Αντίστροφη μέτρηση για Brexit
Tο βλέμμα στρέφεται στη στάση που θα κρατήσουν οι «27» τη διετή περίοδο των διαπραγματεύσεων
Η επίσημη υποβολή, χθες το μεσημέρι, του αιτήματος αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. συνιστά εξέλιξη ιστορικής σημασίας τόσο για τη Βρετανία όσο και για το μέλλον του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στις διαπραγματεύσεις αποχώρησης, αλλά πολύ πιο σημαντικές μακροπρόθεσμα είναι η διαμόρφωση του τοπίου και η αναδιάταξη των ισορροπιών αφότου η έξοδος ολοκληρωθεί.
Στα 44 χρόνια συστέγασής της στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, η Βρετανία ήταν πάντοτε απρόθυμη να συμμετάσχει σε εγχειρήματα στενότερης ενοποίησης όπως η Ζώνη Σένγκεν και η Ευρωζώνη. Είναι όμως λάθος να χρησιμοποιείται το επιχείρημα αυτό για να υποτιμηθούν οι πιθανές αλυσιδωτές συνέπειες της διαδικασίας που ξεκίνησε χθες.
Χάνοντας τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της και τη χώρα με τις δεύτερες υψηλότερες καθαρές εισφορές στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, η Ε.Ε. θα υποχρεωθεί είτε να συρρικνώσει τις δράσεις της είτε να ζητήσει υψηλότερες εισφορές από χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, προσφέροντας συμβολικά επιχειρήματα στον ευρωσκεπτικισμό. Ενα μεγάλο ερώτημα είναι αν οι 27 θα μιλήσουν με μια φωνή απέναντι στη Βρετανία ή αν οι δραστήριες προσπάθειες του Λονδίνου να διαπραγματευθεί χωριστές συμφωνίες με επιμέρους χώρες θα αφήσουν στο τέλος την Ε.Ε. ακόμη πιο διχασμένη. Εχει ήδη διαφανεί διαφορά ανάμεσα στη Γαλλία, η οποία τηρεί την πλέον σκληρή στάση απέναντι στο Λονδίνο, και τη Γερμανία, η οποία χθες δήλωσε διά του υπουργού Εξωτερικών ότι αυτό το διαζύγιο πρέπει να καθοδηγείται από τη φράση «ας μείνουμε φίλοι».
Η Γαλλία φαίνεται διατεθειμένη να ρισκάρει την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων για τη συνθήκη αποχώρησης, ζητώντας από τη Βρετανία 60 δισ. ευρώ αποζημίωση. Στη Γερμανία όμως, μια κατάρρευση των διαπραγματεύσεων θα επέφερε σοβαρές αναταράξεις στον νευραλγικό τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, που έχει μεταφέρει σημαντικούς κρίκους της αλυσίδας παραγωγής στην άλλη όχθη της Μάγχης και το τελευταίο που επιθυμεί είναι η υιοθέτηση εμπορικών σχέσεων τύπου ΠΟΕ, δηλαδή η ελεύθερη επιβολή δασμών. Ομοίως, καταστροφικό για τον χρηματοπιστωτικό κλάδο θα ήταν ένα σενάριο κατά το οποίο η προθεσμία των δύο ετών παρέρχεται χωρίς συμφωνία και οι υπηρεσίες που τώρα το Λονδίνο παρέχει για λογαριασμό όλης της Ευρώπης (π.χ. clearance, έκδοση εταιρικών ομολόγων) παύουν να έχουν, από τη μία στιγμή στην άλλη, διασυνοριακές άδειες.
Οι πιέσεις που ασκούνται από τους δύο αυτούς κλάδους θα ωθήσουν προς την κατεύθυνση του συναινετικού χωρισμού, αλλά το πόκερ που θα παιχτεί την επόμενη διετία θα είναι σκληρό. Χθες, την ίδια ώρα που η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι έδινε στη δημοσιότητα τη γεμάτη φιλικές εκφράσεις επιστολή ενεργοποίησης του άρθρου 50, η Βρετανίδα υπουργός Εσωτερικών Αμπερ Ραντ απειλούσε ότι αν τα αιτήματα του Λονδίνου δεν ικανοποιηθούν, θα κινδυνεύσει η εσωτερική ασφάλεια της Ευρώπης. «Συνεισφέρουμε περισσότερο απ’ όλους στη Εu- ropol», είπε η Ραντ. «Αν φύγουμε, θα πάρουμε μαζί μας τις πληροφορίες μας». Αυτά και άλλα επιχειρήματα θα χρησιμοποιηθούν στην προσπάθεια της Βρετανίας να αποσπάσει τη μέγιστη δυνατή συμμετοχή στην κοινή αγορά χωρίς όμως να δεσμεύεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία και την αρχή της ελεύθερης μετεγκατάστασης εργαζομένων.
Τέλος, είναι ήδη σαφές ότι από τις τάσεις αποσύνθεσης που απελευθερώνει το Brexit δεν μένει αλώβητο ούτε το Λονδίνο. Η Βόρεια Ιρλανδία, που ψήφισε υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε., μπορεί να προτιμήσει την απόσχιση από τη Βρετανία παρά τη διαίρεση του νησιού από σκληρά ευρωπαϊκά σύνορα. Η δε Σκωτσέζα πρωθυπουργός Νίκολα Στέρτζον, που ανακοίνωσε νέο δημοψήφισμα αποχώρησης, δήλωσε ότι η τελευταία που μπορεί να παραδίδει μαθήματα σε λαούς που ζητούν αυτοδιάθεση είναι η Τερέζα Μέι.
Εχει ήδη διαφανεί διαφορά ανάμεσα στη Γαλλία, η οποία τηρεί την πλέον σκληρή στάση, και την πιο διαλλακτική Γερμανία.