Ενισχύεται η συνεργασία Ελλάδας - ΗΠΑ
Ψυχραιμία έναντι Τουρκίας
Ενώ ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συγκρούεται με την Ευρωπαϊκή Ενωση και η σχέση του με τις Ηνωμένες Πολιτείες παραμένει αβέβαιη, η Αθήνα προσεγγίζει την κυβέρνηση Τραμπ προβάλλοντας τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα σε μια εύφλεκτη περιοχή που ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Ουάσιγκτον, η οποία προτάσσει την καταστροφή του ISIS. Σε αυτό το πνεύμα κινήθηκαν οι πρόσφατες επαφές Κοτζιά και Καμμένου στις ΗΠΑ, ενώ στις συνομιλίες του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον στην Αγκυρα αναδείχθηκαν αποκλίσεις κυρίως σε ό,τι αφορά τον ρόλο των Κούρδων.
Η Αθήνα, πάντως, παρακολουθεί με ψυχραιμία τις εξελίξεις, ενόψει και του δημοψηφίσματος της 16ης Απριλίου.
Προβάλλοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας, αλλά και τον ρόλο της στα τριμερή σχήματα συνεργασίας με την Κύπρο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο, η Αθήνα επιχειρεί να οικοδομήσει στενή σχέση με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση, σε μια δύσκολη περιφερειακή συγκυρία.
Το εγχείρημα προώθησαν κατά τις πρόσφατες επισκέψεις τους στην Ουάσιγκτον οι υπουργοί Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς και Αμυνας Πάνος Καμμένος. Ο μεν πρώτος στις επαφές που είχε με τον ομόλογό του Ρεξ Τίλερσον, τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου, στρατηγό Μακ Μάστερ, αλλά και κορυφαία στελέχη του Κογκρέσου, και ο δεύτερος σε αυτές με τον υπουργό Αμυνας, στρατηγό Μάτις, αλλά και τον ελληνικής καταγωγής προσωπάρχη του Λευκού Οίκου, Ρέινς Πρίμπους. Ιδιαίτερα ο κ. Καμμένος έχει επενδύσει στη δημιουργία διαύλων επικοινωνίας μέσω της ομογένειας, και στο πλαίσιο αυτό έχει ήδη επισκεφθεί την Ουάσιγκτον δύο φορές – για την ορκωμοσία Τραμπ και για την τελετή εορτασμού της ελληνικής ανεξαρτησίας στον Λευκό Οίκο.
Παρά τις ιδεολογικές διαφορές που χωρίζουν τον Αμερικανό πρόεδρο και τον Ελληνα πρωθυπουργό, η απουσία αποκρυσταλλωμένων στρατηγικών απόψεων και τακτικών προσεγγίσεων εκ μέρους του κ. Τραμπ στα μείζονα γεωπολιτικά ζητήματα, προσφέρει μια ευκαιρία στην Αθήνα να πείσει ότι δύναται να εξυπηρετήσει την αμερικανική πολιτική στην περιοχή της. Με αυτό το σκεπτικό έγιναν οι επαφές των δύο Ελλήνων υπουργών στην Ουάσιγκτον, οι οποίοι επέλεξαν να αποφύγουν την προβολή αιτημάτων για στήριξη σε μεμονωμένα ζητήματα στενού ελληνικού ενδιαφέροντος – ελληνοτουρκικές σχέσεις, Κυπριακό, ονομασία ΠΓΔΜ– και εστίασαν στις διευκολύνσεις που μπορεί να παράσχει η Ελλάδα στις ΗΠΑ σε μια εύφλεκτη περιοχή που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τις ΗΠΑ, καθώς ο πρόεδρος Τραμπ έχει αναγάγει την καταστροφή του ISIS σε κορυφαία προτεραιότητα της εξωτερικής του πολιτικής. Ανάλογα θετική ανταπόκριση υπήρξε και στο Κογκρέσο από στελέχη επιτροπών που ασχολούνται με την εξωτερική πολιτική και την άμυνα, όπου Ελληνοαμερικανοί σε στενή συνεργασία με την εβραϊκή κοινότητα έχουν δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για την εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση.
Παράλληλα, Αμερικανοί διπλωμάτες παρακολουθούν ανήσυχοι τις εξελίξεις στη Λιβύη όπου επίσης η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει ρόλο. Είναι χαρακτηριστική η τοποθέτηση του υπ. Αμυνας Τζέιμς Μάτις, ότι «υπάρχει ένας ξεκάθαρος και άμεσος κίνδυνος στη νότια πτέρυγα που αναδεικνύει την Ελλάδα σε χώρα πρώτης γραμμής για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας». Η πρόθεση της Ουάσιγκτον να εντάξει την Αθήνα στους υπό εκκόλαψη σχεδιασμούς της στην περιοχή προκύπτει και από σκέψεις που γίνονται, αλλά και από χάρτες που σχεδιάζονται, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και στο Πεντάγωνο, και τοποθετούν την Ελλάδα στο επίκεντρο τριών κύκλων οι οποίοι καλύπτουν περιοχές έντασης που ανησυχούν τις ΗΠΑ: ο πρώτος αφορά τη Ρωσία, την Ουκρανία και τα Βαλκάνια, ο δεύτερος τη Λιβύη και την ευρύτερη Β. Αφρική, και ο τρίτος την Τουρκία και τη Μέση Ανατολή. Σχετικές αποτυπώσεις έχει κάνει από την αρχή της θητείας του ο κ. Κοτζιάς.
Επέκταση
Βασικό στρατηγικό πλεονέκτημα που προβάλλει η Αθήνα είναι η βάση της Σούδας. Ο στρατηγός Μάτις διαμήνυσε την πρόθεση των ΗΠΑ για επέκταση γενικότερα της ήδη στενής διμερούς συνεργασίας, αλλά και ειδικότερα τη χρήση της βάσης, τονίζοντας ότι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια «κοιτάμε για στήριξη επιπλέον επιχειρησιακών τοποθεσιών και είναι κάτι στο οποίο είμαστε πολύ ανοικτοί».
Η προοπτική περαιτέρω εμβάθυνσης της αμυντικής συνεργασίας απο- κτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο όπου η απρόβλεπτη συμπεριφορά Ερντογάν –πρόσφατα «προειδοποίησε» ακόμη και με κλείσιμο της αεροπορικής βάσης του Ιντσιρλίκ– φέρνει στο προσκήνιο τον κίνδυνο θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο, όπως και το ενδεχόμενο τουρκικών παρενοχλήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ. Φυσικά, η Αγκυρα παραμένει μείζονος σημασίας χώρα, κυρίως για τις εξελίξεις στη Συρία, γι’ αυτό και το μήνυμα από την Ουάσιγκτον είναι πως η προσέγγιση της Ελλάδας θα πρέπει να επικεντρώνεται στα δικά της πλεονεκτήματα και όχι στις «αρρυθμίες» των γειτόνων της.
Στο πλαίσιο της περαιτέρω σύσφιγξης της συνεργασίας γίνονται σκέψεις, οι οποίες προς το παρόν δεν επιβεβαιώνονται από αμερικανικές πηγές, για την προοπτική της ενίσχυσης του ελληνικού ναυτικού στο μέλλον με το υπερσύγχρονο πλωτό αντιπυραυλικό σύστημα διοίκησης και ελέγχου Aegis, το οποίο δύναται να παρακολουθεί και να καταστρέφει έως και 100 στόχους σε απόσταση 100 ναυτικών μιλίων.
Η ελληνική θέση ενισχύεται και από το γεγονός ότι δεν προβάλλεται μεμονωμένα ο ρόλος της Αθήνας, αλλά δίνεται έμφαση και στη συμμετοχή της, μαζί με την Κύπρο, στα τριμερή σχήματα με δύο στενούς συμμάχους των ΗΠΑ στην Ανατ. Μεσόγειο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Υπενθυμίζεται ότι ο Αιγύπτιος πρόεδρος Σίσι, τον οποίο ο κ. Τραμπ υποδέχεται αύριο στον Λευκό Οίκο, ήταν από τους λιγοστούς ξένους ηγέτες που είχε συναντήσει ο κ. Τραμπ, ως υποψήφιος πρόεδρος, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, τον περασμένο Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη.
Οι επαφές Ν. Κοτζιά και Π. Καμμένου στην Ουάσιγκτον με επίκεντρο τον ρόλο της χώρας στη συνεργασία με Κύπρο, Ισραήλ και Αίγυπτο.