Πειραματισμοί χωρίς... αύριο
Σήμερα 30 Μαρτίου ξεκινάει στη Διπλάρειο Σχολή της πλατείας Θεάτρου, στο κέντρο της Αθήνας, ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα, πίσω από το οποίο βρίσκονται το ΝΕΟΝ του Δημήτρη Δασκαλόπουλου και ο Βρετανός εικαστικός Μάικλ Λάντι. Εως τις 11 Ιουνίου, ο καλλιτέχνης καλεί τους Αθηναίους να δώσουν τη δική τους εικόνα της πρωτεύουσας, μέσα από φωτογραφίες και λίγες λέξεις που θα τις συνοδεύουν. Στη συνέχεια, ο Λάντι θα μετατρέψει αυτό το υλικό σε οπτική γλώσσα, η οποία θα αφηγείται, πολυπρισματικά, τη σύγχρονη Αθήνα. Οπως λένε οι συντελεστές της δράσης, η έκθεση θα λειτουργεί ως δημόσια αγορά διαλόγου, ανταλλαγής συναισθημάτων, κοινωνικών και πολιτικών δηλώσεων. Η έκθεση έχει τίτλο «Breaking news - Athens».
Η documenta 14 έρχεται τον Απρίλιο στην Αθήνα και φιλοδοξεί να «μάθει» από αυτήν. Εχουν ήδη γραφεί πάμπολλα για το τι πρόκειται να γίνει με τη διεθνούς ακτινοβολίας έκθεση, που έχει τη βάση της στο Κάσελ. Από την άλλη, μαθαίνουμε ότι η Μπιενάλε της Αθήνας βρίσκει την documenta ως πρώτης τάξεως ευκαιρία να «κλέψει» λίγη από τη λάμψη της και τρέχει να προλάβει τις ημερομηνίες.
Η Αθήνα γίνεται ένα μεγάλο εργαστήρι πειραματισμών, λοιπόν. Ηδη, εδώ και δυο-τρία χρόνια, πολλοί θεωρήσαμε ότι η πρωτεύουσα θα μπορούσε να γίνει... Βερολίνο. Τι σημαίνει αυτό; Να απλωθούν οι καλλιτέχνες στην πόλη, να τους δοθούν χώροι και χορηγίες, ώστε να δημιουργήσουν το δικό τους αφήγημα, που θα συμβάλει, με τη σειρά του, στη μελλοντική διαμόρφωση της μητρόπολης. Ματαιότης ματαιοτήτων...
Η διαφορά, βέβαια, είναι ότι οι καλλιτέχνες που έφτασαν στο Βερολίνο είχαν ένα οργανωμένο σύστημα να τους υποδεχθεί, να τους καθοδηγήσει, να τους φέρει κοντά, να τους επιχορηγήσει. Στην Αθήνα, οι καλλιτέχνες που έρχονται απ’ έξω μας βλέπουν ήδη ως κάτι εξωτικό, ενώ δεν υπάρχει κανείς –ας πούμε, υπηρεσία– να τους υποδεχθεί και να τους καθοδηγήσει – να τους εντάξει στο σώμα της πόλης και να αφομοιώσει το έργο τους. Θα μου πείτε, εδώ δεν υπάρχει καν σαφές όραμα για το μέλλον της πρωτεύουσας. Κι όταν εμφανιστεί ένα ψήγμα τοσουδά οράματος, υπάρχουν οι «δε βαριέσαι» και οι «έλα, μωρέ, τώρα», που βάζουν σκώμματα, αναχώματα και εμπόδια – πρώτο και καλύτερο, η γενική απαξίωση.
Δεν είναι εντελώς αδικαιολόγητη η άποψη που λέει ότι η Αθήνα χρειάζεται να γίνει πεδίο πειραματισμών. Οχι, όμως, για να γίνονται οι καλλιτέχνες και οι μεγάλες εκθέσεις και δράσεις «ήλθον, είδον και απήλθον». Κυρίως, χρειάζεται κάποιος να οργανώσει την επόμενη μέρα, να εκμεταλλευθεί (εντός ή εκτός εισαγωγικών) αυτό που οι καλλιτέχνες και οι ιδιώτες –όπως η περίπτωση του Δ. Δασκαλόπουλου εν προκειμένω– προσπαθούν να προσδώσουν στην πόλη: έναν λόγο να υπάρχει ως μητρόπολη και όχι ως μια κάποια δυστοπική και παρατημένη, όσο και παραιτημένη, επαρχία του Νότου.