Καθηλωτική εικόνα, γεμάτη συμβολισμούς
Η Μαρία Φραγκουδάκη μιλάει στην «Κ» για την εικαστική εμπειρία που παρουσίασε στην πλατεία Συντάγματος και τη νέα της έκθεση
Οσοι είχαν πληροφορηθεί για το εικαστικό δρώμενο της Μαρίας Φραγκουδάκη ή βρέθηκαν τυχαία στο Σύνταγμα το βράδυ της περασμένης Πέμπτης, σίγουρα θα ήρθαν αντιμέτωποι με μια έκπληξη: η πλευρά του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία», που βρίσκεται στο πλάι της πλατείας, σκοτείνιασε για λίγα λεπτά της ώρας. Εγινε μια τεράστια οθόνη προβολής, στο πλαίσιο του «BedSheets Art Project», ενός καινοτόμου εγχειρήματος το οποίο συνέλαβε και υλοποίησε η νεαρή καλλιτέχνις. Χρησιμοποιώντας σε ένα αφήγημα την περφόρμανς, τη ζωγραφική, τις μεικτές τεχνικές, την παρέμβαση στον δημόσιο χώρο αλλά και την πρωτοπόρο τεχνολογία 3D Mapping, η Φραγκουδάκη μας μύησε σε μια εικαστική εμπειρία τριών διαστάσεων, πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα.
Η «δράση» ξεκίνησε από ένα λευκό κρεβάτι στο πεζοδρόμιο της πλατείας, με πρωταγωνίστρια την ίδια αλλά και την αδελφή της, την περφόρμερ Αναστασία Αργυρίου. Υστερα απλώθηκε στο ιστορικό κτίσμα που βρίσκεται στην καρδιά της πρωτεύουσας. Στην ουσία, ένα απτό αντικείμενο, το σεντόνι, μεταμορφώθηκε για λίγο σε μια καθηλωτική, φαντασμαγορική εικόνα γεμάτη συμβολισμούς: «Τίποτα σε αυτό το δρώμενο δεν ήταν τυχαίο», είναι τα πρώτα λόγια της Μαρίας Φραγκουδάκη. Γεννημένη το 1983 στην Αθήνα, άνοιξε γρήγορα τα φτερά της για επιστημονικές σπουδές στο Ηνωμένο Βασίλειο. Νωρίς όμως κατάλαβε ότι η πραγματική της αγάπη ήταν η τέχνη και έτσι έκανε ένα άλμα στο άγνωστο. Μετακόμισε στη Νέα Υόρκη πριν από μερικά χρόνια και έκτοτε κάνει καριέρα διεθνή με βάση τις ΗΠΑ. Βέβαια η Ελλάδα δεν έφυγε ποτέ από το μυαλό της και αυτό είναι ένα σχέδιο που τη φέρνει πίσω, έπειτα από μια πολύ επιτυχημένη πρόσφατη έκθεση στο Εβραϊκό Μουσείο. Γιατί στο Σύνταγμα
«Επέλεξα την πλατεία Συντάγματος, διότι είναι πραγματικά η καρδιά της πόλης, και έτσι θα ήθελα να κάνω κοινωνούς στο εγχείρημά μου ανθρώπους που μπορεί να μην αποφάσιζαν ποτέ να περάσουν το κατώφλι ενός μουσείου ή να πάνε σε μια έκθεση. Νομίζω είναι μια πιο δημοκρατική προσέγγιση», μας εξηγεί. «Ο άλλος λόγος είναι πως είναι ένας κόμβος όπου συναντιέται ο χώρος με την ιστορία του ελληνικού έθνους, συνεπώς είναι ένα μέρος με ειδική φόρτιση, κατάλληλο για αυτήν την εικαστική εμπειρία που προετοίμασα. Μια παρέμβαση που δεν καταστρέφει την πόλη αλλά της δίνει μια ανάσα μέσα από τις δυνατότητες της τέχνης και της τεχνολογίας».
Η βασική ιδέα για το «BedSheets Art Project» –το οποίο περιλαμβάνει
Στον ύπνο βιώνουμε την πλήρη ελευθερία. Τι συμβαίνει όμως από τη στιγμή που αφήνουμε το κρεβάτι μας και πετάμε τα σεντόνια μας; Πόσο συνειδητοποιημένοι είμαστε σε όλα αυτά που εμποδίζουν την ελευθερία έκφρασης, κίνησης, συναισθήματος και εντέλει ζωής και βούλησης;
και έκθεση η οποία εγκαινιάζεται στις 5 Μαΐου στην γκαλερί SG στο ξενοδοχείο «Σεντ Τζορτζ» στον Λυκαβηττό– ξεκίνησε πριν από έναν χρόνο. «Αρχισα να παρατηρώ πολύ προσεκτικά το αποτύπωμα που άφηνε το ανθρώπινο σώμα, σαν μοναδικό χνάρι πάνω στα σεντόνια. Την επόμενη ημέρα κιόλας άρχισα να φωτογραφίζω σεντόνια με αυτήν την οπτική. Καθώς συγκέντρωνα τις φωτογραφίες μου, σκέφτηκα ότι στον ύπνο εμείς και το σώμα μας βιώνουμε την πλήρη ελευθερία. Τι συμβαίνει όμως από τη στιγμή που αφήνουμε το κρεβάτι μας και πετάμε τα σεντόνια μας; Πόσο ελεύθεροι είμαστε; Πόσο συνειδητοποιημένοι σε όλα αυτά που εμποδίζουν την ελευθερία έκφρασης, κίνησης, συναισθήματος και εν τέλει ζωής και βούλησης;», υπογραμμίζει στην «Κ».
Από τις φωτογραφίες, η εικαστικός πέρασε γρήγορα στα έργα τριών διαστάσεων, όπου ο καμβάς παίζει τον ρόλο του τσαλακωμένου σεντονιού. Παράλληλα, εργάστηκε πάνω στο δρώμενο που είδαμε στο Σύνταγμα, που είχε σκοπό «ιδιαίτερα στην περίοδο της κρίσης, να συνει- δητοποιήσει ο καθένας από εμάς τα θεμελιώδη θέματα που αφορούν την ελευθερία, συνεπώς την ποιότητα των σκέψεων και των αποφάσεών μας. Αυτό είναι ένας αέναος και αμφίδρομος αγώνας που αφορά τον ίδιο μας τον εσώτερο εαυτό αλλά και τις σχέσεις μας με τους άλλους, τον έξω κόσμο. Είναι ο δυϊσμός της ελευθερίας που με κινητοποίησε και έδωσε νόημα σε όλη αυτή την ενότητα έργων».
Πιο πριν, η Φραγκουδάκη χρειάστηκε να ξεπεράσει τα δικά της «όρια». Αν και σπούδασε Χημεία, Φαρμακολογία και Διοίκηση Επιχειρήσεων, αποφάσισε τελικά να στραφεί σε κάτι εντελώς διαφορετικό από την επιστήμη. «Οι σπουδές μου ήταν μια εξαιρετική προϋπηρεσία για την εικαστική μου πορεία. Αφενός η χημεία και η φαρμακολογία ικανοποιούσαν το πάγιο ένστικτο της περιέργειάς μου που θέλει να κατανοεί την ύλη και τη συμπεριφορά των υλικών. Αφετέρου η διοίκηση επιχειρήσεων με βοήθησε να βάζω στόχους και να μη βλέπω την τέχνη ουτοπικά ή ρομαντικά. Την απόφασή μου λ.χ. να γίνω καλλιτέχνις την πήρα όταν διαπίστωσα ότι αυτό ήταν το μόνο πράγμα στο οποίο με ενδιέφερε να επενδύσω όλο μου τον χρόνο, την ψυχική μου ενέργεια, ήταν κάτι σαν ανάγκη. Και για να πάω στη Νέα Υόρκη, είχα βάλει αυ- στηρό στοίχημα με τον εαυτό μου, να πουλήσω όλα μου τα έργα στην Αθήνα. Μετακόμισα στην Αμερική χωρίς να έχω ούτε έναν γνωστό, αλλά αυτό δεν με έκαμψε στο να κάνω την επιθυμία μου πραγματικότητα», λέει η καλλιτέχνις, της οποίας έργα έχει αγοράσει και η Google.
Καθόλου τυχαία πάντως η νεοϋορκέζικη αυτή έκθεση είχε τίτλο «Superheroes». «Η περίοδος που ζω στην Αμερική με δίδαξε ότι για τα να καταφέρεις, πρέπει να γίνεις ένας μικρός ήρωας, να συγκροτήσεις τις δυνάμεις σου, να έχεις στόχους και δύναμη. Η ικανοποίηση που παίρνω από την τέχνη είναι τόσο μεγάλη, που αυτό μου έδωσε κουράγιο να συνεχίσω», λέει η Μαρία Φραγκουδάκη, που ξεκίνησε να ζωγραφίζει πάντα με τα χέρια της και χωρίς πινέλο στον καμβά, έχοντας προτεραιότητά της το χρώμα. Πάντα όμως την ενδιέφερε να εξερευνήσει το υλικό και τις δυνατότητές του, αυτό που προσφέρει μια εμπειρία απτική, όπως λάστιχα, γύψο, μονωτική ταινία, κλωστές και σχοινιά. «Η δουλειά αυτού του τύπου νομίζω ότι θα φανεί ακόμα περισσότερο στην ατομική που θα ξεκινήσει σε λίγες ημέρες. Οι δύο διαστάσεις του καμβά γίνονται τρεις, όπως το εγχείρημα των σεντονιών που έφυγε από την προσωπική μου διάσταση και πήγε στη δημόσια σφαίρα».