Ολα τα βάρη σε ελάχιστες εταιρείες

Από μόλις 0,4% του συνόλου των επιχειρήσεων το ελληνικό Δημόσιο εισπράττει σήμερα το 40% των φορολογικών εσόδων του

Το 40% των συνολικών φορολογικών εσόδων που εισπράττει το ελληνικό Δημόσιο από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων –πάνω από 1,5 δισ. ευρώ– εξαρτάται από το... 0,4% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων, ούτε καν 1.000 εταιρείες, δηλαδή. Από το 1,6% του συνολικού αριθμού των εργοδοτών εξαρτάται και το 44% των συνολικών ασφαλιστικών εισφορών που εισπράττει το ασφαλιστικό σύστημα για να χρηματοδοτεί τις συντάξεις.

Χρόνο με τον χρόνο, ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι των δημοσίων εσόδων συνδέεται με το επιχειρηματικό μέλλον των λιγοστών μεγάλων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση επιμένει να εφαρμόζει ένα από τα πιο «αφιλόξενα» συστήματα υπολογισμού φόρων και ασφαλιστικών εισφορών στην Ευρώπη.

Με τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων στο 29% –υπερδιπλάσιο σε σύγκριση με αυτό των γειτονικών χωρών–, τον φόρο μερισμάτων στο 15%, την προκαταβολή φόρου στο 100%, το άθροισμα εισφορών εργοδότη και εργαζομένου στο 41% και τη σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών του μετόχου με τα κέρδη της εταιρείας,

Από τα 3,97 δισ. ευρώ, τουλάχιστον 1,55 δισ. καταβλήθηκε από τις 914 πιο κερδοφόρες εταιρείες της χώρας.

η «ιδέα» της αναβολής μεγάλων επενδύσεων, της μετεγκατάστασης παραγωγικών μονάδων ή της μεταφοράς φορολογικής έδρας γίνεται ολοένα και πιο ελκυστική.

Εμμένοντας σε αυτή την πολιτική, η κυβέρνηση ουσιαστικά... δαγκώνει το χέρι που καταβάλλει το μεγαλύτερο μέρος των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών και θέτει σε ολοένα και μεγαλύτερο κίνδυνο την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού.

Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται περίπου 220.000 νομικά πρόσωπα κάθε μορφής: ανώνυμες εταιρείες, ΕΠΕ, ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες, ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες εταιρείες. Συνολικά, πλήρωσαν το 2016 3,97 δισ. ευρώ, ποσό αυξημένο κατά 37% συγκριτικά με το 2015, οπότε και καταβλήθηκαν 2,89 δισ. ευρώ. Τα αναλυτικά στοιχεία δείχνουν ότι από τα 3,97 δισ. ευρώ, τουλάχιστον 1,55 δισ. ευρώ καταβλήθηκαν από τις 914 πιο κερδοφόρες εταιρείες της χώρας οι οποίες εμφάνισαν στους ισολογισμούς τους κέρδη άνω του ενός εκατ. ευρώ εκάστη. Δηλαδή, το 40% του συνολικού ποσού που εισπράττει το Δημόσιο από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, κατανέμεται στο 0,4% του συνολικού αριθμού των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη χώρα.

Ο βαθμός εξάρτησης των φορολογικών εσόδων του Δημοσίου από μια... χούφτα εταιρείες γίνεται ολοένα και μεγαλύτερος, καθώς ολοένα και περισσότερα βάρη φορτώνονται σε ολοένα και μικρότερο αριθμό εταιρειών. Οπως προκύπτει από την επεξεργασία των ισολογισμών που δημοσιεύουν οι ανώνυμες εταιρείες και οι ΕΠΕ (τα στοιχεία δημοσιεύονται στη βάση δε- δομένων της εταιρείας ICAP), το 2016, οι 184 πιο κερδοφόρες εταιρείες που δήλωσαν κέρδη προ φόρων άνω των 5 εκατ. ευρώ εκάστη, κατέβαλαν σε φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων πάνω από ένα δισ. ευρώ. Οι ίδιες εταιρείες το 2015 είχαν πληρώσει 652 εκατ. ευρώ και το 2013 περίπου 561 εκατ. ευρώ. Χρόνο με τον χρόνο επομένως, το μερίδιο των πιο κερδοφόρων επιχειρήσεων στον συνολικό φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων γίνεται ολοένα και μεγαλύτερο.

Είναι προφανές ότι όταν ένα τόσο μεγάλο ποσό φόρου εξαρτάται από τον μικρό αριθμό επιχειρήσεων και η παραμικρή επιχειρηματική απόφαση μπορεί να επηρεάσει τα δημοσιονομικά δεδομένα. Μια αποεπένδυση, μια μετεγκατάσταση για φορολογικούς λόγους, ακόμη και μια αλλαγή στρατηγικής όσον αφορά τη λογιστική απεικόνιση των κερδών, μπορεί να αποτυπωθεί άμεσα στο πρωτογενές πλεόνασμα της χώρας.

Οι υπόλοιπες 219.000

Και αν 184 εταιρείες πληρώνουν το 25% των συνολικών φορολογικών εσόδων ή αν 914 εταιρείες δίνουν περίπου το 40%, τι κάνουν οι υπόλοιπες 219.000; Τα στατιστικά στοιχεία είναι αποκαλυπτικά:

Περίπου το 70% των νομικών προσώπων που δραστηριοποιούνται στη χώρα είτε είναι ζημιογόνο (σε ποσοστό άνω του 40%) είτε εμφανίζει κέρδη μισθωτού που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό. Πάνω από 90.000 νομικά πρόσωπα κάθε μορφής δηλώνουν είτε μηδενικό αποτέλεσμα είτε κέρδη που δεν ξεπερνούν τις 15.000 ευρώ τον χρόνο. Μάλιστα, αυτή η κατάσταση δεν είναι μόνο σημερινή και δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο στην οικονομική κρίση και στα μνημόνια της επταετίας. Η «συνήθεια» είναι παλιά. Η αναλυτική στατιστική του υπουργείου Οικονομικών για τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων που αφορά το οικονομικό έτος 2011 (δηλαδή αποτυπώνει τα κέρδη και τους φόρους του 2010) δείχνει ότι:

1. Σε σύνολο 221.038 νομικών προσώπων, 33,04% ήταν ζημιογόνες εταιρείες οι οποίες όχι μόνο δεν πλήρωσαν αλλά αξίωσαν και επιστροφή φόρου.

2. Πάνω από 38.000 εταιρείες υπέβαλαν μηδενικές δηλώσεις.

3. 83.610 εταιρείες δήλωσαν κέρδη κάτω των 45.000 ευρώ τον χρόνο.

4. Κέρδη άνω των 150.000 ευρώ τον χρόνο εμφάνισαν 7.809 επιχειρήσεις. Είναι απίστευτο και όμως ελληνικό το γεγονός ότι στην Ελλάδα υπάρχουν περισσότερα φυσικά πρόσωπα που δηλώνουν ετήσια καθαρά εισοδήματα άνω των 150.000 ευρώ από ό,τι επιχειρήσεις. Με βάση τις δηλώσεις του 2016, τα φυσικά πρόσωπα που δηλώνουν πάνω από 150.000 ευρώ είναι 8.192, δηλαδή περισσότερα συγκριτικά με τα νομικά πρόσωπα.

Η υπερσυγκέντρωση βαρών δεν εντοπίζεται μόνο στους φόρους αλλά και στις ασφαλιστικές εισφορές. Σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ», στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται μόνο 3.249 επιχειρήσεις που απασχολούν από 50 έως 249 εργαζομένους και μόλις 541 εταιρείες με περισσότερα από 250 άτομα προσωπικό. Αυτές οι 3.790 εταιρείες, όμως, απασχολούν πάνω από το 44% του συνολικού αριθμού των ιδιωτικών υπαλλήλων της χώρας.