Νέλλα Γκόλαντα, η καλλιτέχνις που «σμίλεψε» τον δημόσιο χώρο
«Ως παιδί είχα την ευτυχία να ζήσω σε ένα υπαίθριο μουσείο: την Ελλάδα. Από τους ναούς της κλασικής αρχαιότητας μέχρι τα πιο ταπεινά κτίσματα, οι Ελληνες πάντα ανέπνεαν μέσα στην ανθρώπινη κλίμακα», είναι τα πρώτα λόγια της Νέλλας Γκόλαντα, μπροστά στα ιστορικά έργα που εκθέτει αυτήν την περίοδο στην αίθουσα τέχνης Αθηνών, στη Δεξαμενή.
Η επιλογή του εκθεσιακού χώρου δεν είναι τυχαία. Η αείμνηστη Μαριλένα Λιακοπούλου είχε το ένστικτο να ξεχωρίσει από νωρίς τη χαρακτική της Γκόλαντα και να την πείσει να την παρουσιάσει δημόσια. Μέχρι λοιπόν και την 1η Απριλίου, φιλοξενούνται στο Κολωνάκι έγχρωμες ξυλογραφίες μεγάλου μεγέθους της πρώτης ατομικής έκθεσης στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών το 1970 μαζί με τα μαυρόασπρα χαρακτικά μεγάλων διαστάσεων της εποχής της κατασκευής του γλυπτού θεάτρου Αιξωνής, 1984-1986. Υπάρχει επίσης ένα αναλυτικό χρονολόγιο και το βίντεο από την κατασκευή του θεάτρου Αι- ξωνής, έτσι ώστε οι νεότεροι να μπουν στο πνεύμα της δουλειάς της.
Η Γκόλαντα είναι μία από τις πλέον ιδιαίτερες περιπτώσεις Ελλήνων καλλιτεχνών, όχι μόνο για την προσωπική της κοσμοθεωρία αλλά και για τη σφραγίδα που άφησε στον αστικό μας χώρο. Ηδη από πολύ νωρίς, η αναγνωρισμένη εικαστικός αποφάσισε ότι οι δύο διαστάσεις δεν χωρούν το δημιουργικό της αφήγημα και έτσι ανοίχτηκε στον χώρο, κάνοντας «γλυπτική τοπίου».
Εχει διαμορφώσει τον παραθαλάσσιο χώρο στον Φλοίσβο, το θέατρο της Αιξωνής, τα ανενεργά Λατομεία Μαρμάρου στον Διόνυσο τον «γλυπτό ποταμό» στο κέντρο της Λάρισας, από την οποία κατάγεται, ενώ έχει υλοποιήσει και μια παρέμβαση σε ένα τμήμα της Αττικής Οδού. Φτιάχνει στην ουσία έργα τέχνης, μέσα στα οποία μπορεί κανείς να κινηθεί και να ζήσει διότι πιστεύει ότι αυτή μπορεί να είναι μια καθοριστική αισθητική εμπειρία για την αγωγή του σύγχρονου πολίτη. Αλλωστε, το σύνθημά της είναι ο «εξανθρωπισμός του δημοσίου χώρου» και ο στόχος της είναι να οικοδομηθεί μια βιωματική σχέση σεβασμού ανάμεσα στους κατοίκους των πόλεων και το περιβάλλον όπου κινούνται. Στη 15η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας το 2016, έγινε ένα εκτενές αφιέρωμα στα μεγάλα αυτά έργα, τα οποία κρατούν μια ζηλευτή ισορροπία ανάμεσα στον άνθρωπο και στο δομημένο περιβάλλον.
Το αξιοθαύμαστο, πάντως, είναι πως ό,τι δημιούργησε η Γκόλαντα μέχρι σήμερα στο άστυ δεν έχει βανδαλιστεί. Ισως διότι η έγνοια της ήταν να φτιάξει γλυπτούς χώρους που θα προσελκύουν και θα φαίνονται φιλικοί. Την ενδιαφέρει η ποιοτική καθημερινότητα των απλών ανθρώπων. «Θυμάμαι όταν φτιάχναμε το θέατρο στην Αιξωνή. Τότε τριγύρω ήταν ακόμα ερημιά. Ο πρώτος που το εγκαινίασε ήταν ο Ιάννης Ξενάκης. Ερχονταν κάτι βοσκοί που είχαν τα κοπάδια τους κοντά και άκουγαν ευλαβικά τις πρόβες μας», λέει η Γκόλαντα. Ενα ακόμη περιστατικό: στη Λάρισα, όπου της έδωσε συγχαρητήρια μια οικογένεια Ρομά για τη διαμόρφωση του αστικού χώρου.
Αξίζει να επισκεφθεί κανείς την έκθεση και να αφιερώσει χρόνο και στο βίντεο, για να ανακαλύψει μια καλλιτέχνιδα που είδε την πόλη αλλιώς...
Aποφάσισε ότι οι δύο διαστάσεις δεν χωρούν το δημιουργικό της αφήγημα και έτσι ανοίχτηκε στον χώρο, κάνοντας «γλυπτική τοπίου».