Μοντέλο Μαγιόρκας για... σκουπίδια
Στο συνέδριο της Μαγιόρκας διατυπώθηκαν καινοτόμες προτάσεις σε θέματα νησιωτικότητας
Κατεβαίνοντας από το αεροπλάνο στο Αεροδρόμιο Πάλμα Μαγιόρκα, το μέγεθος της τουριστικής ανάπτυξης του νησιού βρίσκεται εκεί, μπροστά σου. Από τους δεκάδες ιμάντες παραλαβής αποσκευών έως τον πίνακα αφίξεων - αναχωρήσεων, στον οποίο «στριμώχνονται» ακόμα και αυτήν την εποχή 70 αεροπορικές εταιρείες, εξυπηρετώντας κάθε εβδομάδα τουλάχιστον 1.500 πτήσεις εσωτερικού και 700 διεθνείς πτήσεις. Οι αριθμοί κόβουν την ανάσα: ένα νησί με την έκταση της Εύβοιας (2,5 φορές μεγαλύτερο από τη Ρόδο) φιλοξενεί ετησίως περίπου 12 εκατ. τουρίστες, όταν ο τουρισμός όλης της Ελλάδας είναι 25 εκατομμύρια.
Τίποτα, όμως, δεν γίνεται χωρίς συνέπειες. Και έτσι, η Μαγιόρκα των 54 δήμων πασχίζει την τελευταία δεκαετία να αντιμετωπίσει το πλήθος των περιβαλλοντικών προβλημάτων που δημιουργεί η τεράστια τουριστική ανάπτυξη, από τα απορρίμματα και τα λύματα έως την καταστροφή του τοπίου στις παραλιακές περιοχές.
«Στο ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς υπάρχει μια επιγραφή που λέει: Μηδέν άγαν (σ.σ.: τίποτα καθ’ υπερβολήν). Δυστυχώς για τις τουριστικές περιοχές της Μεσογείου, το μέτρο έχει προ πολλού χαθεί», εξηγεί ο αρχιτέκτων Κάρλος Γκαρσία Ντελγάδο. «Στη Μαγιόρκα, ο τουρισμός άρχισε ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, με ανθρώπους υψηλής ποιότητας που θεωρούσαν ότι ανακάλυψαν έναν παράδεισο. Οι άνθρωποι αυτοί έφυγαν τη δεκαετία του 1970, όταν άρχισαν να φτιάχνονται μαζικά άσχημα κτίρια, να καταστρέφονται οι παραλίες. Σήμερα, η κατάσταση είναι καλύτερη, αλλά είναι πλέον πολύ αργά, τα πράγματα είναι δύσκολα αναστρέψιμα».
Την τελευταία δεκαετία, η Μαγιόρκα πήρε μέτρα για να ανασχέσει τις επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού. Οπως εξηγεί στην «Κ» ο Αλφόνσο Ροντρίγκεζ, δήμαρχος της Κάλβια, του πιο τουριστικού δήμου του νησιού, τα ανοικτά μέτωπα είναι πολλά. «Το 1999, η πόλη της Κάλβια είχε 33.000 πληθυσμό, τώρα έχει 52.000. Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με στεγα- στικά προγράμματα, υπονομεύεται όμως από την ενοικίαση κατοικιών με πλατφόρμες τύπου Airbnb. Πολλοί ντόπιοι δεν μπορούν να βρουν σπίτι σε λογικές τιμές, γιατί όλοι τα θέλουν ‘‘ελεύθερα’’ το καλοκαίρι. Σε άλλα νησιά, όπως στην Iμπιζα, τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα, ακούμε ότι το καλοκαίρι ενοικιάζονται μπαλκόνια και σκηνές σε εργαζόμενους στον τουρισμό, γιατί δεν υπάρχει στέγη». Παράλληλα, τον δήμο απασχολεί η ανανέωση του ξενοδοχειακού αποθέματος. «Πολλά ξενοδοχεία χτίστηκαν το ’60-70 και πρέπει να ανακαινιστούν. Πριν από πέντε χρόνια, το 52% των ξενοδοχείων στον δήμο ήταν τριών αστέρων και το 33% τεσσάρων αστέρων, και σήμερα η αναλογία είναι ακριβώς η αντίθετη. Eχουμε επενδύσει μεγάλα ποσά στην αναθεώρηση του πολεοδομικού σχεδιασμού, δεν επιτρέπουμε επεκτάσεις του σχεδίου πόλης, δεν επιτρέπουμε νέα κτίρια επάνω στην ακτογραμμή, επιδοτούμε την ‘‘απόσυρση’’ παλιών κτιρίων, μεγάλο μέρος του νησιού κηρύχθηκε προστατευόμενο».
Παράλληλα με το περιβάλλον, η Μαγιόρκα αναζητεί νέα ταυτότητα, μακριά από τη «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού. Σε αυτό το πλαίσιο διοργάνωσε στις 20 - 21 Απριλίου το συνέδριο «World Smart Island», με θέμα τις έξυπνες, καινοτόμες λύσεις σε ζητήματα νησιωτικότητας. «Βασικό ζήτημα των νησιών είναι η γεωγραφική απομόνωση. Με τις νέες τεχνολογίες, αυτό το πρόβλημα αίρεται», λέει στην «Κ» η Πιλάρ Κονέσα, επικεφαλής της διοργάνωσης. «Τα ευρωπαϊκά νησιά πρέπει να μεταβληθούν σε χώρο για την ανάπτυξη λύσεων για τα νησιά όλου του πλανήτη, να προσεγγίσουν παλαιά και νέα προβλήματα με καινοτόμους τρόπους. Πώς; Η ποιότητα ζωής στα μεσογειακά νησιά μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα για την προσέλκυση ταλέντων, ανθρώπων που εργάζονται στην παραγωγή γνώσης. Γιατί να εργαστεί κανείς από μια μουντή ευρωπαϊκή μεγαλούπολη και όχι από ένα ισπανικό ή ένα ελληνικό νησί; Πρόκειται, εξάλλου, για αμοιβαία επωφελή σχέση – η εμπειρία της Ισπανίας και της Ελλάδας δείχνει ότι δεν είναι καλό για ένα νησί να εξαρτάται απόλυτα από τον τουρισμό, καθώς ο μεγάλος αριθμός των επισκεπτών και η εποχικότητα δημιουργούν πλήθος προβλημάτων. Εκτιμώ ότι τα νησιά έχουν δική τους δυναμική και δυσανάλογα μικρό χώρο στη δημόσια σφαίρα».