Οι χαμένοι άνθρωποι
Ενα πραγματικό δράμα παίζεται στις ταμειακές μηχανές των σούπερ μάρκετ. Οι πωλήσεις μειώνονται με εντυπωσιακό ρυθμό. Πέρυσι, τα στοιχεία ανέφεραν μείωση πωλήσεων σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες προϊόντων, με εξαίρεση ίσως τα όσπρια. Η πτώση συνεχίστηκε και τον πρώτο μήνα εφέτος. Η μεγαλύτερη μείωση (14,3% σε αξία) καταγράφεται σε καθαριστικά σπιτιού και απορρυπαντικά, παρόμοια είναι η πτώση σε είδη προσωπικής φροντίδας. Μειωμένες (13,3%) είναι οι πωλήσεις γαλακτοκομικών, αλλά και τα συσκευασμένα τρόφιμα έχουν πτώση (8,4%) πωλήσεων.
Το παράδοξο είναι ότι ανάλογη και συνήθως μεγαλύτερη πτώση έχουν οι πωλήσεις στα φθηνότερα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, τα οποία είναι χαμηλότερης ποιότητας, παρότι συχνά κατασκευάζονται από τους παραγωγούς επώνυμων προϊόντων.
Η αναμενόμενη εξέλιξη θα ήταν οι καταναλωτές να αλλάξουν συνήθειες επειδή περιορίζεται το εισόδημά τους και να προσανατολιστούν σε προϊόντα ιδιωτικής μάρκας, εγκαταλείποντας τα προϊόντα που προτιμούσαν. Στην κρίση της περιόδου 1981-2 στις ΗΠΑ, τα «ανώνυμα» προϊόντα είχαν σημειώσει εντυπωσιακή άνοδο. Στη Μ. Βρετανία όπου η λιανική αγορά ελέγχεται από ολιγοπώλιο 2-3 αλυσίδων σούπερ μάρκετ, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έχουν επιβληθεί σε μεγάλο ποσοστό.
Οι εταιρείες που παράγουν καταναλωτικά προϊόντα, είχαν προβλέψει την κατάρρευση της αγοράς και απάντησαν με προσφορές και μειώσεις τιμών κάποιο διάστημα. Οι καταναλωτές ανταποκρίθηκαν και άρχισε το κυνήγι των προσφορών. Σύμφωνα με σχετική έρευνα (ΙΕΛΚΑ) το 71% των καταναλωτών αποκαλύπτει ότι αναζητεί προσφορές, ενώ το 53% επιλέγει σούπερ μάρκετ ανάλογα με τις προσφορές που διαφημίζει.
Η ορθολογική συμπεριφορά των καταναλωτών, όμως, επιβαρύνει την κατάσταση, γιατί η πτώση των πωλήσεων επιταχύνεται επειδή πωλούνται κυρίως οι προσφορές. Επιπλέον, οι τιμές σε πολλά «private label» προϊόντα είναι πλέον τόσο κοντά στις μειωμένες τιμές των «πραγματικών» προϊόντων και δεν υπάρχει κίνητρο για να αγοράσει κανείς το «ανώνυμο» συνήθως χαμηλότερης ποιότητας…
Ολα αυτά είναι προβλήματα όσων κινούνται στην πραγματική οικονομία. Των κανονικών ανθρώπων. Οι κυβερνώντες βρίσκονται αλλού. Ο πολιτικός χρόνος έχει διαφορετικό ρυθμό και μετρά άλλες προτεραιότητες. Στο κυβερνητικό επιτελείο έχει προτεραιότητα ποιος φορέας θα εγκρίνει τις ομαδικές απολύσεις. Ακόμα κι όταν κανείς δεν ενδιαφέρεται να κάνει ομαδικές απολύσεις. Επίσης, σημαντικό θεωρούν αν θα έχουν ισχύ οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις ή οι επιχειρησιακές. Τους ενδιαφέρει αν θα είναι ξεκάθαρα ορατή η μείωση συντάξεων που θα κάνουν ή θα κρύβεται πίσω από υποτίθεται προσωρινή μείωση που θα αποκατασταθεί κάποτε, μάλλον πριν από τις εκλογές.
Παράλληλα μ’ αυτά ενδιαφέρει να γίνουν εξεταστικές επιτροπές, να αναδειχθούν πραγματικά ή υποθετικά σκάνδαλα προηγούμενων κυβερνήσεων ώστε ο λαός, που δεν μπορεί να έχει άρτο, τουλάχιστον να απολαμβάνει θεάματα.
Γι’ αυτούς κι άλλους παρόμοιους λόγους, η συμφωνία με τους πιστωτές καθυστερεί, η αξιολόγηση δεν ολοκληρώνεται και η πραγματική οικονομία βουλιάζει. Το κοινωνικό σύνολο πληρώνει βαρύ κόστος, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι να μην συνειδητοποιήσει ποιοι ευθύνονται. Αυτή είναι πολιτική προτεραιότητα. Οχι η ζωή των κανονικών ανθρώπων.
Το κοινωνικό σύνολο πληρώνει βαρύ κόστος, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι να μη συνειδητοποιήσει ποιοι ευθύνονται.