H Ευρωζώνη είναι πιο ισχυρή από ό,τι νομίζουμε
H oικονομική και νομισματική ενοποίηση αποδεικνύεται ανθεκτικότερη από όσο νομίζετε.
Ανεξαρτήτως του ότι η δημοσιονομική κρίση σε χώρες της Ευρωζώνης δεν έχει ακόμη ξεπεραστεί, δεν σημαίνει ότι η ίδια η Ευρωζώνη χρειάζεται κοινό προϋπολογισμό, όπως ορισμένοι πολιτικοί προτείνουν. Κάτι τέτοιο δεν λαμβάνει υπ’ όψιν ότι πολλές χώρες του ευρωπαϊκού Νότου έχουν εφαρμόσει, εν τω μεταξύ, μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των αιτιών της κρίσης, βελτιώνοντας, ως εκ τούτου, τη δυνατότητά τους να προσαρμοστούν στα δεδομένα ενός σοκ. Ισως, βέβαια, με μία πρώτη ματιά να μην είναι κακή ιδέα ένας κοινός προϋπολογισμός, ως μηχανισμός δημοσιονομικής σταθεροποίησης. Στην πράξη, οι χώρες– μέλη της Ευρωζώνης δεν έχουν πλέον την επιλογή να αντιμετωπίσουν τα οικονομικά τους προβλήματα με υποτίμηση του νομίσματός τους ή μείωση επιτοκίων. Στερούνται, δηλαδή, δύο σημαντικών μηχανισμών προσαρμογής.
Εντούτοις, πέραν του γεγονότος ότι ο ευρωπαϊκός μηχανισμός εποπτείας, εν αντιθέσει με τη νομισματική πολιτική, μπορεί να λειτουργήσει τέλεια βάσει συγκεκριμένης χώρας, οι εναλλακτικοί μηχανισμοί προσαρμογής έχουν σημαντικά βελτιωθεί χάρις στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Από τα πρώιμα στάδιά της ήδη, οι επικριτές της ΟΝΕ διατείνονταν πως τα κράτη–μέλη αποκλίνουν πάρα πολύ και, εάν προκληθεί οικονομικό σοκ, αυτό θα τα επηρεάσει εντελώς ασύμμετρα. Σε αυτή την εξαιρετικά ορθή διαπίστωση δεν είχε συνεκτιμηθεί το εξής: ότι οι χώρες στον Νότο, που επλήγησαν από την κρίση, κατόρθωσαν στη διάρκειά της να εφαρμόσουν πολύ δραστικότερες μεταρρυθμίσεις από τους γείτονές τους στον Βορρά, όπως συνέβη στην αγορά εργασίας. Πορτογαλία και Ελλάδα είναι δύο από τις χώρες του ΟΟΣΑ οι οποίες προχώρησαν σε απελευθέρωση της αγοράς εργασίας τους στον μέγιστο βαθμό το 2008 - 2013. Από την άλλη πλευρά, η Γερμανία έχει αυξήσει τις κανονιστικές διατάξεις της, οπότε υπό το πρίσμα αυτό βρίσκεται σε όχι και τόσο καλή θέση, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ. Στην αγορά αγαθών, τώρα, η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Ελλάδα, οι οποίες επλήγησαν βαρύτατα από την κρίση, προχώρησαν σε σημαντικές μεταρρυθ- μίσεις, οπότε η απόκλιση μεταξύ Βορρά και Νότου σμικρύνθηκε. Αυτή η εξέλιξη είναι ουσιαστική για την ύπαρξη μιας νομισματικής ένωσης, επειδή οι αυστηροί κανόνες πηγαίνουν χέρι χέρι με τους σχετικά ανελαστικούς μισθούς και τις τιμές, αποδυναμώνοντας τους μηχανισμούς προσαρμογής.
Εάν, λοιπόν, μια πληττόμενη χώρα δεν μπορεί να υποτιμήσει το νόμισμά της, θα κάνει αλλού προσαρμογές. Οι τιμές θα μειωθούν και αυτό αφορά μισθούς, υπηρεσίες και αγαθά. Αντίθετα με την επικρατούσα άποψη, στην Ευρωζώνη υπήρχε μεγάλη ευελιξία στους μισθούς ήδη πριν από την κρίση. Το 2011 στην Πορτογαλία το 79% των πλήρως απασχολουμένων υπέστη δραστικές περικοπές. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στον Νότο ενισχύουν τους μηχανισμούς προσαρμογής και οι αλλαγές στο σύστημα καθορισμού των μισθών συμβάλλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας. Επιπλέον, διαπιστώνουμε ότι οι εργαζόμενοι για να μπορέσουν να ανταποκριθούν σε μια έκρυθμη κατάσταση, μετακινούνται από τη χώρα που βρίσκεται σε ύφεση σε μια άλλη στην Ευρωζώνη για προσωρινή εργασία. Στην πρόσφατη κρίση, η κινητικότητα για θέσεις εργασίας βραχείας διάρκειας βρισκόταν στα ίδια επίπεδα με τα αντίστοιχα στις ΗΠΑ. Αυτό οφείλεται στην κινητικότητα κυρίως όσων προέρχονται από ευρωπαϊκές χώρες εκτός Ε.Ε., αλλά και στο ότι οι εργαζόμενοι είναι πρόθυμοι να φύγουν από την πατρίδα τους. Τέλος, ένας ακόμη μηχανισμός άμβλυνσης των οικονομικών σοκ είναι η βελτιωμένη διασυνοριακή ενοποίηση στη χρηματοπιστωτική αγορά.
Εχουν αναπτυχθεί άμυνες για την αντιμετώπιση κρίσεων, πέραν των θεσμοθετημένων μηχανισμών.