«Αρχιτεκτονική διδάχθηκα κυρίως από τους ζωγράφους»

«Η αρχιτεκτονική δεν εκφράζεται με γραμμές και ντουβάρια. Δεν είναι μόνο τεχνική. Είναι η γενικότερη φιλοσοφία πίστεως των αρχών του τόπου και της παράδοσης. Είναι ποίηση χτισμένη με στίχους από ύλη», λέει ο Νίκος Μουτσόπουλος.

Από πού άντλησε την ευρύτατη παιδεία για την αρχιτεκτονική σχεδίου – που κινούνταν μεταξύ Ιστορίας, πολιτισμού του τόπου και του τοπίου; «Οφείλω τα πάντα στους μεγάλους δασκάλους μου στο Πολυτεχνείο (1947-1953). Στον Τάκη Μάρθα το σχέδιο, στον Αναστάσιο Ορλάνδο την αγάπη μου για τα μνημεία, στον Δημήτρη Πικιώνη το μεγαλείο του ελάχιστου, του ταπεινού. Στον Παναγιώτη Μιχελή την αξία του μέτρου, στον Νίκο Εγγονόπουλο την κατανόηση του συμβολισμού των χρωμάτων, στον Γιάννη Τσαρούχη τις δυνατότητες που κρύβει το σχέδιο με τη μαγεία των χρωμάτων, στον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα την αυτογνωσία, την αναζήτηση της γεωμετρικής αλήθειας στη φύση και τη μετάπλασή της σε μορφές συμβολικές».

Οι επιρροές ωστόσο ξεκινούν από την παιδική ηλικία. Γεννημένος σ’ ένα τριώροφο σπίτι (Κουντουριώτου και Νοταρά) που έχτισε ο αρχιτέκτονας παππούς του Αγγελος Δεληβοριάς, «οι πρώτες μου αναμνήσεις περιστρέφονται γύρω από το τρίγωνο σπίτι - Πολυτεχνείο - Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου σχεδίαζα αγάλματα». Θυμάται τις αφηγήσεις του προπάπ- που του Ευθύμη Καράκαλου –μια πνευματική φυσιογνωμία– που ταξίδεψε στη Ρωσία και τη Σιβηρία για να βοηθήσει τους σταφιδοπαραγωγούς της Αχαΐας και δίδαξε ελληνικά στον Λέοντα Τολστόι. Τους γείτονές του στην Αθήνα, Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, Γεώργιο Σουρή, τον συγγενή του Κώστα Καρυωτάκη. Τις καντάδες με τον Μίκη Θεοδωράκη στην Τρίπολη, τον Μίλτο Σαχτούρη στον Στρατό, την εκπαιδευτική φοιτητική εκδρομή της Αρχιτεκτονικής στην Αλεξάνδρεια (Πάσχα του ’49) με το πλοίο «Κορινθία», ακούγοντας ιστορίες για χώρες εξωτικές από τον ασυρματιστή του πλοίου Νίκο Καββαδία. Την αλληλογραφία μεταξύ Πικιώνη - Τσαρούχη, που μετέφερε ο ίδιος. «Ο Τσαρούχης δεν κυκλοφορούσε έργο του αν δεν είχε τη μονογραφή του Πικιώνη. Οι παρατηρήσεις του θεωρούνταν δογματικές και ο Τσαρούχης τις σεβόταν αφάνταστα».

Από τους ζωγράφους

Ανεξίτηλες παραμένουν στη μνήμη οι διδαχές των μεγάλων δασκάλων. «Οσο κι αν φαίνεται περίεργο, αρχιτεκτονική διδάχθηκα κυρίως από τους ζωγράφους. Δεν ήταν μόνο δάσκαλοί μου καθ’ έδρας. Ημουν κοντά τους, στα ατελιέ, στα εργαστήριά τους, στα ταβερνάκια της Πλάκας, ώς τα μεσάνυχτα. Σαν σφουγγάρι ρουφούσα κάθε τι από τη σοφία τους».

«Θυμάμαι, μια βροχερή μέρα, έξι φοιτητές –με την τριάδα Πικιώνη, Τσαρούχη και Εγγονόπουλο– πήγαμε στο Δαφνί. Στην πλυμένη άσφαλτο ένα άλογο μόλις είχε αφοδεύσει και ουρήσει, δημιουργώντας, μετά τη βροχή, χρώματα σαν του ουράνιου τόξου και της ίριδας. “Γονατίστε όλοι!” φωνάζει ξαφνικά ο Πικιώνης. “Πρέπει να δείτε πώς ταιριάζει το χρυσίζον της κόπρου με το σκούρο κυανούν της ασφάλτου”. Γονατίσαμε, είδαμε και ακούσαμε από τους δασκάλους επί ώρα αρκετή αυτή τη σύζευξη των αντιθέσεων. Μοναδικό μάθημα! Δεν το συλλαμβάνει ανθρώπου νους».

«“Γονατίστε όλοι!”, φώναξε ο Πικιώνης. “Πρέπει να δείτε πώς ταιριάζει το χρυσίζον της κόπρου με το σκούρο κυανούν της ασφάλτου”».