Η δημιουργική γραφή ως μικρό «καταφύγιο»
υφασμάτινη τσάντα μοιάζει να ασφυκτιά από τα βιβλία. Ο συγγραφέας, Δημήτρης Στεφανάκης, ξεχωρίζει κάποια για να ξεκινήσει τη «σκιώδη λέσχη ανάγνωσης», όπως την αποκαλεί απευθυνόμενος στους συμμετέχοντες στο σεμινάριο δημιουργικής γραφής, το οποίο διοργανώνει γνωστός εκδοτικός οίκος. Μπλοκ και λάπτοπ ήδη ανοιχτά, με τις λευκές επιφάνειες να γεμίζουν ταχύτατα με σημειώσεις. «Ενα μισάωρο εισαγωγή στην κλασική λογοτεχνία», εξηγεί ο συγγραφέας πριν αρχίσουν να εντρυφούν στα μυστικά του πεζού λόγου: «Πώς ξεκινάμε ένα διήγημα και πώς ένα μυθιστόρημα;», «Με ποιο τρόπο χτίζουμε τους χαρακτήρες;», «Πόσο δύσκολο είναι να αποβάλει τις προθέσεις του ο συγγραφέας, αφήνοντας τους ήρωες να υπηρετήσουν τη δράση μόνοι τους;», ορισμένα από τα ερωτήματα που θα τους απασχολήσουν στις συναντήσεις.
Εκπαιδευτικοί, ψυχολόγοι, δημοσιογράφοι, το αναμενόμενο ίσως κοινό μιας ομάδας όπως αυτή. Μεταξύ των φανατικών συμμετεχόντων ωστόσο, και αρκετοί προερχόμενοι από επαγγελματικούς χώρους άσχετους με τη συγγραφική δραστηριότητα. Τι τους ώθησε να εμπλακούν σ’ αυτή τη διαδικασία;
Διοικητικός δικαστής, ο κ. Στέλιος Μέκρας, υποκλίνεται στη γοητεία της λογοτεχνικής γραφής: «Το γράψιμο της δουλειάς είναι το πιο ζόρικο, η λογοτεχνία είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Αν έχεις μάθει από μικρός να προβληματίζεσαι, να αναζητάς τις αιτίες των πραγμάτων και την αισθητική απόλαυση, να σε κεντρίζουν κάποια φιλοσοφικά θέματα, κάποια στιγμή θες να βρεις διέξοδο. Ενα σεμινάριο όπως αυτό που παρακολουθώ, μου προσφέρει κάτι συστηματικό, ώστε να χτίσω πάνω του και να μπω στο τελικό στάδιο: να αποτολμήσω να βγάλω όσα έχω στο μυαλό μου. Φιλοδοξώ να γράψω ένα βιβλίο. Αλλωστε, έχοντας ήδη παρακολουθήσει άλλα δύο –ένα με την Τατιάνα Αβέρωφ κι ένα με τη Σοφία Νικολαΐδου– έχω πλέον απελευθερωθεί και γράφω πιο εύκολα. Είναι σημαντικό να εκφράζεσαι. Σε ανακουφίζει».
Εμπειρία παρακολούθησης 5-6 κύκλων δημιουργικής γραφής έχει και ο κ. Γιάννης Βενιαμάκης, ρεσεψιονίστ σε ξενοδοχείο: «Ενα τέτοιο σεμινάριο σε βοηθάει να καταλάβεις πως το να γράφεις δεν είναι κάτι εύκολο. Το αντίθετο. Ξεδιαλύνεις κάποια πράγματα μέσα σου, μαθαίνεις ορισμένες τεχνικές. Μπορεί ακόμη και να συνειδητοποιήσεις ότι η συγγραφή δεν ήταν παρά μία... φιλοδοξία, εφόσον δεν συγκεντρώνεις τα απαραίτητα προσόντα».
Τι ισχύει στην περίπτωση του ίδιου; «Γράφω κάποια κείμενα, το ζητούμενο όμως είναι να ολοκλη- ρώσεις κάτι. Το αν θα εκδοθεί μετά ή όχι, είναι άλλο θέμα.... Το συγκεκριμένο σεμινάριο που παρακολουθώ θεωρώ πως είναι από τα καλύτερα που έχω κάνει, επειδή ο Στεφανάκης εκτός της θεωρίας, έχει βάλει μία δομή. Αντί για γενικόλογες συζητήσεις ή συζητήσεις μεταξύ των συμμετεχόντων και αλληλοαξιολόγηση, εστιάζουμε στο γράψιμό μας. Στην πραγματικότητα, δεν σκέφτεσαι όσα σου έχει πει ο συγγραφέας όταν γράφεις, όμως με τα εργαλεία που σου έχει προσφέρει, επανέρχεσαι στο κείμενό σου για να καταστρατηγήσεις τους κανόνες που έμαθες, το βελτιώνεις, πράγμα πολύ θετικό». Βλέπει τον εαυτό του συγγραφέα; «Να ζω από αυτό, όχι. Να εκδώσω όμως δικό μου βιβλίο, ναι».
Λιγότερο φιλόδοξη σε σχέση με το μέλλον της ως συγγραφέας, σίγουρα όμως εξίσου ενθουσιώδης στην παρακολούθηση του σεμιναρίου, η κ. Αλεξάνδρα Χ., τοπο-
«Εξοικειώνομαι με τον ίδιο μου τον εαυτό. Οση ώρα διαρκεί το μάθημα, νιώθω ότι μπαίνω σε καινούργιους κόσμους».
γράφος: «Προερχόμενη από έναν ιδιαίτερα στεγνό, τεχνοκρατικό επαγγελματικό χώρο, το να κάνω κάτι διαφορετικό, να διευρύνω τους ορίζοντές μου, να απελευθερώνω τη δημιουργικότητά μου, είναι κάτι που αναζητώ. Σαφώς και θα μου άρεσε να γράψω κάτι, όμως ούτε θεωρώ ότι μπορώ να το κάνω ούτε είναι στόχος μου. Απολαμβάνω τις ασκήσεις γραφής, καθώς υποχρεώνομαι να δομήσω τη σκέψη μου για να την εκφράσω. Με αυτό τον τρόπο, εξοικειώνομαι με τον ίδιο μου τον εαυτό. Οση ώρα διαρκεί το μάθημα, νιώθω ότι μπαίνω σε καινούργιους κόσμους».
Σαν ψυχοθεραπεία
Μήπως όμως ένα σεμινάριο δημιουργικής γραφής αποτελεί «είδος πολυτελείας» καθώς διανύουμε περίοδο οικονομικής κρίσης; Ενα ομόφωνο «όχι» προκύπτει από τις αντιδράσεις των συμμετεχόντων, με την Αλεξάνδρα να συνοψίζει τις απόψεις τους: «Οσον αφορά το σεμινάριο, θεωρώ πως η κρίση μας έχει κάνει πιο επιλεκτικούς και ποιοτικούς στις επιλογές μας. Αυτά τα λίγα που έχει ο καθένας, τα διαθέτει πιο στοχευμένα.
Επιπλέον, η ενασχόλησή μας με τη δημιουργική γραφή, έρχεται να καλύψει μια ανάγκη επιτακτική στις μέρες μας, λειτουργεί ψυχοθεραπευτικά, εφόσον είναι κάτι που κάνουμε για τον εαυτό μας. Η δημιουργική έκφραση μέσα από το γράψιμο βοηθά να βρούμε την ισορροπία μέσα μας. Διαφορετικά, ίσως καταλήγαμε να τα δίνουμε στους γιατρούς...».