Η αριστεία δεν έχει ηλικία
Ησυζήτηση για τον τρέχοντα διαγωνισμό πρόσληψης διδασκόντων του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ) «έχει ξεφύγει». Λέγονται τα πάντα, μαζί με πολλές ανακρίβειες, εκτός από την αλήθεια. Οι καθηγητές των ΑΕΙ (κι αν είναι αντιπρυτάνεις) δεν καταφεύγουν στο ΕΑΠ από χόμπι, ανία ή πλεονεξία. Αναζητούν δεύτερη εργασία, γιατί το μισθολόγιό τους μειώθηκε κατά 45%, γιατί το κράτος δεν υλοποιεί την απόφαση του ΣτΕ για μερική διόρθωσή του (όπως έκανε με ενστόλους και δικαστικούς), γιατί δεν υπάρχουν ερευνητικά προγράμματα για όλες τις ειδικότητες, γιατί, σε αντίθεση με τους καθηγητές της Μ.Ε. και τους δασκάλους, ντρέπονται να κάνουν ιδιαίτερα, αν και έχουν πλέον παρεμφερείς μισθούς. Εχουν και επάρκεια και άνεση και χρόνο, όπως φαίνεται από τις αξιολογήσεις, να καλύψουν όλα όσα τους ζητά το ΕΑΠ.
Μερικοί από τους παλαιούς διδάσκοντες στο ΕΑΠ, από την άλλη, που δεν είναι καθηγητές ΑΕΙ, έχουν επαναπαυθεί στην παλαιότητά τους, θεωρούν την πρόσληψη κεκτημένο δικαίωμα, ασχέτως αν είναι όλοι τους ερευνητικά ενεργοί, αγνοούν ότι οι πανεπιστημιακοί κρίνονται διαρκώς. Κατανοώ πως η ανεργία τους τρομάζει και αγωνιούν. Κατανοώ επίσης, το σημαντικότερο, πως στον τρόμο αυτό της ανεργίας ήδη ζουν πάρα πολλοί άξιοι νέοι επιστήμονες χωρίς ελπίδες. Τους βλέπω. Τους ξέρω. Είναι μαθητές και παιδιά μου, τα παιδιά μου. Με δυο λέξεις έχουμε ένα τεράστιο πρόβλημα που ξεφεύγει από τα όρια του ΕΑΠ και είναι άδικο να περιμένουμε να το λύσει η διοίκησή του. Είναι το πρόβλημα όλης της Ελλάδας συμπυκνωμένο.
Ομως ο διαγωνισμός που τρέχει είναι για πανεπιστημιακούς διδάσκοντες, όχι για άτομα γενικών καθηκόντων σε δήμο. Είναι δυνατόν να γίνει με κοινωνικά κριτήρια; Προτιμήθηκε ποτέ εξωτερικός υποψήφιος έναντι εσωτερικού σε διαδικασία εξέλιξης καθηγητών ΑΕΙ στον κόσμο, επειδή ο εξωτερικός ήταν άνεργος και νέος; Υπήρξε ποτέ νόμος για ΑΕΙ που να μην ορίζει τα ακαδημαϊκά κριτήρια και τις απαιτούμενες προϋποθέσεις επαγγελματικής και διδακτικής εμπειρίας; Εξαιρείται το ΕΑΠ αυτών των βασικών προδιαγραφών; Προφανώς όχι. Πρέπει λοιπόν να τις ορίσει με σαφήνεια. Μετά θα έχει την ευκαιρία να διαλέξει μέσα από μια τεράστια, όπως προδικάζεται, δεξαμενή το καταλληλότερο για το ίδρυμα προσωπικό.
Θα πρότεινα να αγνοήσει και την ηλικία, νεαρή ή μέση, και τα προσόντα που λόγω της θέσης τους κατέχουν οι ήδη διδάσκοντες. Να εστιάσει αποκλειστικά στα επιστημονικά τους επιτεύγματα σε ίσο βάθος χρόνου, που να μην ξεπερνά την τελευταία πενταετία. Η αριστεία δεν έχει ηλικία και είμαι βέβαιος ότι το ΕΑΠ την επιδιώκει όσο και όλα τα άλλα ΑΕΙ. ΒΑΣΙΛΗΣ Κ. ΓΟΥΝΑΡΗΣ Καθηγητής Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Καθηγητής ΣΕΠ ΕΑΠ (2012-17)