Νίκος Κούνδουρος, ο ζωγράφος
Το Ιστορικό Αρχείο - Μουσείο Υδρας αποκαλύπτει τη σχεδιαστική δεινότητα του σκηνοθέτη
ο σπουδαίος σκηνοθέτης που έφυγε από τη ζωή στα τέλη Φεβρουαρίου, άφησε πίσω του ταινίες με ιδιαίτερη προσωπική σφραγίδα. Παράλληλα με τη σκηνοθεσία, η μεγάλη του αγάπη παρέμενε πάντα η ζωγραφική, την οποία ανακάλυψε σε πολύ τρυφερή ηλικία. Η τριβή του με την τέχνη είχε ξεκινήσει με τις θρησκευτικές εικόνες που συνέλεγε ο πατέρας του, μια μανία την οποία «κόλλησε» και ο ίδιος μετά τον θάνατο του γονιού του. Κατάφερε να μπει στη Σχολή Καλών Τε- χνών –με ψεύτικα πιστοποιητικά ηλικίας– μόλις 16 ετών. Μαθήτευσε κοντά στον Μιχάλη Τόμπρο, θεωρούσε όμως δάσκαλό του τον Γιάννη Μόραλη.
«Γλίστρημα»
Μετά το πέρας των σπουδών θέλησε να γίνει αρχιτέκτων. Η αντιστασιακή του δράση τον έστειλε στη Μακρόνησο, ανακόπτοντας το όνειρο αυτό. Εκεί –όπως έλεγε– «γλίστρησε» σιγά σιγά προς τη σκηνοθεσία. Η κλίση στη ζωγραφική και την αρχιτεκτονική εκτονώθηκε μέσα στις ταινίες του αλλά και σε όλον τον ελεύθερο του χρόνο. Η σχέση με τον καμβά δεν υπήρξε ποτέ ευκαιριακή αλλά βαθιά και ουσιαστική. Και παρότι δεν υπήρξε ποτέ θρήσκος, ο μυστικισμός της βυζαντινής τέχνης δεν έπαψε να τον δονεί.
Το Ιστορικό Αρχείο - Μουσείο Υδρας, σε μια έκθεση που εγκαινιάζεται το Σάββατο παρουσιάζει, το ζωγραφικό έργο του Κούνδουρου μαζί με ντοκουμέντα που αφορούν ορισμένες από τις ταινίες του, κυρίως το «Μπάιρον». Η αφήγηση ξεκινά από τα έργα που φιλοτέχνησε στην εξορία από το 1951 –υπάρχει μάλιστα μια προσωπογραφία του επίσης εξόριστου Θανάση Βέγγου– και συνεχίζεται σε βάθος χρόνου, δίνοντας έμφαση σε μορφές μαχητικές που έγιναν ασκητικές από τον χρωστήρα του. Ως και ο Τσε Γκεβάρα μεταμορφώνεται από τον σκηνοθέτη σε μια φυσιογνωμία που έχει κάτι βυζαντινό.
Στην ιδιαίτερη πατρίδα του, σε ένα ξωκλήσι στον Αγιο Νικόλαο Κρήτης το οποίο ιστόρησε, έφτιαξε, δίπλα στους Απόστολους της πίστης, μαχητές και δεσποτάδες, παπάδες και χωρικούς, άνδρες και γυναικόπαιδα. Αφιέρωσε ολόκληρη τη σύνθεση στον Φώτη Κόντογλου και τη δώρισε στη Συλλογή Βελιμέζη. Δείγματά της σε βινύλιο θα δούμε και στην Υδρα. Συνολικά θα εκτεθούν στον ισόγειο χώρο περίπου 12 έργα του, ενώ στον επάνω όροφο θα βρίσκονται δύο ακόμη ζωγραφικά έργα αλλά και ένα φωτογραφικό και κινηματογραφικό αφιέρωμα στη «Μαγική Πόλη» και τον «Δράκο». Εκεί, έχει στηθεί μάλιστα και ένας μικρός κινηματογράφος, στον οποίον θα προβάλλεται οπτικό υλικό.
Η ιδέα να γίνει μια έκθεση για τη ζωγραφική του Κούνδουρου ως βασικό συστατικό της κινηματογραφικής του ματιάς υπήρχε εδώ και καιρό. Αναγνώριζε την ανάγκη και ο ίδιος, που δεν είχε πάψει να ζωγραφίζει μέχρι τέλους. Ομως το σχέδιο προχώρησε χάρις στη στήριξη της συζύγου του Σωτηρίας Κούνδουρου - Ματζίρη, η οποία παραχώρησε τα έργα, αλλά και ντοκουμέντα για τις ανάγκες της ατομικής έκθεσης. Ο Χρήστος Μαργαρίτης και οι πολύτιμοι συνεργάτες του κατάφεραν να οργανώσουν ένα «αφήγημα», στο οποίο διαπλέκονται η ζωγραφική, η αγιογραφία και ο κινηματογράφος. Η πάντα δραστήρια Ντίνα Αδαμοπούλου, επικεφαλής του Μουσείου της Υδρας, φρόντισε να βρει κατάλληλη στέγη η έκθεση, ενώ οι επιμελητές Γιώργος Μυλωνάς, Αλέξανδρος Μακρής και Μαρία Καραμητσοπούλου οργάνωσαν και παρουσίασαν όλο το υλικό.
Η έκθεση είναι ένα «αφήγημα», όπου συνυπάρχουν η ζωγραφική, η αγιογραφία και ο κινηματογράφος.