Η αμηχανία του μέσου αστού
Πτα καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας. Μέσα σε διάστημα λίγων ετών έχει μεταβληθεί όχι μόνο η γεωγραφία της αγοράς αλλά και το είδος των προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών. Η ζήτηση, αν και μειωμένη, έχει κατευθυνθεί σε ό,τι μπορεί να υποστηρίξει τη βασική λειτουργία της καθημερινότητας όπως αυτή έχει συρρικνωθεί. Μπορεί άραγε αυτό το τοπίο να είναι το ανάγλυφο μιας νέας κοινωνικής ιεραρχίας; Και μπορεί αυτή η «ομάδα» να διαδεχθεί σταδιακά το κοινωνικό σώμα που έως τώρα γνωρίζαμε ως «μεσαία τάξη»;
Η Αθήνα ώς την αρχή της δεκαετίας του 2010 αντανακλούσε, στην αγορά της και στα πλήθη στον δρόμο, την ποικιλομορφία του εικοστού αιώνα. Μπορεί να ακούγεται παράταιρο εκ πρώτης όψεως, αλλά τα πρόσφατα χρόνια, παρά το γεγονός ότι όλος ο πληθυσμός είναι συνδεδεμένος σε δίκτυα άμεσης ανταλλαγής πληροφοριών, η ποικιλομορφία τού χθες υποχωρεί. Το φαινόμενο είναι και διεθνές, αλλά στην Ελλάδα, λόγω του μικρού εύρους της αγοράς, λόγω της κοινωνικής ομοιογένειας, ακόμη και λόγω της συμπαγούς πολιτισμικής δομής, ο περιορισμός της κοινωνικής κινητικότητας και η συρρίκνωση της αγοράς εμφανίζονται να κλο- νίζουν ένα οικείο, έως χθες, τοπίο. Σήμερα, στους δρόμους της Αθήνας βλέπει κανείς σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό τους κληρονόμους ενός παλαιού τρόπου ζωής, που βρίσκονται μετέωροι. Δεν γνωρίζουν ποιο θα είναι το επόμενο βήμα και η αμηχανία τους δικαιολογείται από δύο παραμέτρους. Η μία είναι η έλλειψη βάθους σε οποιονδήποτε κοινωνικό ή οικονομικό σχεδιασμό. Η πρόβλεψη εμφανίζεται αδύναμη. Και η άλλη είναι η αμφιθυμία τους τόσο απέναντι στο χθες όσο και απέναντι στο αύριο. Το χθες όσο το νοσταλγούν άλλο τόσο το οικτίρουν, και το αύριο όσο το προσμένουν άλλο τόσο το φοβούνται. Ζουν, οι περισσότεροι, σε μια κατάσταση limbo, όπου οι προβλέψεις καταρρέουν πριν καν εκφραστούν και η αίσθηση του παρόντος βασίζεται στην εξοικείωση με μια νέα πραγματικότητα, που μάλλον φοβίζει παρά προτρέπει.
Αυτό ισχύει κυρίως για τους πάνω από 35 και κυρίως για τους πάνω από 50, οι οποίοι ακόμη και με αισιόδοξους υπολογισμούς δεν μπορούν να δουν τον εαυτό τους μέσα στο κάδρο της επόμενης μέρας. Αυτές τις σκληρές τομές τις αντανακλά σήμερα η Αθήνα μέσα από τη συρρίκνωση της αγοράς και την αλλαγή στις καθημερινές συνήθειες.