Ευρωπαϊκά ταμεία διάσωσης δύο ταχυτήτων
Η αποστολή του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), δηλαδή η άντληση μακροπρόθεσμων κεφαλαίων από τις αγορές γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκη, καθώς οι επενδυτές δυσπιστούν. Αν και η προηγούμενη εβδομάδα ήταν ικανοποιητική για το EFSF, σε γενικές γραμμές παίζει δευτερεύοντα ρόλο για το Ταμείο που δημιουργήθηκε τον Ιούνιο του 2010.
Την ίδια στιγμή, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕSM) απολαμβάνει μεγαλύτερη αποδοχή από τις αγορές. Οι επενδυτές ζητούν υψηλότερες αποδόσεις από τα ομόλογα που εκδίδει το EFSF, καθώς έχουν πολύ μεγαλύτερη έκθεση στην Ελλάδα σε σχέση με τον ESM. Επιπροσθέτως, διευρύνεται το spread, δηλαδή η διαφορά αποδόσεων των ομολόγων του EFSF από αυτά του ESM. Το spread αυτό αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω εκτιμά η επενδυτική εταιρεία NatWest. Κάποτε η διαφορά αποδόσεων των ομολόγων των δύο Ταμείων ήταν πολύ μικρή. Σήμερα είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα μπορούσε να αντιστραφεί η αύξηση του spread.
O ESM παρέχει πιστώσεις με καλύτερους όρους για τους επενδυτές. Διαθέτει κεφάλαια 80,7 δισ. ευρώ, ενώ το EFSF μόνον 30 εκατ. ευρώ και είναι εξαρτημένο από τις εγγυήσεις των χωρών-μελών της Ευρωζώνης. Αυτό σημαίνει πως σε περίπτωση που σημειώνονταν απώλειες από δάνειο ή επενδύσεις του EFSF θα έπρεπε να συγκεντρωθούν τα απαραίτητα κεφάλαια. Δεν αρκούν τα υφιστάμενα. Φανταστείτε τις αλυσιδωτές αντιδράσεις εάν εμφανίζονταν απώλειες στο EFSF εν μέσω εκλογικής περιόδου κάποιας χώρας-μέλους της Ευρωζώνης.
To ΕFSF έχει κατεβάσει τα ρολά σε νέα δάνεια, ενώ ο ESM μπορεί να διαμεσολαβήσει σε απρόβλεπτες περιστάσεις και να παρέχει πιστώσεις. Δυστυχώς για το EFSF, οι επιλογές έχουν συρρικνωθεί από τα δύο πακέτα διάσωσης της Ελλάδας. Εχει παραχωρήσει στην Ελλάδα τα 130 δισ. ευρώ από συνολικά δάνεια 170 δισ. ευρώ που έχει λάβει η Αθήνα.
Οι αποδόσεις των ομολόγων του EFSF έχουν παρουσιάσει μεγαλύτερη άνοδο από τα ομόλογα του ESM, αντανακλώντας μεγαλύτερη επιφυλακτικότητα εκ μέρους των επενδυτών για το Ταμείο σε σχέση με τον μηχανισμό σταθερότητας. Την ίδια ώρα, ο ESM είναι εκτεθειμένος σε καλύτερους όρους πίστωσης, παρέχοντας δάνεια σε περισσότερους και διαφορετικούς παίκτες. Δηλαδή έχει μοιράσει καλύτερα τον επενδυτικό κίνδυνο. Για παράδειγμα, οι ισπανικές τράπεζες είναι προτιμότερες από τις ελληνικές. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι ο ESM διαθέτει πλεονάζοντα κεφάλαια για να καλύψει το χαρτοφυλάκιο δανείων του, ύψους 72,7 δισ. ευρώ.
Στους όρους διάσωσης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος περιλαμβάνεται η επιλογή αλλαγής από κυμαινόμενο επιτόκιο σε σταθερό 30ετίας και παραπάνω. Αυτό σημαίνει πως τα πακέτα διάσωσης είναι εκτεθειμένα σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Οι επενδυτές μπορούν να απαιτήσουν υψηλότερες αποδόσεις ανάλογα με την αβεβαιότητα που θα επιβαρύνει κατά καιρούς την προοπτική της χώρας.
Σε τίποτα απ’ όλα αυτά δεν μπορεί να ανταποκριθούν τα κεφάλαια που διαθέτει το EFSF σήμερα. Πέτυχε, αφενός, στην άντληση του 25% από τα 40 δισ. ευρώ που είναι ο στόχος χρηματοδότησης για όλο το 2017. Αλλά πούλησε πενταετή ομόλογα αξίας μόνον 2,5 δισ. ευρώ.
Συν τοις άλλοις, ο ESM έχει εκδώσει μακροπρόθεσμα ομόλογα αλλά αυτά καλύπτουν αρκετές χώρες-μέλη στην περιφέρεια της Ευρωζώνης και έτσι είναι μικρότερη η έκθεση στην Ελλάδα. Εχει αντλήσει το 38% των 17 δισ. ευρώ που θα πρέπει να εξασφαλίσει μέχρι τα τέλη του τρέχοντος έτους, εκδίδοντας ομόλογα 10ετούς και 29ετούς διάρκειας.
Αν και υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση για τα βραχυπρόθεσμα ομόλογα του EFSF, δεν είναι σαφές εάν θα κατάφερνε το Ταμείο να αντλήσει δεκαετή δάνεια από τις αγορές. Οι αγορές μακροπρόθεσμων τίτλων χρέους κρατούν, επί του παρόντος, τις «πόρτες τους κλειστές» μέχρι να ανακοινωθούν τα τελικά αποτελέσματα των γαλλικών εκλογών. Μπορεί να βελτιωθεί η προοπτική των αγορών μακροπρόθεσμου χρέους, ιδιαίτερα εάν υπερισχύσει ο Εμανουέλ Μακρόν στις γαλλικές εκλογές. Ακόμη και τότε, όμως, το EFSF θα πρέπει να δώσει μάχη για να κρατήσει μια θέση στις αγορές ομολόγων, καθώς και άλλοι θα σπεύσουν να εκδώσουν τίτλους.
O ESM διαθέτει κεφάλαια 80,7 δισ., ενώ το EFSF μόνον 30 εκατ. ευρώ και είναι εξαρτημένο από τις εγγυήσεις των χωρών-μελών της Ευρωζώνης.