Τα μετρητά παραμένουν ακόμη ο βασιλιάς των συναλλαγών

Η πλήρης κατάργησή τους θα ήταν καταστροφική για την οικονομία

πολλών χωρών επιδιώκουν τη σταδιακή κατάργηση των μετρητών, σε πολλές χώρες τα μετρητά εξακολουθούν να κυριαρχούν.

Ο λόγος είναι, σε ορισμένες περιπτώσεις, η προτίμηση του κοινού, όπως στη Γερμανία· αλλά σε πολύ περισσότερες περιπτώσεις η αντοχή των μετρητών οφείλεται στην παραοικονομία, στη φοροδιαφυγή, στο οργανωμένο έγκλημα ακόμη και στη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Ζητούμενο για όσες Αρχές επιβάλλουν ολοένα και περισσότερους περιορισμούς στη χρήση μετρητών ή αποσύρουν από την κυκλοφορία μεγάλα χαρτονομίσματα είναι να δυσχεράνουν και να αποτρέψουν στον μέγιστο δυνατό βαθμό τη χρηματοδότηση αυτών των παράνομων δραστηριοτήτων

Οπως επισημαίνει πρόσφατο ρεπορτάζ της Wall Street Journal, η χρήση πιστωτικών καρτών και ψηφιακών συστημάτων πληρωμής, όπως το Android Pay, έχουν μειώσει σημαντικά τη χρήση μετρητών στην Αμερική. Ο όγκος των χαρτονομισμάτων και των κερμάτων που κυκλοφορούν, όμως, εξακολουθεί να αυξάνεται: αντιπροσωπεύει σήμερα το 8,6% του ΑΕΠ, καταγράφοντας το υψηλότερο επίπεδο από τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Ανάλογες τάσεις καταγράφονται, άλλωστε, σε Ευρώπη, Ιαπωνία και Αυστραλία. Σε σχετική μελέτη της από το 2015 η αστυνομική δύναμη της Ε.Ε. (Europol) κατέληξε στο συμπέρασμα πως «τα μετρητά χάνουν σταδιακά την εκτίμηση των καταναλωτών αλλά παραμένουν το εργαλείο που προτιμούν οι εγκληματίες».

Αυτός ήταν ο λόγος που το περασμένο έτος υπήρξε συντονισμένη επίθεση στα μέτρα, με κορυφαία στιγμή το βιβλίο του Κένεθ Ρογκόφ με τίτλο «Η κατάρα των μετρητών», στο οποίο ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ προτείνει την κατάργηση των χαρτονομισμάτων των 100 και 500 δολαρίων. Ηδη η Ευρώπη αποφάσισε να καταργήσει τα χαρτονομίσματα των 500 ευρώ. Στις αρχές του έτους, η Ινδία αποφάσισε να καταργήσει τα χαρτο- νομίσματα των 500 και των 1.000 ρουπιών. Πολλές από τις προσπάθειες αυτές, όμως, έχουν προσκρούσει σε σοβαρά προβλήματα. Στην Ινδία, για παράδειγμα, το κράτος αποφάσισε να επαναφέρει τη χρήση των επίμαχων νομισμάτων, καθώς η αιφνιδιαστική κατάργησή τους έπληξε τον αγροτικό πληθυσμό της χώρας, ο οποίος εξαρτάται άμεσα από τα μετρητά. Στις ΗΠΑ, άλλωστε, δεν φαίνεται να υπάρχει διάθεση για κατάργηση των μεγάλων χαρτονομισμάτων.

Λίγο πριν παραδώσει τον υπουρ- γικό του θώκο, ο τέως υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζακ Λιου δήλωσε ότι γνωρίζει πως «το χαρτονόμισμα των 100 δολαρίων είναι το αποθεματικό χαρτονόμισμα όλου του κόσμου και όλες οι κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο έχουν τόνους από χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων εκεί όπου κάποτε είχαν χρυσό». Οι λόγοι είναι προφανείς. Περίπου το 8% των πολιτών δεν διαθέτει τραπεζικό λογαριασμό και δεν θα μπορούσε να συμμετάσχει σε μια οικονομία χωρίς μετρητά. Η πλήρης κατάργηση των μετρητών θα οδηγούσε πολλούς ανθρώπους αλλά και την οικονομία σε κατάρρευση.

Η αύξηση της κυκλοφορίας μετρητών μπορεί, ώς ένα βαθμό, να αποδοθεί στη χρηματοπιστωτική κρίση που κλόνισε την εμπιστοσύνη του κόσμου στις τράπεζες. Ακολούθησε, άλλωστε, η πολιτική των πολύ χαμηλών ή και μηδενικών επιτοκίων και στην πράξη δεν χάνει τίποτε ο κόσμος αν διατηρεί τις αποταμιεύσεις του σε μετρητά και όχι σε τραπεζικό λογαριασμό. Σύμφωνα με στοιχεία της Federal Reserve, ο αριθμός των χαρτονομισμάτων των 100 δολαρίων έχει αυξηθεί κατά 76% από το 2009 και η αξία τους φθάνει σήμερα σε 1,15 τρισ. δολάρια. Εξάλλου, είναι εξ ορισμού δύσκολο να υπολογισθεί το μέγεθος της παραοικονομίας, που παραμένει, πάντως, μεγάλο. Στην Ευρώπη, όπου η φορολογία είναι υψηλή, φθάνει στο 18% του ΑΕΠ, σύμφωνα με στοιχεία του 2015, ενώ σε ΗΠΑ, Ιαπωνία και Αυστραλία περίπου στο 8%.

Η αντοχή των μετρητών οφείλεται στην παραοικονομία, στη φοροδιαφυγή, στο έγκλημα και στη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.

Tο χαρτονόμισμα των 100 δολαρίων είναι το αποθεματικό χαρτονόμισμα όλου του κόσμου και όλες οι κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο έχουν τόνους από τέτοια χαρτονομίσματα εκεί όπου κάποτε είχαν χρυσό.