Εμβόλια, επιστήμη και φαντασιοπληξία
Πάνω από τρεις χιλιάδες χρόνια έχουν περάσει από τότε που ο φαραώ της Αιγύπτου Ραμσής ο 5ος καταγράφηκε ως το πρώτο διάσημο θύμα της πρώτης ιστορικά επιδημίας στον κόσμο, της ευλογιάς. Από τότε και μέχρι την εξάλειψη της νόσου, στο τέλος της δεκαετίας του ’70, δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από αυτήν. Συντριπτικά περισσότεροι όμως είναι εκείνοι που διασώθηκαν χάρη στο εμβόλιο κατά της ευλογιάς, το πρώτο εμβόλιο που αναφέρεται στην ιστορία της Ιατρικής. Οι εμβολιασμοί κατά της ευλογιάς εφαρμόσθηκαν συστηματικά σε παγκόσμιο επίπεδο από το 1956 και οδήγησαν στην εξάλειψη της νόσου, η οποία ανακοινώθηκε επισήμως από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) στις 8/5/1980.
Η ανακάλυψη και συστηματική χρήση των εμβολίων αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους –αν όχι τον σημαντικότερο– σταθμό στον αγώνα για την προστασία της δημόσιας υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, ο ΠΟΥ έχει καθιερώσει τον εορτασμό της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Εμβολιασμών από τις 24 έως τις 30 Απριλίου κάθε χρόνο, με στόχο την πρόκληση και το συντονισμό ενημερωτικών δράσεων για τη σπουδαιότητα των εμβολιασμών αλλά και την αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού.
Γιατί, παρόλο που χάρη στα εμβόλια ασθένειες όπως η ευλογιά ή η πανώλη έχουν εξαλειφθεί, παρόλο που οι σημερινοί παιδίατροι γνωρίζουν π.χ. τη διφθερίτιδα μόνο μέσα από τα βιβλία Ιατρικής, η παράνοια της τελευταίας εικοσαετίας, που –κατ’ ευφημισμόν– ονομάζεται «αντιεμβολιαστικό κίνημα», απειλεί αυτό το τεράστιο επίτευγμα της ιατρικής διαχρονικά: τα εμβόλια και τη συστηματική τους εφαρμογή.
Η φωτιά που άναψε πριν από 19 χρόνια ο ανεκδιήγητος Βρετανός «ερευ- νητής» Andrew Wakefield όταν, μέσω δημοσίευσης έρευνας-απάτης στο The Lancet, ισχυρίστηκε την ύπαρξη συνδέσμου μεταξύ αυτισμού και εμβολίων, συνεχίζει να καίει και να στοιχίζει ζωές αθώων παιδιών, τα οποία άφρονες γονείς αφήνουν ανεμβολίαστα. Υπέρογκα ποσά δαπανήθηκαν και περίπου 26 εκατ. παιδιά ερευνήθηκαν προκειμένου να ελεγχθεί τυχόν βασιμότητα των ισχυρισμών του Wakefield. Ολες οι σχετικές έρευνες κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα: δεν υπάρχει καμία συσχέτιση μεταξύ εμβολίων και αυτισμού. Το επιστημονικό περιοδικό ζήτησε συγγνώμη, αφαιρέθηκε η άδεια άσκησης επαγγέλματος από τον Wakefield, αλλά το κακό είχε γίνει. Η ανάπτυξη των νέων μέσων επικοινωνίας, που ως γνωστόν ευνοούν την ταχεία διάδοση και των πάσης φύσης θεωριών συνωμοσίας, συνέβαλε στην ενδυνάμωση της φωνής των πολέμιων των εμβολίων.
Κι ενώ θα μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε ελαφρυντικά στον απλό πολίτη, που δεν μπορεί να διαχωρίσει την ήρα από το στάρι μέσα σε ένα ωκεανό πληροφοριών, είναι αδιανόητο να αποδεχθούμε πως υπάρχουν γιατροί που αρνούνται την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των εμβολίων. Εχοντας ασκήσει την ιατρική επί 40 συναπτά έτη, έχοντας εργασθεί επί του πεδίου στον αναπτυσσόμενο κόσμο και διαπιστώσει με τα μάτια μου τι σημαίνει μια φτωχή χώρα να μην μπορεί να εμβολιάσει τα παιδιά της, καταδικάζω με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο όλους εκείνους τους επαγγελματίες υγείας που από το ασφαλές τους γραφείο εξαπολύουν μύδρους φαντασιοπληξίας κατά των εμβολίων. Οι γιατροί, όλοι οι επαγγελματίες υγείας, δεν έχουμε την πολυτέλεια να παραμένουμε απαθείς: οφείλουμε να υψώσουμε σθεναρή φωνή ενάντια στον παραλογισμό: τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά και προστατεύουν τη ζωή των παιδιών μας.
ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΡΟΖΕΝΜΠΕΡΓΚ Αναπλ. καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος Δ.Σ. ΚΕΕΛΠΝΟ