Σε τρεις φάσεις η μείωση των καταθέσεων κατά 115 δισ. σε έξι χρόνια

Χωρίς προηγούμενο είναι η «βουτιά» που έχει σημειωθεί στις καταθέσεις, αποτέλεσμα της αβεβαιότητας, της ανησυχίας για Grexit και της άνευ προηγουμένου –σε καιρό ειρήνης– ύφεσης που έχει πλήξει την ελληνική οικονομία. Η κατάρρευση των καταθέσεων –την 6ετία 2010-2015 μειώθηκαν κατά 115,3 δισ. ευρώ ή -48,5%– έγινε σε τρεις φάσεις. Η πρώτη πυροδοτήθηκε με την αποκάλυψη του δημοσιονομικού εκτροχιασμού μετά τις εκλογές του 2009 οδηγώντας στο διάστημα Δεκέμβριος 2009 - Ιούνιος 2012 σε απώλειες καταθέσεων 86,9 δισ. ευρώ! Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από το οικονομικό αδιέξοδο της χώρας που οδήγησε στη διάσωσή της από την Ε.Ε. και την υπογραφή του 1ου μνημονίου (Μάιος 2010).

Ακολούθησε η έντονα αντιμνημονιακή ρητορική το 2011, συμπεριλαμβανομένου του τότε προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Αντ. Σαμαρά, εξάπλωση των αντιδράσεων αλλά και πολλές βίαιες εκδηλώσεις που οδήγησαν στην αποσταθεροποίηση και πτώση της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου. Ολα αυτά προκάλεσαν τον εκτροχιασμό του προγράμματος, με αποτέλεσμα να υπάρξει νέα συμφωνία, το 2ο μνημόνιο, με καλύτερους όρους και πρόσθετη χρηματοδότηση το οποίο ανέλαβε να υλοποιήσει η κυβέρνηση συνεργασίας που σχηματίστηκε τον Νοέμβριο 2011 με πρωθυπουργό τον Λουκά Παπαδήμο. Αυτό όμως δεν συνέβη, καθώς τα πολιτικά κόμματα, ανυπόμονα για εκλογές, δεν επέτρεψαν στην κυβέρνηση συνεργασίας να ολοκληρώσει την αποστολή της. Η πολιτική αβεβαιότητα και η ανησυχία για την έξοδο της χώρας από το ευρώ επιδείνωσαν περαιτέρω τις συνθήκες στο τραπεζικό σύστημα, με τις καταθέσεις να υποχωρούν στα 150,6 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2012, μετά τις διπλές εθνικές εκλογές.

Κατά τη δεύτερη φάση Ιούνιος 2012 - Νοέμβριος 2014 σημειώθηκε μια ανάπαυλα. Μετά τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, η ανησυχία εκτονώθηκε ενώ τον Νοέμβριο του 2012 ψηφίστηκε το επικαιροποιημένο 2ο μνημόνιο. Η νέα κυ- βέρνηση υλοποίησε σχετικά αποτελεσματικά τη νέα συμφωνία, με αποτέλεσμα οι συνθήκες ρευστότητας να βελτιωθούν, ενώ από το δεύτερο εξάμηνο του 2013 άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια βελτίωσης στην οικονομία, βελτίωση που παγιώθηκε το 2014. Κατά τους 29 μήνες της περιόδου αυτής οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 14,1 δισ. ευρώ.

Η τρίτη και δραματικότερη φάση της κρίσης ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2014, όταν η αποτυχία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας οδήγησε, για άλλη μία φορά, σε πρόωρες εκλογές απελευθερώνοντας τις διαλυτικές δυνάμεις της αβεβαιότητας. Τον Δεκέμβριο που προκηρύχθηκαν πρόωρες εκλογές, για τον Ιανουάριο 2015, οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 4 δισ. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 η χώρα πελαγοδρομούσε με την κυβέρνηση συνεργασίας ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ να εκβιάζει-ελπίζει σε μια νέα συμφωνία ποντάροντας σε αυταπάτες του τύπου «στο τέλος θα μας δώσουν τα λεφτά γιατί δεν τους συμφέρει να διαλύσουμε το ευρώ...». Η κρίση κορυφώθηκε με την απελπισμένη κίνηση του δημοψηφίσματος που οδήγησε στην επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών στις τράπεζες, κάτι που δεν είχε προηγούμενο μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974. Ετσι μέσα σε 7 μόλις μήνες οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 42,5 δισ. ευρώ ή κατά 35%.

Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, πέραν της μεγάλης οικονομικής ζημίας που έχει προκαλέσει η απώλεια καταθέσεων άνω των 100 δισ. ευρώ, ακόμη μεγαλύτερη είναι η ζημία που έχει συντελεστεί στην εμπιστοσύνη, δίχως την αποκατάσταση της οποίας είναι αδύνατο το τραπεζικό σύστημα και ευρύτερα η χώρα να επανέλθουν σε πλήρη κανονικότητα. Οπως σημειώνουν, θα απαιτηθούν πολλά πολλά χρόνια έτσι ώστε να τραύματα της κρίσης και των capital controls να επουλωθούν και οι τράπεζες να επανέλθουν στην προ κρίσης ομαλή κατάσταση λειτουργίας.

Αν δεν αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη, είναι αδύνατον οι τράπεζες να επανέλθουν σε κανονικούς ρυθμούς.