Οι περιπέτειες του ηγουμένου Εφραίμ
Η πορεία του από την Κύπρο της δεκαετίας του ’80 μέχρι το Αγιον Ορος, τις ανταλλαγές με το Δημόσιο και τη δικαστική αθώωση
Την περασμένη Τρίτη, η αίθουσα 120 του Εφετείου ήταν από νωρίς γεμάτη κόσμο. Μητροπολίτες, ιερείς και μοναχοί από όλη τη Ελλάδα, φίλοι και συγγενείς των 14 κατηγορουμένων είχαν έρθει να παρακολουθήσουν την τελευταία πράξη της δίκης για την υπόθεση Βατοπεδίου. Εννέα χρόνια μετά τα πρώτα δημοσιεύματα, ο πρόεδρος της έδρας ανακοίνωσε την απόφαση: όλοι οι εμπλεκόμενοι, αθώοι. Δεν έπραξαν με δόλο και το Δημόσιο δεν ζημιώθηκε. Το ακροατήριο ξέσπασε σε χειροκροτήματα, ζητωκραυγάζοντας «Χριστός Ανέστη». Η υπόθεση μπορεί να αφορά ανταλλαγές της μονής με το Δημόσιο την περίοδο 2004-2007, αλλά η ιστορία ξεκινάει στην πραγματικότητα πολύ νωρίτερα. Συγκεκριμένα στις αρχές τις δεκαετίας του ’80. Τότε που ο Εφραίμ με μια ομάδα μοναχών από την Κύπρο εγκαταστάθηκαν στην ιστορική αλλά ερειπωμένη μονή.
Ο 34χρονος τότε ηγούμενος αποφασίζει να αναστηλώσει το μοναστήρι. Παίρνει κρατικές και ευρωπαϊκές επιχορηγήσεις και χρησιμοποιεί όποια επαφή έχει: με την κυπριακή κυβέρνηση (που έκανε δωρεά μια δεξαμενή νερού) αλλά και με δεκάδες Κύπριους επιχειρηματίες. Ενας από αυτούς, ο Ακης Λόρδος, ένας μεγάλος κατασκευαστής στον οποίο είχε δουλέψει ο Εφραίμ πριν γίνει μοναχός. Ο κ. Λόρδος θυμάται πως το όλο εγχείρημα έμοιαζε ακατόρθωτο. «Και όμως ο Εφραίμ τα κατάφερε», είχε πει στην «Κ» πριν από μερικά χρόνια, «ο γέροντας ξέρει πώς να σπρώχνει τις υποθέσεις του». Αυτή η... μεθοδικότητα, στο να πιέζει διακριτικά και να καταφέρνει αυτό που θέλει είναι σε ένα μεγάλο βαθμό το χαρακτηριστικό που θα τον βάλει αργότερα σε περιπέτειες.
Μέσα σε μία πενταετία το Βατοπέδι μεταμορφώνεται. Ο Εφραίμ υποδέχεται τους πρώτους επώνυμους επισκέπτες. Τους παραλαμβάνει από την είσοδο με ψαλμωδίες και τους πηγαίνει στο αρχονταρίκι. Eκείνοι κάθονται πλάι του στο παραθρόνιο και απαγγέλλουν το «Πιστεύω» ή το «Πάτερ Ημών». Τότε βγαίνει στο προσκήνιο και η Αγία Ζώνη. Το σπάνιο κειμήλιο ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα. Μπαίνει όμως και σε κό- τερα, σε ελικόπτερα, φθάνει μέχρι την Εκάλη στο σπίτι του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, στο σπίτι του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, αλλά και σε σπίτια επιχειρηματιών. Το Βατοπέδι μοιάζει να είναι το μοναστήρι των πλουσίων και ισχυρών και ο Εφραίμ ο εξομολογητής τους.
Η μοιραία παρακαταθήκη
Με τον πλούτο της μονής στο φως και ισχυρούς φίλους στο πλευρό του, ο Εφραίμ αποφασίζει να προχωρήσει σε ένα ακόμη μεγαλύτερο εγχείρημα. Μία μοιραία, όπως αποδείχθηκε αργότερα, παρακαταθήκη που του είχαν αφήσει οι γέροντες που είχε βρει όταν πρωτοπήγε στο Βατοπέδι: τη διεκδίκηση της λίμνης Βιστωνίδας.
Εχοντας στα χέρια του αυτοκρατορικά χρυσόβουλα για την κυριότητά της, παίρνουν δύο υπουργικές αποφάσεις που το επιβεβαιώνουν (από τον κ. Φωτιάδη του ΠΑΣΟΚ και από τον κ. Δούκα της Ν.Δ.). Το ελληνικό Δημόσιο, όμως, είχε μοιράσει τις εκτάσεις γύρω από τις όχθες της Βιστωνίδας σε ακτήμονες Μικρασιάτες και όταν
Φέτος, ο πρώην διευθυντής των φυλακών Κορυδαλλού θα περάσει το Πάσχα στο Βατοπέδι με τον Εφραίμ. Είχαν γνωριστεί όταν ο τελευταίος ήταν έγκλειστος στις φυλακές.
εκείνοι αρνούνται να φύγουν ο Εφραίμ κινείται δικαστικά. Το δικαστήριο καταλήγει σε συμβιβασμό και έτσι ξεκινούν οι ανταλλαγές. Ενα γράμμα του Εφραίμ που ζητάει την ανταλλαγή ενός μικρού κομματιού των παραλίμνιων περιοχών που κατοικείται από ψαράδες φθάνει στο γραφείο του Σάββα Τσιτουρίδη. Εκείνος το προωθεί και, στην τελευταία σελίδα, κάποιος σημειώνει με στυλό 3 λέξεις που δηλώνουν ότι για να επέλθει λύση θα πρέπει να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις: νομοθετικό διάταγμα, γνωμοδότηση και πολιτική βούληση.
Και οι 3 προϋποθέσεις φαίνεται πως ικανοποιούνται σε χρόνους πρωτόγνωρους για τα ελληνικά δεδομένα. Ο εκλιπών Ευάγγελος Μπασιάκος ξεκινάει τη διαδικασία που θα δώσει το «πράσινο φως» για τις ανταλλαγές και σε 56 ημέρες το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους γνωμοδοτεί θετικά. Ολο αυτό το διάστημα, μοναχοί υπό την καθοδήγηση του Εφραίμ συχνά κατεβαίνουν στην Αθήνα για να ενημερωθούν σχετικά με την πορεία των υποθέσεών τους, γνωρίζουν τους υπαλλήλους που τις χειρίζονται, τους χαρίζουν κομποσκοίνια, ημερολόγια, τους προσκαλούν στη μονή.
Το ελληνικό Δημόσιο καταλήγει να δώσει στο Βατοπέδι πάνω από 150 ακίνητα για να πάρει τη λίμνη Βιστωνίδα και 25.000 στρέμματα παραλίμνιων εκτάσεων αξίας 63 εκατομμύρια ευρώ. Πουλώντας ορισμένα και μόνον από αυτά, το μοναστήρι συγκεντρώνει 70 εκατομμύρια ευρώ. Οι ανταλλαγές όμως έρχονται στο φως της δημοσιότητας και όλα «παγώνουν». Για μήνες κυριαρχεί πολιτική αναταραχή. Στο στόχαστρο οι δύο στενοί συνεργάτες του πρωθυπουργού, Ρουσόπουλος και Αγγέλου, που διατηρούσαν στενές σχέσεις με το μοναστήρι, αλλά και ο Βουλγαράκης – λόγω της συμμετοχής της συζύγου του κ. Αικ. Πελέκη ως συμβο- λαιογράφου στις ανταλλαγές (ο πατέρας της, δικηγόρος στις πράξεις αυτές, συνδεόταν χρόνια με το μοναστήρι).
Ο Κ. Καραμανλής παίρνει σαφέστατα αποστάσεις. «Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι κάποιοι παρά την πνευματική τους αποστολή λειτούργησαν εις βάρος του Δημοσίου», θα πει στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του τον Δεκέμβριο του 2008 και θα καταχειροκροτηθεί. Ακολουθούν δύσκολα χρόνια. Ο Εφραίμ διώκεται ποινικά και δεσμεύονται όλοι οι λογαριασμοί της μονής. Οι υψηλοί καλεσμένοι που άλλοτε διαφήμιζαν τις επισκέψεις στο Βατοπέδι εξαφανίζονται. Για τους μοναχούς όμως και τους πιστούς τους φίλους, σκάνδαλο δεν υπάρχει. Αναφέρονται στη γνωστή υπόθεση ως «τον πειρασμό» και το βλέπουν σαν μια ευκαιρία να δοκιμάσουν την αντοχή τους απέναντι στον θόρυβο και τη σκανδαλολογία.
Η προφυλάκιση
Παραμονή Χριστουγέννων του 2011, τρεις αστυνομικοί από τις Καρυές φθάνουν στη μονή με ένταλμα προσωρινής κράτησης για τον Εφραίμ. Εκείνος είναι άρρωστος και παραμένει φρουρούμενος στο Βατοπέδι για 4 ημέρες. Στις 27 του μηνός μπαίνει στο σκάφος της αστυνομίας, οδηγείται στην Ουρανούπολη και από εκεί στη ΓΑΔΑ.
Στον Κορυδαλλό μπαίνει σε ένα κελί του υπογείου της 6ης πτέρυγας (έκτοτε ονομάζεται «άγιο κελί»). Οι τρεις μήνες εκεί περνούν ήρεμα – μοναδικό του παράπονο οι κατσαρίδες. Δέχεται καθημερινά επισκέψεις, λειτουργεί στην εκκλησία και εξομολογεί συγκρατουμένους του αλλά και το προσωπικό των φυλακών, ενώ δημιουργεί και κάποιες απροσδόκητες φιλίες. Μία από αυτές με τον Ντερτιλή.
«Κύριε Ντερτιλή», του απηύθυνε τον λόγο την πρώτη φορά που τον συνάντησε. «Στρατηγός Ντερτιλής», τον διόρθωσε εκείνος αυστηρά. Οι δυο τους τελικά έρχονται κοντά και, σύμφωνα με τον Εφραίμ, ο αμετανόητος χουντικός εξομολογήθηκε για πρώτη φορά στη ζωή του. «Και μόνο για αυτό άξιζε να φυλακιστώ», θα πει όταν επιστρέψει στο Αγιον Ορος.
Τα τελευταία χρόνια, στο μοναστήρι έχουν ξαναβρεί τους παλιούς ρυθμούς. Με ειδική άδεια άνοιξαν νέους λογαριασμούς και ξεκίνησαν να επανασχεδιάζουν την αναβίωση της Αθωνιάδας Ακαδημίας. Και μπορεί για πολλούς πολιτικούς το μοναστήρι να θεωρείται ακόμα επικοινωνιακά... μια επικίνδυνη περιοχή, ο Εφραίμ όμως δεν πτοείται. Το Βατοπέδι έχει πολλούς φίλους –κάποιους καινούργιους, όπως τον πρώην διευθυντή των φυλακών Κορυδαλλού, που θα περάσει εκεί το Πάσχα, αλλά και πολλούς άλλους από τα παλιά. Ελληνες, Κύπριους αλλά και πολλούς– και ισχυρούς, Ρώσους που όλο αυτό το διάστημα στήριξαν με πολλούς και διάφορους τρόπους την αδελφότητα.