Δημοκρατία σε κάλπες άγονες

Υπάρχουν κάλπες που δεν είναι γκαστρωμένες. Κάλπες άγονες. Είναι οι κάλπες των δημοψηφισμάτων, τα αποτελέσματα των οποίων είναι πέρα από το καλό και το κακό. Είναι απλώς ανέφικτα. Η ελληνική δημοψηφισματική εντολή το 2015 ήταν νεκρή πριν καν δοθεί, αφού συνιστούσε απάντηση σε ένα ανυπόστατο ερώτημα. Η τουρκική εντολή εκπυρσοκρότησε στα χέρια του απόλυτου άρχοντος που την εκμαίευσε. Και η εντολή για Brexit αποδείχτηκε ότι δεν μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς να διορθωθεί από νέα εντολή, σε «κανονικές» αυτήν τη φορά εκλογές.

Αυτός ο παραλογισμός που η δημοκρατία επιβάλλει δημοκρατικότατα στον εαυτό της αποτυπώθηκε με εμβληματικό τρόπο και στο διάγγελμα με το οποίο η Τερέζα Μέι ανήγγειλε την προσφυγή σε πρόωρες εκλογές. Η προσφυγή, έλεγε, έχει ως σκοπό να θεραπεύσει την «αστάθεια» και την «καταστροφική αβεβαιότητα» που δεν θα υπήρχε χωρίς το δημοψήφισμα.

Το οξύμωρο είναι ότι η Μέι προσφεύγει τώρα στον λαό για να απαλλαγεί από την καυτή ανάσα του: Για να έχει μπροστά της καθαρό χρονικό ορίζοντα και άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία προκειμένου να χειριστεί απερίσπαστη από τις διακυμάνσεις της κοινής γνώμης το αδιανόητα σύνθετο εγχείρημα του Brexit. Τι είπε η Μέι; Οτι το Κοινοβούλιο, ως έχει, παραείναι διχασμένο για να φέρει εις πέρας τη λαϊκή βούληση για Brexit. Είπε, με άλλα λόγια, ότι η επιπλοκή που προκάλεσε η αμεσοδημοκρατική απόφαση είναι τέτοια που μόνο με ένα – χρονικό και αριθμητικό– πλεόνασμα αντιπροσωπευτικής διαμεσολάβησης μπορεί να επιλυθεί.

Το ακόμη πιο οξύμωρο είναι ότι οι Εργατικοί, ο πυλώνας δηλαδή του πολιτικού συστήματος που θα έπρεπε να λειτουργήσει ως αντίβαρο στις εξουσιαστικές αξιώσεις της Μέι, έχουν προλάβει να αυτοακυρωθούν επίσης αμεσοδημοκρατικά. Εχουν προλάβει να θέσουν εαυτούς υπό την ομηρία του Βρετανού Λαφαζάνη, που δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την αλλαγή του τρόπου εκλογής της κομματικής ηγεσίας το 2015.

Δημοκρατία χωρίς εκλογές δεν είναι νοητή. Το βρετανικό παράδειγμα, όμως, δείχνει τι μπορεί να συμβεί όταν η δημοκρατία περιορίζεται σε μια ατέρμονη εκλογική διαδικασία. Δείχνει πως η αρχαιότερη και ωριμότερη δημοκρατία μπορεί δημοκρατικότατα να βραχυκυκλώνει.

Η εντολή στο δημοψήφισμα είναι ανεφάρμοστη χωρίς νέα εντολή.