Η δύσκολη επόμενη ημέρα της Γαλλίας
Επώδυνη οικονομική αναδιάρθρωση και επαναδιαπραγμάτευση με τη Γερμανία για την Ευρωζώνη, το διπλό στοίχημα του νέου προέδρου
Πέφτει σε λίγες ώρες η αυλαία της πιο χαοτικής προεδρικής αναμέτρησης στη μεταπολεμική Γαλλία – «μεγάλο άλμα προς το άγνωστο» κατά τον Εντγκάρ Μορέν ή σύμπτωμα «αμερικανοποίησης» της Ευρώπης, κατά τον Ρεζίς Ντεμπρέ. Είτε συμμερίζεται κανείς είτε όχι τη μελαγχολία δύο εκ των σημαντικότερων εν ζωή εκπροσώπων της γαλλικής διανόησης, γεγονός είναι ότι ο καταποντισμός των δύο κομμάτων που κυβερνούσαν επί Πέμπτης Δημοκρατίας έχει ήδη σηματοδοτήσει το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και το άνοιγμα μιας καινούργιας.
Σε αντίθεση με το σασπένς του πρώτου γύρου, όλες οι δημοσκοπήσεις του τελευταίου δεκαπενθημέρου προέβλεπαν άνετη επικράτηση του Εμανουέλ Μακρόν. Μπορεί κάποιοι απρόβλεπτοι παράγοντες, όπως το ποσοστό της αποχής, να επηρεάσουν την έκταση της νίκης του, αλλά φαίνεται άκρως απίθανο να φέρουν στο Ελιζέ τη Μαρίν Λεπέν. Υστερα από κάποια στραβοπατήματα την πρώτη εβδομάδα μετά τον πρώτο γύρο, ο κεντρώος υποψήφιος βρήκε σταθερό βάδισμα με επιτυχημένες συμβολικές κινήσεις που υπενθύμιζαν στους πολίτες την κληρονομιά της γαλλικής Ακροδεξιάς, από το «ξέπλυμα» του κατοχικού καθεστώτος του Βισί και τον βρώμικο πόλεμο της Αλγερίας μέχρι τις φονικές επιθέσεις εναντίον μεταναστών.
Η πλευρά Λεπέν
Από την πλευρά της, η Μαρίν Λεπέν δεν πέτυχε πολλά στην ούτως ή άλλως δύσκολη προσπάθεια αμφίπλευρης διεύρυνσης προς τους «ορφανούς» συντηρητικούς και αριστερούς ψηφοφόρους. Κατάφερε, βεβαίως, να εξασφαλίσει υποστήριξη από τον «γκωλικό» Νικολά Ντιπόν-Ενιάν, στον οποίο υποσχέθηκε την πρωθυπουργία, όπως και από την ομοφοβική ένωση Manif pour Tous, που συνδέεται με την Καθολική Εκκλησία. Ωστόσο, οι διαρκείς παλινωδίες της αναφορικά με την έξοδο από το ευρώ –κομβικό σημείο του οικονομικού της προγράμματος– αντί να καθησυχάσουν όσους φοβούνται την περιπέτεια του Frexit, εμπέδωσαν την αίσθηση του ερασιτεχνισμού και του καιροσκοπισμού. Παίζοντας το τελευταίο της χαρτί στην απίστευτα άγρια τηλεοπτική αντιπαράθεσή της με τον Μακρόν, το βράδυ της Τετάρτης, προσέφυγε σε λιβέλλους και χτυπήματα κάτω από τη ζώνη, που περισσότερο εξέθεσαν την ίδια παρά έπληξαν τον ψύ- χραιμο και διαβασμένο αντίπαλό της.
Εάν επαληθευτούν οι προβλέψεις και ο Μακρόν εκλεγεί σε λίγες ώρες πρόεδρος, ο δρόμος που θα ανοίξει μπροστά του δεν θα είναι ανθόσπαρτος. Η μεγάλη πλειονότητα των ψηφοφόρων θα τον έχει επιλέξει ανόρεκτα, μόνο ως το λιγότερο κακό έναντι της Ακροδεξιάς. Επειτα, η Ιστορία διδάσκει ότι το να εκλεγεί κανείς πρόεδρος της Γαλλίας είναι ένα ζήτημα, αλλά το να την κυβερνήσει σύμφωνα με τις επιλογές του είναι ένα άλλο, πολύ δυσκολότερο. Ο «τρίτος γύρος» αυτής της μαραθώνιας αναμέτρησης, οι βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου, συνιστά μεγάλη πρόκληση για τον Μακρόν, ο οποίος δεν έχει καταφέρει ακόμη να δημιουργήσει στοιχειωδώς συνεκτικό πολιτικό κόμμα με πανε- θνική δικτύωση. Ο ίδιος δήλωσε πρόσφατα ότι δεν εννοεί να συρθεί σε συγκυβέρνηση είτε με τους Ρεπουμπλικανούς είτε με τους Σοσιαλιστές και ότι στόχος του είναι η εξασφάλιση προεδρικής πλειοψηφίας στην Εθνοσυνέλευση. Ασφαλώς η νίκη του στις προεδρικές εκλογές θα δημιουργήσει ρεύμα υποστήριξής του και τον Ιούνιο, για την ώρα όμως φαίνεται δύσκολο να του δώσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Χρόνια προβλήματα
Το μεγάλο ερώτημα για τον νέο πρόεδρο είναι πώς θα αντιμετωπίσει τα χρόνια προβλήματα που ταλανίζουν τη Γαλλία –υψηλή ανεργία, δημόσιο χρέος κοντά στο 100% του ΑΕΠ, απώλεια ανταγωνιστικότητας έναντι της Γερμανίας, τρομοκρατία– δημιουργώντας ατμόσφαιρα απαισιοδοξίας και κρίση ταυτότητας. Αν αφαιρέσει κανείς το ιδεολογικό φορτίο, η στρατηγική του κεντρώου Μακρόν δεν διαφέρει ποιοτικά από εκείνη που πρόβαλε, με μεγαλύτερη σαφήνεια (και κοινωνική αναλγησία), ο δεξιός Φρανσουά Φιγιόν: δημοσιονομική εξυγίανση με νεοφιλελεύθερα μέτρα στο εσωτερικό και επαναδιαπραγμάτευση με τη Γερμανία για μια λιγότερο ασφυκτική Ευρωζώνη στο εξωτερικό.
Αναφορικά με το πρώτο σκέλος, ο Μακρόν έχει ήδη προαναγγείλει ριζική αναδιάρθρωση της αγοράς εργασίας, ακόμη και με προεδρικό διάταγμα μέσα στο καλοκαίρι, στην κατεύθυνση που επιθυμούν οι εργοδοτικές οργανώσεις. Παράλληλα, έχει εξαγγείλει μείωση των δημοσίων υπαλλήλων κατά 120.000 και σοβαρούς περιορισμούς στο κοινωνικό κράτος για την εξισορρόπηση του προϋπολογισμού. Αυτά τα επώδυνα, για τα λαϊκά στρώματα, μέτρα θεωρούνται από τον Μακρόν αναγκαία ώστε η Γαλλία να κερδίσει σε αξιοπιστία έναντι της Γερμανίας, από την οποία θα ζητήσει μια νέα αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης: κοινό προϋπολογισμό, Ευρωπαίο υπουργό Οικονομικών, κάποιου είδους ευρωομόλογα και ανακύκλωση των γερμανικών πλεονασμάτων με χαλάρωση της λιτότητας στο εσωτερικό της.
Οι δυσκολίες αυτού του δρόμου είναι προφανείς. Πρώτα απ’ όλα, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η Γερμανία, είτε με την κ. Μέρκελ είτε (λιγότερο πιθανό) με τον κ. Σουλτς, θα δεχθεί ποτέ μια παρόμοια χαλάρωση του συμφώνου σταθερότητας και των «ιερών» κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας. Επιπλέον, η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους και η ελαστικοποίηση της εργασίας είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις, ίσως μεγαλύτερες από εκείνες που ανάγκασαν πολλούς πρώην προέδρους, με πολύ μεγαλύτερη πείρα από τον κ. Μακρόν, να αναδιπλωθούν άτακτα, αφού είχαν σπαταλήσει γρήγορα μεγάλο μέρος από το πολιτικό τους κεφάλαιο. Αλλά, αρχή άνδρα δείκνυσι.
Μεγάλη πρόκληση για τον Εμανουέλ Μακρόν συνιστά ο «τρίτος γύρος» της αναμέτρησης, οι βουλευτικές του Ιουνίου.