. Και η Τουρκία ήταν μεγάλη αγορά και γινόταν καθημερινά όλο και περισσότερο δημοκρατία. Τρόμαζε βέβαια το δημογραφικό και η διασπορά της, κυρίως στη Γερμανία, όμως αν τολμούσες να αντιτάξεις στην είσοδό της το βαθύ πολιτισμικό χάσμα που κληροδότησε η Ιστορία, σου απαντούσαν ότι η Ευρώπη δεν έχει χώρο για το παρελθόν. Ας το αφήσουμε στα τείχη της Βιέννης και στη Ναύπακτο. Η Ευρώπη κοιτάζει το μέλλον. Ποιος θα φανταζόταν τότε ότι η Τουρκία θα γίνει κεντρικό θέμα στις εκλογές της Ολλανδίας; Και ότι ένας Τούρκος πρόεδρος θα εκμεταλλευόταν τις ολλανδικές εκλογές για να ενισχύσει το καθεστώς του; Και αν οι διαπραγματεύσεις με την Ενωση είχαν ολοκληρωθεί, ποιος θα φανταζόταν ότι μέλος της Ευρώπης θα ήταν ένα ισλαμικό κράτος με πληθυσμό όσον περίπου και η Γερμανία; Τα «αν» δεν έχουν πολιτική αξία θα μου πείτε, όμως εκείνο που σίγουρα έχει πολιτική αξία είναι ότι η Ενωση αδιαφορούσε για τις πολιτισμικές παραμέτρους της συγκρότησής της στο όνομα ενός δημοκρατικού φιλελευθερισμού που είχε απωθήσει τις ιστορικές καταβολές του. Το Ισραήλ ήταν πολύ πιο κοντά στον ευρωπαϊκό πολιτισμό από ό,τι η Τουρκία για παράδειγμα. Και πώς μπορεί να συγκροτηθεί πολιτική κοινωνία χωρίς πολιτισμική κοινότητα;
Η Ενωση, εάν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει, δεν μπορεί παρά να γίνει η πολιτική έκφραση του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Η Τουρκία ήταν το μεγάλο απωθημένο της ευρωπαϊκής συγκρότησης. Εδειχνε τα όριά της, τα οποία όμως κανείς, πλην εξαιρέσεων, δεν ήθελε να τα δει και να τα αναγνωρίσει. Τα προσκόμματα ήσαν πάντα ποσοτικά. Πόσοι Τούρκοι πολίτες υπάρχουν στη Γερμανία και πόσοι θα έρθουν; Πόση δημοκρατία έχει η Τουρκία; Ούτε λέξη για το ιστορικό και πολιτισμικό ρήγμα, για τον απλούστατο λόγο ότι η Ευρώπη δεν ήθελε να μιλήσει για τον δικό της πολιτισμό. Τον έπνιγε στα συμπλέγματα των φιλελεύθερων ενοχών της. Και το απωθημένο έρχεται σήμερα στην επιφάνεια με τον βίαιο τρόπο του απωθημένου. Προς το παρόν, ωφελεί τον Χερτ Βίλντερς στην Ολλανδία και τον Ερντογάν στην Τουρκία. Επεται συνέχεια. Αν υπάρχουν στην Ευρώπη πολιτικές δυνάμεις που διαθέτουν στοιχειώδη αυτοσυνειδησία, θα αντιληφθούν ότι η ευρωτουρκική κρίση, όσο συγκυριακή κι αν είναι, δίνει στην Ενωση μια πρώτης τάξεως ευκαιρία επαναπροσδιορισμού. Αν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει, δεν μπορεί παρά να γίνει η πολιτική έκφραση του ευρωπαϊκού πολιτισμού.