Η ντουλάπα της Πανδώρας

Ο ληστής στην ντουλάπα, ο οποίος διαφεύγει μετά 14ωρη διαμονή ενώ έξι υπηρεσίες της αστυνομίας τον ψάχνουν στο ίδιο δωμάτιο και στην ευρύτερη περιοχή, θα καταγραφεί στη συλλογική μας συνείδηση ως παραβολή που συγκεντρώνει πολλά προβλήματα της κοινωνίας μας. Είναι όμως και κάτι ακόμη βαθύτερο – το σκοτεινό σημείο στο οποίο δεν τολμάμε να κοιτάξουμε, μήπως βρούμε ακριβώς αυτό που φοβόμαστε ότι μπορεί να υπάρχει εκεί μέσα, είτε είναι κίνδυνος είτε η ανεπάρκειά μας. Η «επιχειρησιακή διαλειτουργικότητα των εμπλεκομένων υπηρεσιών», όπως την αποκάλεσε το αρχηγείο τη αστυνομίας μετά το φιάσκο του Παλαιού Φαλήρου, δεν είναι αποτέλεσμα στιγμής ατυχίας ή απροσεξίας. Είναι μια ομίχλη που σκεπάζει τα πάντα, που καλύπτει λάθη, οκνηρία ή διαφθορά, που οδηγεί σε αποτυχίες χωρίς υπευθύνους, στον δημόσιο τομέα αλλά και στις ιδιωτικές σχέσεις και συμπεριφορές. Οταν τα πράγματα δεν είναι σαφή και απλά, ουδείς γνωρίζει τι πρέπει να κάνει, τι να απαιτήσει, ποιος είναι υπεύθυνος για ό,τι συμβαίνει ή δεν συμβαίνει. Εγκύκλιοι της εφορίας που αλληλοαναιρούνται αφήνουν περιθώρια για ποικί- λες ερμηνείες, που απαιτούν «ειδικούς» για τη διαχείρισή τους, ενώ καλύπτουν διάφορες μορφές διαφθοράς. Αλληλοσυγκρουόμενοι νόμοι προκαλούν σύγχυση, ενθαρρύνουν την ανομία, συμβάλλουν στην έλλειψη δικαιοσύνης. Μέσα σε αυτό το κλίμα, δεν περιμένουμε το κράτος να λειτουργεί σωστά, ούτε, ασφαλώς, θα προσελκύσει η χώρα επενδύσεις –είτε Ελλήνων είτε ξένων– που είναι ο μόνος τρόπος να ανακοπεί η ατελείωτη κατρακύλα της οικονομίας. Δεν είναι μόνο οι φόροι και οι νόμοι, όμως, που συμβάλλουν στις συνεχείς αποτυχίες, είναι και η νοοτροπία ότι είναι πιο εύκολο να αφήνουμε τα προβλήματα να χρονίζουν παρά να παίρνουμε δύσκολες αποφάσεις. Πιστεύουμε ότι η αδράνεια είναι άλλοθι, ότι δεν θα υποστούμε τις συνέπειες. Γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι οι κριτές μας δεν θα είναι δίκαιοι, φοβόμαστε ότι και οι σωστές αποφάσεις θα κριθούν βάσει του βραχυπρόθεσμου κόστους και όχι του μακροπρόθεσμου συμφέροντος. Είτε αφορά το ασφαλιστικό σύστημα, είτε τη διαχείριση λυμάτων, είτε τις διεθνείς σχέσεις της χώρας, η «θεραπεία επιλογής» συχνά είναι η μη θεραπεία. Και όταν η Ε.Ε. μας αναγκάζει να συμμορφωθούμε, προτιμούμε την επιδείνωση των προβλημάτων από την ευθύνη – την ευθύνη να διατηρήσουμε ό,τι καλό κληρονομήσαμε, ευθύνη να μη βλάψουμε περαιτέρω τη χώρα για τις επόμενες γενιές. Ακούγεται υπερβολικό, αλλά ας αναλογιστούμε απλώς την τύχη όσων πρότειναν λύσεις και όσων υπόσχονταν ανεύθυνα την επιστροφή σε ένα αποτυχημένο μοντέλο οικονομικής διαχείρισης της χώρας. Ποιοι επικρατούν; Ποιοι πλειοψηφούν στη Βουλή; Πού μας οδηγούν; Παιδιά φοβούνται τις ντουλάπες και το σκοτάδι κάτω από το κρεβάτι τους, μήπως κρύβουν μπαμπούλες. Είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι οι αστυνομικοί στο διαμέρισμα του Παλαιού Φαλήρου φοβούνταν να ανοίξουν την ντουλάπα. Είτε πίστευαν ότι άλλοι διερεύνησαν τον χώρο ήδη είτε έριξαν μια πρόχειρη ματιά, το αποτέλεσμα είναι ότι την άφησαν κλειστή. Και αντίθετα με το κουτί που άνοιξε η Πανδώρα, που όταν χάθηκαν όσα είχε μέσα έμεινε μονάχα η ελπίδα, όταν ο ληστής, κουκουλοφόρος και οπλισμένος, άνοιξε την ντουλάπα, η ελπίδα είχε ήδη πετάξει. Πίσω έμειναν μόνο κακά. Πολλά κακά.