Αλλάζουν οι ισορροπίες Ουάσιγκτον - Μόσχας
Είναι πλέον προφανής η έλλειψη συνεκτικής πολιτικής για το ζήτημα
Το πλήγμα των ΗΠΑ εναντίον συριακής αεροπορικής βάσης την περασμένη εβδομάδα αλλάζει τις ισορροπίες Ουάσιγκτον - Μόσχας, ενώ επανακαθορίζει και την προσωπική σχέση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Από τις απαρχές του συριακού εμφυλίου, το 2011, οι Ηνωμένες Πολιτείες τροφοδοτούν τη σύγκρουση μέσω των μυστικών υπηρεσιών τους, από το 2014 η αμερικανική αεροπορία έχει εξαπολύσει ή συντονίσει περίπου 8.000 αεροπορικά πλήγματα με βασικούς στόχους τους τζιχαντιστές του ISIS, ενώ τους τελευταίους μήνες ο αριθμός των Αμερικανών στρατιωτών στο έδαφος της Συρίας έχει ανέβει στους 1.000. Στο πλαίσιο αυτό, οι 59 πύραυλοι Τόμαχοκ που εξαπέλυσαν αμερικανικά αντιτορπιλικά εναντίον της αεροπορικής βάσης Σαϊράτ τα ξημερώματα της περασμένης Παρασκευής, με επτά θύματα, θα μπορούσαν να περάσουν σχεδόν απαρατήρητοι – ιδίως με δεδομένο ότι ο Λευκός Οίκος διεμήνυσε ότι δεν πρόκειται να υπάρξει συνέχεια.
Δυστυχώς για την περιφερειακή σταθερότητα, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Το πλήγμα αυτό ήταν το πρώτο με δηλωμένο στόχο συριακές στρατιωτικές εγκαταστάσεις, και ως τέτοιο έγινε δεκτό με επευφημίες από το κατεστημένο της Ουάσιγκτον, εκπρόσωποι του οποίου πιέζουν εδώ και χρόνια για στρατιωτική αναμέτρηση με το καθεστώς Ασαντ. Το 2015, αμερικανικά αεροσκάφη είχαν βομβαρδίσει μονάδα του συριακού στρατού, σκοτώνοντας 62 στρατιώτες και εκτροχιάζοντας τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, αλλά τότε η επίσημη εκδοχή ήταν ότι επρόκειτο για σφάλμα. Το γεγονός ότι ένας πρόεδρος όπως ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επί χρόνια παρότρυνε τον Μπαράκ Ομπάμα να μην εμπλακεί στη Συρία και είχε δη- λώσει ότι σκοπεύει να συνεργαστεί με τη Ρωσία στη Συρία, εξαπολύει τώρα πλήγμα κατά συριακών στρατιωτικών εγκαταστάσεων βυθίζοντας τις σχέσεις με τη Ρωσία σε βαθιά κρίση, μπορεί να αποτελέσει θρυαλλίδα σημαντικών ανακατατάξεων.
Η ρητορική του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον ενώ κατευθυνόταν προς τη Μόσχα, την Τετάρτη, θύμιζε πολύ περισσότερο τις εποχές Μπους και τα περίφημα διλήμματα «μαζί μας ή εναντίον μας» παρά τις γέφυρες που έριχνε έως πριν από λίγες εβδομάδες προς τη Μόσχα η κυβέρνηση Τραμπ. Πάντως, οι επαφές του Τίλερσον στη Μόσχα οδήγησαν στην αποκατάσταση της γραμμής άμεσης επικοινωνίας ΗΠΑ - Ρωσίας για την αποτροπή θερμών επεισοδίων στους αιθέρες της Συρίας, στοιχείο που θεωρείται καθοριστικό για την αποφυγή επικίνδυνων καταστάσεων.
Μόλις μία εβδομάδα πριν από το πλήγμα στη συριακή βάση, στην οποία βρίσκονταν και Ρώσοι στρατιώτες, η εκπρόσωπος των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, Νίκι Χάλεϊ, είχε δηλώσει ότι προτεραιότητα των ΗΠΑ είναι η μάχη κατά του ISIS και όχι η ανατροπή του Ασαντ.
Πολλές ερμηνείες
Τώρα τίποτε από αυτά δεν είναι βέβαιο, καθώς η αμερικανική κυβέρνηση έδωσε πολλές και διαφορετικές ερμηνείες στο πλήγμα, οι οποίες κυμαίνονταν από περιορισμένους στόχους (να μην υπάρξει άλλη επίθεση Ασαντ με χημικά) έως ευρύτερους (να μη βομβαρδίζει η αεροπορία του Ασαντ) και ευρύτατους (να πέσει ο Ασάντ). Εκτός κυβέρνησης, ο πρώην
Η ρητορική του Αμερικανού ΥΠΕΞ ενώ κατευθυνόταν προς τη Μόσχα, την Τετάρτη, θύμιζε τις εποχές Μπους και το δίλημμα «μαζί μας ή εναντίον μας».
επικεφαλής της CIA Τζέιμς Γούλσι, γνωστός για την επιμονή του να στείλει τις ΗΠΑ στη Βαγδάτη με κατασκευασμένα στοιχεία περί όπλων μαζικής καταστροφής το 2003, θεώρησε ότι ήρθε η ώρα για μια στρατιωτική αναμέτρηση με το Ιράν. Ο δε γνωστός αρθρογράφος των Νew York Times, Τόμας Φρίντμαν, παρότρυνε ανοικτά την κυβέρνηση Τραμπ να σταματήσει να πολεμάει κατά του ISIS στη Συρία, γιατί οι πραγματικοί της αντίπαλοι είναι «ο Ασαντ, η Ρωσία, το Ιράν και η Χεζμπολάχ».
Είναι δύσκολο να διαφανεί ποια απόφαση θα λάβει τελικά η κυβέρνηση Τραμπ, αφού είναι προφανής η έλλειψη συνεκτικής πολιτικής για το ζήτημα, όμως οι στρατιές των νεοσυντηρητικών που μετατράπηκαν σε μια νύχτα από πολέμιοι του Τραμπ σε χειροκροτητές του προμηνύουν μια επιστροφή σε δοκιμασμένες πολιτικές στη Μέση Ανατολή – ήτοι πο- λεμικές επεμβάσεις και κλιμακούμενη γεωπολιτική αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Ενας επιφανής νεοσυντηρητικός, ο Ρόμπερτ Κέιγκαν, περιέγραψε στη Washington Post αυτό που θεωρεί ως πραγματικό πρόβλημα για τη χώρα στη Συρία. «Εξαιτίας της πολιτικής Ομπάμα, η Ρωσία υποκαθιστά όλο και περισσότερο τις ΗΠΑ ως κύρια δύναμη στην περιοχή. Ακόμη και σύμμαχοι των ΗΠΑ, όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος και το Ισραήλ, κοιτάζουν όλο και περισσότερο προς τη Μόσχα ως σημαντικό περιφερειακό παίκτη», έγραψε ο Κέιγκαν προτείνοντας να αναπτύξουν οι ΗΠΑ «τόσες στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή ώστε ούτε η Ρωσία ούτε το Ιράν να μπουν στον πειρασμό να κλιμακώσουν τη σύγκρουση και για να διασφαλισθεί ότι αν το κάνουν, οι αμερικανικές δυνάμεις θα είναι έτοιμες».
Ο κυνισμός των Φρίντμαν και Κέιγκαν είναι χρήσιμο αντίδοτο στις δραματικές εικόνες αμάχων θυμάτων της επίθεσης του Ασαντ με χημικά στην Ιντλίμπ, η οποία χρησιμοποιήθηκε ως δικαιολογία για το αμερικανικό πλήγμα. Υπάρχουν πάρα πολλά κίνητρα για την πολιτική των μεγάλων δυνάμεων στη Συρία, αλλά το ανθρωπιστικό ενδιαφέρον για τα παιδιά από τη Συρία, τα οποία αρνούνται να υποδεχθούν ως πρόσφυγες, μάλλον δεν περιλαμβάνεται στα κίνητρα αυτά.