Η συνάντηση των «4» και το έπαθλο του East Med
Οι καλές προοπτικές του νέου αγωγού και ο απρόβλεπτος παράγων της Τουρκίας «Κλειδί» το ακριβές ύψος των αποθεμάτων που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου.
Παρά τις δεδομένες τεχνικές δυσκολίες και το γεγονός ότι πολλοί αμφισβητούν την εμπορική του βιωσιμότητα, βρίσκονται σε εξέλιξη σχεδιασμοί για την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού που θα ενώνει τα τεράστια κοιτάσματα αερίου της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη, μέσω Ελλάδος.
Στόχος είναι τα κοιτάσματα που έχουν ήδη ανακαλυφθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως και αυτά που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις υπάρχουν στην περιοχή αλλά δεν έχουν ακόμη εντοπιστεί, να καλύπτουν τα επόμενα χρόνια σημαντικό μέρος των ενεργειακών αναγκών της Γηραιάς Ηπείρου και να εξισορροπήσουν την υπερβολική εξάρτηση από τη Ρωσία, αλλά και το κενό που θα δημιουργηθεί από τα αποθέματα της Νορβηγίας που εξαντλούνται.
Το εγχείρημα προωθήθηκε περαιτέρω στην τετραμερή συνάντηση των υπουργών Ενέργειας Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Ιταλίας, με τη συμμετοχή και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Με δεδομένες τις τεράστιες ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης, οι ποσότητες που κρύβονται στην ισραηλινή και στην κυπριακή ΑΟΖ έχουν προκαλέσει το έντονο ενδιαφέρον της Κομισιόν. Στη συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε στις αρχές Απριλίου στο Τελ Αβίβ, εξετάστηκε η προοπτική κατασκευής του East Med, υπεγράφη συμφωνία συνεργασίας και κατατέθηκε ένας αρχικός επταετής σχεδιασμός με το κόστος να υπολογίζεται στα 5,3 δισ. ευρώ.
Ηδη ολοκληρώθηκαν οι τεχνικές αναλύσεις από την IGI Poseidon, ενώ οι τεράστιες ποσότητες κάνουν τους ειδικούς αισιόδοξους. Δεν είναι τυχαίο ότι, για παράδειγμα στην Κύπρο, έχουν γίνει τρισδιάστατες έρευνες και απεικονίσεις και ήδη εξασφάλισαν δικαιώματα γεώτρησης ενεργειακοί κολοσσοί όπως η κοινοπραξία Exxon Mobil και Qatar Petroleum στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ, ΕΝΙ και Total στο 6, και η ΕΝΙ στο 8. Εντός του έτους προγραμματίζονται έως και δώδεκα γεωτρήσεις στα συγκεκριμένα οικόπεδα, παρότι η Αγκυρα εκτοξεύει απειλές με στόχο να αποτρέψει την ομαλή αξιοποίηση των κοιτασμάτων.
Διά μέσου Τουρκίας
Από την πλευρά της, η Τουρκία πιέζει κυβερνήσεις και εταιρείες για την κατασκευή αγωγού προς την Τουρκία, που θα καλύπτει τις δικές της αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες και πιθανώς θα τροφοδοτεί τις ευρωπαϊκές αγορές. Ο Ταγίπ Ερντογάν κατέστησε σαφές ότι το ζήτημα της ενέργειας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα, στη διάρκεια διεθνούς ενεργειακού συνεδρίου στην Κωνσταντινούπολη. Σε ένα από τα πολλά πάνελ, ο βοηθός υφυπουργός Ενέργειας της Τουρκίας, Αλμπαρσιάν Μπαϊρακτάρ, τόνισε ότι ένα έργο πρέπει να συμβάλει στην περιφερειακή σταθερότητα γι’ αυτό η Τουρκία συζητεί με το Ισραήλ, αλλά έσπευσε να υπογραμμίσει πως η Αγκυρα έχει και «άλλες επιλογές»: από το Ιράν και τη Ρωσία μέχρι το Ιράκ και το Αζερμπαϊτζάν.
Αν και η προοπτική ενός αγωγού μέσω Τουρκίας εμφανίζεται ως πιο συμφέρουσα, υφίσταται το εμπόδιο της απρόβλεπτης συμπεριφοράς του Τούρκου προέδρου. «Η Τουρκία χρειάζεται περισσότερο αέριο, τόσο για εγχώρια κατανάλωση όσο και για επανεξαγωγή, αλλά ο τρόπος άσκησης της εξουσίας από τον Ερντογάν καθιστά πλέον την Τουρκία πολιτικά ριψοκίνδυνη επιλογή», αναφέρει στην «Κ» ο διευθυντής του προγράμματος ενεργειακής πολιτικής στο Ινστιτούτο Ουάσιγκτον για την Εγγύς Ανατολή, Σάιμον Χέντερσον.
Σε κάθε περίπτωση, από τεχνικής άποψης η κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού που θα διασχίζει την Ανατολική Μεσόγειο και θα φτάνει στη Δυτική Ελλάδα (υπάρχει και ο σχεδιασμός μέσω Κρήτης, Πελοποννήσου) και από εκεί θα καταλήγει στην Ιταλία και στις ευρωπαϊκές αγορές, εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση.
Ενα σημαντικό εμπόδιο είναι ότι οι τιμές για την εξόρυξη και μεταφορά του αερίου της Ανατολικής Μεσογείου παραμένουν πολύ υψηλότερες από αυτές του αντίστοιχου ρωσικού. Αλλά εδώ υπεισέρχονται και γεωπολιτικοί υπολογισμοί, καθώς πολλές ευρωπαϊκές χώρες εξαρτώνται είτε απόλυτα είτε σε μεγάλο βαθμό από τη Μόσχα. Η εξάρτηση της Γερμανίας έχει φθάσει στο 38%, ενώ οι συνολικές ποσότητες ρωσικού αερίου που φθάνουν στην Ε.Ε. παρουσιάζουν αύξηση.
Σε αυτό το περιβάλλον, υπολογίζεται ότι μέχρι το 2020 η Ανατολική Μεσόγειος θα μπορούσε να αρχίσει να τροφοδοτεί την Ευρώπη και να φθάσει στα 300 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα στα επόμενα δέκα με δεκαπέντε χρόνια, ποσότητες που θα αυξηθούν σημαντικά εάν ανακαλυφθούν και άλλα κοιτάσματα, όπως προσδοκούν οι ενεργειακοί κολοσσοί. Σε αυτή την περίπτωση και αν όντως τα αποθέματα αποδειχθούν γιγάντια, θα μπορούσε να κατασκευασθεί ακόμη και δεύτερος αγωγός.
Την ίδια ώρα, η ανακάλυψη του τεράστιου κοιτάσματος Zohr στην αιγυπτιακή ΑΟΖ έχει ενισχύσει ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον των εταιρειών, αλλά και την προοπτική συνεργασίας της Αιγύπτου με τις υπόλοιπες χώρες της περιοχής. Από την άλλη, η Αίγυπτος ουσιαστικά λειτουργεί ανταγωνιστικά προς τον East Med καθώς έχει τεράστιες ανάγκες για αέριο η ίδια και ταυτόχρονα, σε ό,τι αφορά την εξαγωγή, φιλοξενεί δύο τερματικά που υπολειτουργούν.
Το βέβαιο είναι πως το παζλ είναι εξαιρετικά πολύπλοκο. Kαι το κρισιμότερο «κλειδί» του βρίσκεται στο ακριβές ύψος των αποθεμάτων που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου. Οταν προσδιορισθεί επακριβώς, τότε πολλά από τα σημερινά ερωτήματα θα βρουν τις απαντήσεις τους. Και έτσι θα ληφθούν και οι τελικές αποφάσεις για το έργο.