Σημάδια «φούσκας» πίσω από το ράλι του αμερικανικού χρηματιστηρίου
Υπερτιμημένη η αγορά, προειδοποιεί ο νομπελίστας οικονομολόγος Ρ. Σίλερ
φορά που είχε ακούσει ο Ρόμπερτ Σίλερ τους επενδυτές του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης να μιλούν όπως σήμερα ήταν το 2000. Η συνέχεια δεν ήταν καλή για όσους προέβλεπαν άνοδο της αγοράς. Τότε, λέει ο κάτοχος Βραβείου Noμπέλ οικονομολόγος, οι επενδυτές είχαν ενθουσιαστεί από το «αφήγημα περί νέας εποχής» τεχνολογικής μεταμόρφωσης: Το Διαδίκτυο είχε αναπροσδιορίσει το επιχειρείν στην Αμερική και είχε καταστήσει απαρχαιωμένους ορισμένους από τους δείκτες που παραδοσιακά χρησιμοποιούν οι επενδυτές, ώστε να κρίνουν σε τι κατάσταση βρίσκεται η αγορά.
Σήμερα, η αλλαγή για την οποία όλοι μιλούν είναι πολιτική: τα σχέδια του κ. Τραμπ να άρει πολλούς κανονιστικούς περιορισμούς, να μειώσει τη φορολογία και να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη με αύξηση των δαπανών για έργα υποδομής κατά 1 τρισ. δολάρια. «Και οι δύο εποχές είναι επαναστατικές», λέει ο κ. Σίλερ, ο οποίος είναι διάσημος, διότι είχε προειδοποιήσει τόσο για τη «φούσκα» του .com όσο και για τη «φούσκα» των ακινήτων που, τελικά, οδήγησε στο ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
«Αυτήν τη φορά εμφανίστηκε ένας “μεγάλος ηγέτης”. Υπάρχει η εντύπωση πως έχουν όλα αλλάξει», προσθέτει. Η δύναμη του νέου αφηγήματος εξηγεί, κατά τον κ. Σίλερ, γιατί η Wall Street πηγαίνει από ιστορικό ρεκόρ σε ιστορικό ρεκόρ. Γιατί όλοι οι επενδυτές δίνουν προσοχή μόνο στη θετική επίπτωση που μπορεί να έχουν τα σχέδια του κ. Τραμπ, όταν οι απει- λές θα μπορούσαν να αποδειχθούν εξίσου σημαντικές. Παρά τις υποσχέσεις του νέου προέδρου, η συγκρουσιακή εξωτερική πολιτική και το ανοργάνωτο στυλ διοίκησης έχουν προκαλέσει αβεβαιότητα, ένα πράγμα που υποτίθεται πως απεχθάνονται οι επενδυτές περισσότερο από κάθε άλλο.
«Δεν θα έλεγα πως ολόκληρη η αγορά κάνει λάθος, ωστόσο δυσκολεύομαι να εξηγήσω για ποιον λόγο υπάρχει τόσο μικρή μεταβλητότητα στο χρηματιστήριο», λέει ο κ. Νίκολας Μπλουμ, οικονομολόγος του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, ο οποίος εργάστηκε για τον σχεδιασμό του δείκτη μεταβλητότητας VIX.
Ο δείκτης μεταβλητότητας VIX έχει πέσει κατά 30% από την ημέρα που κέρδισε τις εκλογές ο κ. Τραμπ. Η απλούστερη εξήγηση είναι πως η τιμή των μετοχών έχει μικρότερη σχέση με την εκλογή Τραμπ και μεγαλύτερη με τη γενικότερη βελτίωση της αμερικανικής οικονομίας και την αύξηση των εταιρικών κερδών.
Με το ποσοστό της ανεργίας να έχει υποχωρήσει σημαντικά κάτω από το 5% και την κερδοφορία των εταιρειών που βρίσκονται στον δείκτη S&P 500 να προβλέπεται πως θα αυξηθεί στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών το 2017, ίσως δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός πως έχει αυξηθεί τόσο πολύ η τιμή των μετοχών.
Μια δεύτερη, συμπληρωματική, εξήγηση είναι πως απαισιόδοξοι οικονομολόγοι έχουν πέσει τόσο έξω στις προβλέψεις τους για την επίπτωση που θα είχαν σημαντικά γεγονότα, όπως η ευρωπαϊκή κρίση και το Brexit, ώστε πλέον οι επενδυτές να μην τους δίνουν σημασία.
Ο κ. Σίλερ παρατηρεί πως όταν επικρατεί τόσο μεγάλη ευφορία στις αγορές, όπως σήμερα, τότε είναι δύσκολο για έναν επενδυτή να προσέξει τι άλλο συμβαίνει σε μια κοινωνία και να μη στοιχηματίσει μεγάλα ποσά. «Και εγώ μπήκα στον πειρασμό. Ο Τραμπ εξακολουθεί να μιλάει για νέα εποχή για την Αμερική και έτσι κάποιος είτε μπορεί να τον πιστέψει είτε μπορεί να πιστέψει πως τον πίστεψαν οι υπόλοιποι επενδυτές», λέει ο κ. Σίλερ. Οσο για το αν το χρηματιστήριο πλησιάζει σήμερα κοντά στην κορυφή, ο κ. Σίλερ απεχθάνεται να κάνει βραχυπρόθεσμες προβλέψεις.