Με μία μηχανή και ένα πολυβόλο
Ητανσαν να του ζητούσαν να αρνηθεί την ύπαρξή του. Για χρόνια ο Δημήτρης Μητσάτσος ήταν υποχρεωμένος να μη μοιραστεί με κανέναν ό,τι συνέβη στην Κύπρο. Διαμαρτυρήθηκε σε αρχηγούς του Ναυτικού και υπουργούς. «Η απάντηση ήταν “εσύ κοίτα τη δουλειά σου”», λέει. Το 2007 είχε εξιστορήσει για πρώτη φορά στην «Κ» το χρονικό της μάχης, με αφορμή το πρώτο μνημόσυνο που τελέστηκε τότε εις μνήμην των πεσόντων στη Λευκωσία. Δέκα χρόνια μετά, μας δείχνει ασπρόμαυρες φωτογραφίεςντοκουμέντα από τον βομβαρδισμό και διηγείται με ευθύ βλέμμα και μια χαρακτηριστική βραχνάδα στη φωνή τα γεγονότα.
Λέει ότι το πλοίο είχε χαλασμένη τη μία μηχανή, ενώ καθώς έπλεαν με προορισμό την Κύπρο στα ανοιχτά της Κάσου τους πρόδωσε και η δεύτερη. Σχηματίζοντας αλυσίδα, με κουβάδες στα χέρια, τα μέλη του πληρώματος προσπαθούσαν να βγάλουν τα νερά από το μηχανο- στάσιο μέχρι να διορθωθεί η βλάβη. Τα προβλήματα όμως συνεχίστηκαν. Η πυξίδα είχε απόκλιση και άλλα ναυτικά βοηθήματα δεν λειτουργούσαν. Μετά πολλών κόπων έφτασαν στην Κύπρο και τοποθέτησαν στο πλοίο τα πολυβόλα που είχαν κρύψει στα υποφράγματα.
Στις 7 Αυγούστου μαίνονταν αιματηρές συγκρούσεις στην περιοχή της Τηλλυρίας και το «Φαέθων» παρουσίασε πάλι βλάβη σε μία από τις μηχανές όταν έσπασε μια αντλία. Δόθηκε εντολή τότε να πλεύσει στο Καραβοστάσι και να περιμένει εφοδιασμό με ανταλλακτικά. Στη διαδρομή πέρασε από πάνω τους σε χαμηλή πτήση ένα αεροσκάφος και την επομένη ο κ. Μητσάτσος διάβασε σε τοπική εφημερίδα ότι τουρκικά αεροπλάνα επιτέθηκαν σε ιταλικό εμπορικό πλοίο γιατί το είχαν θεωρήσει κυπριακό. Εκρινε τότε ότι το «Φαέθων» θα γινόταν άμεσα στόχος. «Εστειλα σήμα στη Λευκωσία και είπα ότι αναμένω αεροπορική εχθρική επίθεση. Ποιες είναι οι διαταγές; Είπαν να μείνουμε εκεί και να χτυπήσουμε αφού πρώτα βληθούμε», λέει. Από τα πέντε πολυβόλα του πλοίου όμως μόνο το ένα ήταν λειτουργικό. Σε κάποια είχε γίνει λάθος στους γεμιστήρες από την Ελλάδα, σε άλλα δεν τους είχαν εφοδιάσει με πυρομαχικά.
Προτού εμφανιστούν τα τουρκικά αεροσκάφη, ο κ. Μητσάτσος ενημέρωσε τους άνδρες του. «Είπα ότι θα μείνω γιατί αυτή είναι η δουλειά μου. Μόνιμος αξιωματικός, γι’ αυτό με πληρώνουν. Οποιος θέλει όμως μπορεί να μπει στη βάρκα του σημαιοφόρου και να φύγει. Ούτε προδοσίες ούτε τίποτα. Σε λίγο μπορεί να μη ζω. Δεν έφυγε κανείς», λέει. Τα μέλη του πληρώματος έμειναν στο πόστο τους, όπως είχαν πράξει και πριν από την αναχώρηση για Κύπρο όταν τους είχε ενημερώσει ο κυβερνήτης τους για την αποστολή. Με μια μηχανή πλέον και ένα πολυβόλο το «Φαέθων» έκανε ελιγμούς μεταξύ δύο αμερικανικών φορτηγών πλοίων που ήταν αραγμένα στον όρμο του Ξερού για να φορτώσουν μεταλλεύματα. Θεώρησαν ότι τα τουρκικά αεροσκάφη δεν θα τους χτυπούσαν εάν έβλεπαν τις αμερικανικές σημαίες. Ούτε αυτό σταμάτησε όμως τις ριπές των τεσσάρων τουρκικών F100. Οι άνδρες του «Φαέθων» κατάφεραν να καταρρίψουν ένα. Από τις βολές των υπολοίπων όμως σκοτώθηκαν έξι Ελλαδίτες και ένας Κύπριος. Οι σφαίρες έπληξαν τον κ. Μητσάτσο στο δεξί του χέρι. Το πλοίο τελικά προσάραξε δίπλα σε ξύλινη προβλήτα και ο κυβερνήτης διέταξε εγκατάλειψη. Τα αεροσκάφη χτυπούσαν τους ναυαγούς που κολυμπούσαν προς τη στεριά...
Από τα πέντε πολυβόλα μόνο το ένα ήταν λειτουργικό. Σε κάποια είχε γίνει λάθος στους γεμιστήρες από Ελλάδα.