Ο Τραμπ μόνος στο σπίτι
Στην ιστοσελίδα του CNN δημοσιεύθηκε χθες μια ενδιαφέρουσα ανάλυση, που προσπαθεί να ερμηνεύσει γιατί ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να σηκώσει το τηλέφωνο του Λευκού Οίκου και να συγχαρεί τον Τούρκο ομόλογό του, Ταγίπ Ερντογάν, για την επικράτηση του «Ναι» στο δημοψήφισμα της Κυριακής. Μετά λοιπόν μια σειρά εικασιών περί προσωπικών επιχειρηματικών συμφερόντων και κόντρας με την Ε.Ε., ο συντάκτης του δικτύου καταλήγει: «Ο Τραμπ ενδέχεται να πήρε τον Ερντογάν τηλέφωνο, επειδή δεν υπήρχαν ανώτατοι αξιωματούχοι του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας στον Λευκό Οίκο να τον συμβουλεύσουν να μην το κάνει. Ο επικεφαλής του σώματος, Χ.Ρ. Μακ Μάστερ, βρισκόταν στο Αφγανιστάν και η αναπληρώτριά του Ντίνα Πάουελ ταξίδευε εκείνη την ώρα στη Μέση Ανατολή μαζί με τον υπουργό Αμυνας, Τζέιμς Μάτις.
Είναι κάπως αστεία αυτή η ιστορία, γιατί φωτίζει ακριβώς τον ρόλο του τυχαίου στη διεθνή πολιτική σκηνή, ενίοτε και την ιστορική εξέλιξη. Εκεί δηλαδή που οι δημοσιογράφοι αρχίζουν να βγάζουν βαρύγδουπα συμπεράσματα για γεφύρωση της σχέσης μεταξύ Αγκυρας και Ουάσιγκτον που πρόσφατα δοκιμάστηκε, η εξήγηση είναι πολύ απλούστερη: «Ο Τραμπ ήταν μόνος στο σπίτι».
Είναι γνωστές οι θεωρίες που απορρίπτουν τον απόλυτο ντετερμινισμό και θεωρούν ότι τυχαία γεγονότα και η απρόβλεπτη ανθρώπινη συμπεριφορά μπορούν να καθορίσουν τις ιστορικές εξελίξεις. Από τον αιφνίδιο θάνατο του βασιλιά Αλέξανδρου από σηψαιμία μετά το δάγκωμα μιας μαϊμούς στο Τατόι, το 1920, μέχρι τα βιβλία εναλλακτικής προσέγγισης της Ιστορίας που βασίζονται στο ερώτημα What if («Τι θα γινόταν αν» π.χ. ο Χίτλερ είχε σκοτωθεί στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο;), τέτοιου είδους ανθρώπινα περιστατικά και υποθέσεις εργασίας είναι ιδιαίτερα ελκυστικές τόσο για τους ιστορικούς όσο και για το αναγνωστικό κοινό.
Ωστόσο, η περίπτωση Τραμπ και το αμφιλεγόμενο τηλεφώνημά του στον Ερντογάν υπογραμμίζουν και κάτι άλλο: τη σημασία των συμβούλων στο πλευρό άπειρων, ερασιτεχνών πολιτικών. Ούτως ή άλλως, ελάχιστοι πολιτικοί εισέρχονται στον πολιτικό στίβο έχοντας επαρκείς γνώσεις ΚΑΙ οικονομίας ΚΑΙ διπλωματίας ΚΑΙ ιστορίας ΚΑΙ άμυνας ΚΑΙ επικοινωνίας κ.λπ. Γι’ αυτό ακριβώς υπάρχουν οι σύμβουλοι και γι’ αυτό οι αποτελεσματικότεροι πολιτικοί είναι εκείνοι που επιλέγουν καλούς συμβούλους και τους ακούν προσεκτικά. Είναι αυτοί που αναγνωρίζουν τα κενά τους, μελετούν καθημερινά και ενημερώνονται από ανθρώπους πιο ειδικούς από τους ίδιους.
Ο Τραμπ μπορούσε απλά να κάνει τον κόπο να καλέσει τον Μακ Μάστερ πριν σπεύσει να συγχαρεί τον Ερντογάν. Λίγο δύσκολο, βέβαια, για τον άνθρωπο που προεκλογικά έλεγε με έκδηλη ταπεινοφροσύνη: «Eχω εξαιρετική παιδεία. Ξέρω λέξεις. Εχω τις καλύτερες λέξεις». Μικρή διδακτική ιστορία και για τη δική μας, ημιμαθή, ηγεσία, εδώ στην Ελλάδα: ας μην την αφήνουμε μόνη στο σπίτι, με τηλέφωνο δίπλα της.