Το νέο καθεστώς ασφάλισης των μελών διοικητικού συμβουλίου ανωνύμων εταιρειών

Ο νέος ασφαλιστικός νόμος 4387/2016 έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών συζητήσεων. Ιδιαίτερα το θέμα της ασφάλισης των μελών διοικητικού συμβουλίου ανωνύμων εταιρειών αποτέλεσε επί μακρόν σημείο αμφισβήτησης. Η πρόσφατη (από 24/3/2017) εγκύκλιος του αρμόδιου υπουργείου για την παράλληλη ασφάλιση ερμήνευσε τις σχετικές διατάξεις ως εξής: • Τα πρόσωπα που διορίζονται ως μέλη Δ.Σ. μιας Α.Ε. και λαμβάνουν αμοιβή, καταβάλλουν εισφορά ως μισθωτοί, η οποία υπολογίζεται επί της αμοιβής κατ’ αποκοπή (άρθρο 38). Επισημαίνεται ότι τα ανωτέρω πρόσωπα δεν καταβάλλουν εισφορές υπέρ συνεισπραττομένων κλάδων. • Περαιτέρω, εφόσον, εκτός από την ιδιότητα του μέλους του Δ.Σ., είναι και μέτοχοι κατά ποσοστό 3% τουλάχιστον, θα καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές ελεύθερου επαγγελματία (βάσει του άρθρου 39), ως ασφαλισμένοι του πρώην ΟΑΕΕ. Οι ασφαλιστικές εισφορές της περίπτωσης αυτής επιβάλλονται επί των μερισμάτων που εισπράττει ως μέτοχος και κατ’ ακρίβεια υπολογίζονται επί των μερισμάτων που εισέπραξε το προηγούμενο φορολογικό έτος.

Ουσιαστικά, η εν λόγω εγκύκλιος υιοθέτησε την ερμηνεία ότι οι ανωτέρω περιπτώσεις συνιστούν ειδικότερη μορφή παράλληλης ασφάλισης. Σε κάθε περίπτωση, οι ανωτέρω εισφορές επιβάλλονται μέχρι το ανώτατο μηνιαίο πλαφόν των 5.860,80 ευρώ, το οποίο ανέρχεται ετησίως σε 70.320 ευρώ. Για τον υπολογισμό του πλαφόν λαμβάνεται υπόψη το σύνολο των αμοιβών ή/και μερισμάτων που λαμβάνει ο ασφαλισμένος. Οι εισφορές επιβάλλονται πρώ- τα στην αμοιβή που εισφοροδοτείται ως μισθός και εν συνεχεία (εφόσον δεν έχει καλυφθεί το προαναφερθέν πλαφόν) στο ποσό των μερισμάτων.

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθούν τα εξής:

Η ερμηνεία που υιοθετείται με την πρόσφατη εγκύκλιο, κατά την οποία οι αμοιβές μελών Δ.Σ. (ακόμα κι εκείνων που είναι μέτοχοι στην Α.Ε. με ποσοστό τουλάχιστον 3%) επιβαρύνονται με τις εισφορές των μισθωτών (δηλαδή βάσει του άρθρου 38) δεν φαίνεται να συνάδει με το γράμμα του νόμου: Συγκεκριμένα, το άρθρο 39 ρητά ορίζει ότι τα μέλη του Δ.Σ. των Α.Ε., εφόσον είναι και μέτοχοι κατά ποσοστό 3% τουλάχιστον, έχουν υποχρέωση εισφοράς κατά τα οριζόμενα για τις εισφορές των αυτοαπασχολουμένων και ελεύθερων επαγγελματιών, ρύθμιση που συνάδει και με το προηγούμενο καθεστώς, βάσει του οποίου τα πρόσωπα αυτά έως τώρα ασφαλίζονταν στον ΟΑΕΕ.

Η εν λόγω διάταξη (αρ. 39), η οποία κατ’ αρχάς φαίνεται να ρυθμίζει κατ’ ειδικότερο τρόπο την περίπτωση μελών Δ.Σ. που είναι ταυτόχρονα και μέτοχοι με ποσοστό άνω του 3%, ουδόλως παραπέμπει στη διάταξη για την ασφάλιση των μισθωτών αναφορικά με την ασφαλιστική μεταχείριση των αμοιβών των προσώπων αυτών. Περαιτέρω, η διάταξη πουθενά δεν ορίζει ότι οι εισφορές που επιβάλλονται κατ’ εφαρμογή της θα υπολογίζονται επί των μερισμάτων που λαμβάνουν τα πρόσωπα αυτά. Μια τέτοια ερμηνεία δεν συνάδει με τη φύση των μερισμάτων, τα οποία αποτελούν την απόδοση μιας κεφαλαιουχικής επένδυσης και ουχί αντάλλαγμα για την παροχή εργασίας. Αντίθετα, στην περίπτωση των προσωπικών εταιρειών, ο νομοθέτης έχει ορίσει ρητά ότι οι ασφαλιστικές εισφορές των εταίρων υπολογίζονται στα φορολογητέα κέρδη που προέρχονται από τη συμμετοχή τους στην εταιρεία, ακριβώς για τον λόγο ότι στις περιπτώσεις αυτές οι εταίροι εισφέρουν συνήθως στην εταιρεία την προσωπική τους εργασία. Η ατυχής ερμηνεία της εγκυκλίου οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στο γεγονός ότι ο νέος ασφαλιστικός νόμος δεν χαρακτηρίζεται από νομοτεχνική αρτιότητα εν γένει.

Τέλος, προβληματισμό εγείρει και η εγκύκλιος υπ. αρ. 4/ 2.2.2017 του ΕΦΚΑ σχετικά με τις Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις (ΑΠΔ) που θα υποβάλλει η Α.Ε.–«εργοδότης» για τα μέλη Δ.Σ. που λαμβάνουν αμοιβή, η οποία προβλέπει ότι δεν θα γίνεται καταχώριση του αριθμού των ημερών ασφάλισης (όπως γίνεται στους μισθωτούς), αλλά ο υπολογισμός των ημερών ασφάλισης θα προκύπτει μετά από έλεγχο του ΕΦΚΑ. Ως ημέρες δε ασφάλισης θα λογίζονται οι πραγματικές ημέρες απασχόλησης - συμμετοχής στο Δ.Σ., όπως αυτές προκύπτουν από τα πρακτικά ή τα σχετικά παραστατικά που πρέπει να προσκομίζονται στο αρμόδιο για τον έλεγχο υποκατάστημα του ΕΦΚΑ.

Εάν εκτός από την ιδιότητα του μέλους Δ.Σ. είναι και μέτοχοι κατά ποσοστό τουλάχιστον 3%, θα καταβάλλουν εισφορές ελεύθερου επαγγελματία.