Μουσικός Κάφκα από τον Χάρη Βρόντο

Η διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα σε λόγο και μουσική απασχολεί σταθερά εδώ και δεκαετίες τον Χάρη Βρόντο, έναν από τους λίγους Ελληνες συνθέτες με το βλέμμα προσηλωμένο στην όπερα, στη σκηνική καντάτα, στο μουσικό θέατρο. Εχει αντλήσει έμπνευση από σημαντικά κείμενα (Ντοστογέφσκι, Αχμάτοβα και άλλων). Ετσι, έστω και αν δεν χρησιμοποιεί αυτούσιο το πρωτότυπο κείμενο αλλά συγγράφει ο ίδιος το εκάστοτε λιμπρέτο, τα έργα του εντάσσονται στο είδος που οι Γερμανοί αποκαλούν «Literaturoper», δηλαδή όπερα άμεσα ή έμμεσα βασισμένη σε λογοτεχνικό κείμενο. Πιο πρόσφατο δημιούργημά του είναι η όπερα δωματίου «Η μεταμόρφωση», βασισμένη στην ομώνυμη νουβέλα του Φραντς Κάφκα. Πρωτοπαρουσιάστηκε σε συναυλιακή μορφή στις 15 Μαΐου 2016 στο φουαγιέ του θεάτρου Ολύμπια και επαναλήφθηκε στις 26 Μαρτίου 2017 στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, παράσταση στην οποία αναφέρεται το παρόν σημείωμα. Τα τρία μέρη της νουβέλας έχουν διαμορφωθεί σε όπερα με τέσσερις εικόνες. Εκτός από λυρικούς τραγουδιστές το έργο προβλέπει αφηγητή, ο οποίος γεφυρώνει τη δράση. Τον κεντρικό χαρακτήρα Γκρέγκορ Σάμσα (Σπύρος Κλείσσας) περιβάλλουν ο πατέρας (Παύλος Μαρόπουλος), η μητέρα (Μάιρα Μηλολιδάκη), η αδελφή του (Λουντμίλα Μπονταρένκο), όπως επίσης μία υπηρέτρια (Βάσω Πετρόγιαννη) και ο διαχειριστής (Χρήστος Λάζος). Το ενδιαφέρον ενόργανο σύνολο δεν περιλαμβάνει έγχορδα, αλλά συνδυάζει το πιάνο (Σοφία Ταμβακοπούλου) με τρία ξύλινα πνευστά, όμποε (Σπύρος Κοντός), κλαρινέτο (Αγγελος Πολίτης) και φαγκότο (Θεόδωρος Καλογερόπουλος), τα οποία διηύθυνε ο Μιχάλης Παπαπέτρου. Σημειακά, οι μονωδοί αύξαναν τη συναισθηματική ένταση της δράσης χτυπώντας ρυθμικά ξύλινα κρόταλα. Το ακρόαμα είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος τονικό και σποραδικά αξιοποιεί οικείους ρυθμούς ή μορφές προκειμένου να χαρακτηρίσει καταστάσεις, όπως λόγου χάριν το «βαλς» της αδελφής του Γκρέγκορ, όταν αυτή αναφέρεται στο βάρος που αποτελεί ο αδελφός της για όλη την οικογένεια. Το τραγούδι παρακολουθεί στενά τον λόγο, αλλά συχνά γίνεται συμβολικό ή εξπρεσιονιστικό, υπογραμμίζοντας συναισθήματα και αφήνοντας το κείμενο κατά μέρος. Συνολικά, το αποτέλεσμα είχε ενδιαφέρον. Ωστόσο, αδικήθηκε από την εκ των πραγμάτων περιορισμένη προετοιμασία και εξοικείωση μονωδών και μουσικών με τη μουσική. Η παρτιτούρα είναι απαιτητική και πρέπει να αφομοιωθεί προκειμένου να κυλάει αβίαστα απ’ όλους τους συντελεστές και να μπορέσουν να αναδειχθούν η εκφραστικότητα της μουσικής και η θεατρικότητα του κειμένου. Η προοπτική μιας σκηνικής παρουσίασης θα έδινε τη δυνατότητα καλύτερης μουσικής προετοιμασίας και θα αναδείκνυε το έργο, που μοιάζει να ανήκει στα πιο ενδιαφέροντα του είδους από πένα Ελληνα συνθέτη.