Η ελληνική κυβέρνηση επαναλαμβάνει πολλά λάθη
Η κυβέρνηση επαναλαμβάνει πολλά λάθη και η υπομονή όλων έχει εξαντληθεί
Ο Μάρκους Γουόκερ, ο μέχρι πρόσφατα επικεφαλής του γραφείου της εφημερίδας The Wall Street Journal (WSJ) στην Αθήνα –που ήρθε για πρώτη φορά ως ρεπόρτερ στην Ελλάδα το 2009– αποκαλύπτει παρασκήνιο και μοιράζεται παραλειπόμενα από τα ρεπορτάζ του στην Ελλάδα της κρίσης.
Βρεθήκαμε λίγο μετά τις έξι το απόγευμα στο Σύνταγμα. Για πολλά χρόνια πριν αναλάβει επικεφαλής του γραφείου της Wall Street Journal στην Αθήνα, όταν ερχόταν ως ανταποκριτής για ρεπορτάζ και δουλεύαμε μαζί, είχαμε μια ιεροτελεστία: την τελευταία ημέρα κάθε αποστολής τρώγαμε στο Furin Kazan. Το γιαπωνέζικο εστιατόριο πρόσφατα έκλεισε, οπότε αποφασίσαμε να πάμε στο άλλο γιαπωνέζικο της γειτονιάς, το Sushimou. Hταν άλλωστε μια από τις τελευταίες βραδιές του στην Αθήνα –την περασμένη εβδομάδα επέστρεψε μόνιμα στο Βερολίνο– οπότε ήταν μια καλή ευκαιρία για ένα ξεχωριστό αποχαιρετιστήριο γεύμα. Από την πρώτη στιγμή είχα την αίσθηση πως o Μάρκους Γουόκερ ήταν αποφασισμένος να πει πολλά από τα παραλειπόμενα των ρεπορτάζ που είχε κάνει όλα αυτά τα χρόνια. Αλλά η αλήθεια είναι πως ακόμα και εγώ ξαφνιάστηκα με αυτά που αποφάσισε να μοιραστεί.
Το πρώτο ρεπορτάζ
O Γουόκερ ήρθε πρώτη φορά στην Αθήνα το φθινόπωρο του 2009. Ηθελε να γράψει για το πώς η ελληνική κρίση θα εξελισσόταν σε κρίση πανευρωπαϊκή. Ο αρχισυντάκτης του τού είχε απαντήσει πως τα προβλήματα της περιφέρειας ήταν γνωστά, δεν εκτιμούσε πως υπήρχε τέτοιος κίνδυνος. «Τελικά τον έπεισα, το έγραψα και βέβαια κράτησα εκείνο το email και του το έστειλα αργότερα, κάνοντάς του πλάκα για το πόσο έξω είχε πέσει». Η Αθήνα σε εκείνο το πρώτο ταξίδι δεν του είχε αφήσει τις καλύτερες εντυπώσεις. Μύριζε παντού σκουπίδια (είχαν απεργία οι υπηρεσίες καθαριότητας του δήμου) και παντού έβλεπε αδέσποτα σκυλιά. Σε ένα από τα επόμενα ταξίδια του, πέσαμε πάνω σε μια πορεία που είχε καταλήξει σε άγρια συμπλοκή με μολότοφ και πετροπόλεμο. Εβρεχε και, προσπαθώντας να ξεφύγουμε, είχε πέσει και είχε χτυπήσει το πόδι του. Ετρεμα για το τι θα έγραφε. Ουδέποτε όμως αναφέρθηκε στο περιστατικό. «Καταλάβαινα πως αυτή η εικόνα δεν είναι η πραγματική Ελλάδα, αλλά μια σκηνή στην οποία επικεντρώνονταν πολλοί δημοσιογράφοι παρουσιάζοντας τη χώρα ως εμπόλεμη ζώνη», εξηγεί.
Για τα άρθρα του, ταξιδέψαμε πολλές φορές μαζί: στα εγκαταλελειμμένα βιομηχανικά πάρκα της Βόρειας Ελλάδας, στην Κρήτη για να συναντήσουμε τις οικογένειες ανθρώπων που αυτοκτόνησαν λόγω χρεών, μιλήσαμε με ανθρώπους που είχαν αναγκαστεί να δώσουν τα παιδιά τους σε ιδρύματα γιατί δεν μπορούσαν να τα μεγαλώσουν οι ίδιοι, με συνταξιούχους που συντηρούσαν ολόκληρες οικογένειες. Την ίδια στιγμή, μιλούσε με την τρόικα, με υπουργούς, με το Μέγαρο Μαξίμου.
Μου είχε κάνει εντύπωση η επιμονή του στη λεπτομέρεια. Του εκμυστηρεύθηκα πως, όταν κάναμε το ρεπορτάζ για τις αυτοκτονίες, με είχε σχεδόν εκνευρίσει η προσπάθειά του να εκμαιεύσει από τον μαυροφορεμένο ανιψιό τού αυτόχειρα το δέντρο από το οποίο κρεμάστηκε ο θείος του μερικές ημέρες νωρίτερα. Εκείνος δεν θυμόταν –«μάλλον λεμονιά», του είπε–, οπότε πήγαμε στο σημείο και προσπάθησε να πηδήξει τον φράχτη, για να βεβαιωθεί. «Το ότι ήταν λεμονιά, ένα δέντρο της Μεσογείου, έκανε ακόμα ποιο έντονο το στοιχείο του δράματος». Και βέβαια θυμάται ακριβώς τη φράση με τη λεμονιά, που είχε γράψει πριν από έξι χρόνια. Στις συνεντεύξεις δεν χρησιμοποιούσε ποτέ μαγνητοφωνάκι αλλά κάτι μικρά τετράδια τα οποία γέμιζαν με σημειώσεις που μου έμοιαζαν με ιερογλυφικά – δεν ήταν ότι είχε κακό γραφικό χαρακτήρα, επρόκειτο για μια μέθοδο για να γράφει γρήγορα και με ακρίβεια. Το κάθε θέμα του το δούλευε μήνες.
Οι Ελληνες πολιτικοί
Υστερα από οκτώ χρόνια ρεπορτάζ, τον ρωτάω ποιες είναι οι εντυπώσεις του από τους πολιτικούς μας: «Θεωρώ πως ο Παπανδρέου πήρε όλο το φταίξιμο, παρότι ανέλαβε τη στιγμή που το καράβι ήταν ήδη έτοιμο να πέσει στα βράχια από την κυβέρνηση Καραμανλή. Αν και, για να είμαι δίκαιος, τα προβλήματα είχαν ξεκινήσει ήδη από τα χρόνια του Σημίτη. Αλλά κανείς δεν το παραδέχεται και οι δύο αυτοί πολιτικοί έχουν ένα είδος ασυλίας το οποίο δεν αξίζουν. Ο Σαμαράς, από την άλλη, είναι μια ενδιαφέρουσα και περίπλοκη προσωπικότητα. Αυτό που με βοήθησε να καταλάβω τον τρόπο που κυβέρνησε ήταν η περιγραφή που μου έδωσε ο ίδιος για το πώς οι γονείς του, που ήταν τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους, τον επηρέασαν ως άτομο. Από τη μια κεντρώος και mainstream, από την άλλη συντηρητικός και –σύμφωνα με πολλούς επικριτές του– λαϊκιστής. Ξέρω πως πολλοί θεωρούν ότι το ’14 οι ξένοι τού τράβηξαν το χαλί κάτω από τα πόδια, αλλά δεν ισχύει, και είναι κρίμα, γιατί θα μπορούσε να μείνει στην Ιστορία ως ο πολιτικός που ολοκλήρωσε το πρόγραμμα και όχι ως εκείνος που στην τελευταία στροφή έχασε την ψυχραιμία του».
Η Μέρκελ έπεσε από τα σύννεφα με το δημοψήφισμα. Ηταν η πρώτη φορά που άκουσα από πηγές μου εκεί πως ο Τσίπρας για αυτούς είχε τελειώσει. Αυτή τη στιγμή, στελέχη από τα δύο παλαιά κόμματα έχουν ανασυγκροτηθεί με κάποιους από το νέο κόμμα και επιτίθενται σε όποιον τους προκαλεί. Και αυτό είναι το πιο ανησυχητικό.