«Δι Εβζονς»!
Μια ιστορία, για να ξεφύγουμε λίγο από τα επικαιρικά: όταν τον Δεκέμβριο του 1950 τα πρώτα Ντακότα της τότε Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας προσγειώνονταν στο παγωμένο χωράφι ενός προκεχωρημένου φυλακίου της Βορείου Κορέας, οι Αμερικανοί στρατιώτες, που έσπευσαν να υποδεχθούν τους Eλληνες χειριστές, φώναζαν: «Δι έβζονς, δι έβζονς!». Αυτό μου είχε διηγηθεί το 2001 ο αείμνηστος Χάρης Παρασκάκης, σμήναρχος εν αποστρατεία, ιπτάμενος και τζέντλεμαν τριών πολέμων. «Πολύ απογοητεύτηκαν όταν άνοιξαν οι πόρτες και είδαν ότι δεν φορούσαμε φούστες αλλά κανονικές στολές, με πηλήκιο και άρβυλα, χωρίς φέσι και τσαρούχια», μου είπε χαρακτηριστικά.
Πώς στο καλό κάποιοι Αμερικανοί στην Κορέα είχαν ακούσει για τους «έβζονς»; Υπόθεση: ίσως να ευθύνεται ο Ερνεστ Χέμινγουεϊ. Σε μια ανταπόκρισή του στην εφημερίδα Toronto Star, με ημερομηνία 3 Νοεμβρίου 1922, ο Χέμινγουεϊ μνημονεύει ένα λοχαγό ονόματι Ουίταλ, από τους Βρετανούς παρατηρητές στον πόλεμο της Μικράς Ασίας. (Σ.σ. ο Ουίταλ πέρασε αργότερα στα «Χιόνια του Κι- λιμάντζαρο» ως ο Αγγλος παρατηρητής που «κλαίει σαν μικρό παιδί βλέποντας τους αξιωματικούς του Κωνσταντίνου να μην ξέρουν πού πάνε τα τέσσερα».) Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη ανταπόκριση, ο Ουίταλ πίστευε πως «οι εύζωνες θα είχαν καταλάβει την Αγκυρα – και θα είχαν τελειώσει τον πόλεμο, εάν δεν είχαν προδοθεί».
Ευσεβείς πόθοι ενός εικοσιτριάχρονου Αμερικανού ρεπόρτερ. Τέλος πάντων όμως, τι εννοεί ο Χέμινγουεϊ όταν μιλάει περί «προδοσίας»; «Οταν ο Κωνσταντίνος ανέλαβε την εξουσία [σ.σ. μετά τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου του 1920]», γράφει στο ίδιο κομμάτι, «όλοι οι Ελληνες αξιωματικοί που βρίσκονταν σε επιτελικές θέσεις υποβαθμίστηκαν αμέσως σε χαμηλότερα πόστα. Πολλοί από αυτούς είχαν κερδίσει τους βαθμούς τους επ’ ανδραγαθία, στο πεδίο της μάχης. Ηταν έξοχοι πολεμιστές – και μεγάλοι ηγέτες. Αλλά αυτό δεν εμπόδισε το κόμμα του Κωνσταντίνου να τους διώξει και να τους αντικαταστήσει με αξιωματικούς που δεν είχαν ακούσει ποτέ τους να πέφτει μια τουφεκιά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να σπάσει το μέτωπο».
Η επόμενη ανταπόκριση στην ίδια εφημερίδα αποκάλυπτε μια τραγική πτυχή, την οποία έφερε στο φως η μαρτυρία του Ουίταλ: «Οι νέοι Ελληνες αξιωματικοί του Πυροβολικού, οι οποίοι δεν είχαν πείρα, τα έκαναν θάλασσα με τις βολές τους. Συχνά εξόντωναν το ίδιο το ελληνικό πεζικό. Ο Ουίταλ ανέφερε σε μένα προσωπικά περιπτώσεις εγκληματικής αμέλειας του Επιτελείου και για αξιωματικούς που έκαναν χρήση πούδρας (face powder) και ρουζ! Σε κάποια μάχη, οι εύζωνες πραγματοποίησαν μια πραγματικά άψογη έφοδο. Ξαφνικά, το ελληνικό πυροβολικό άρχισε να βάλλει εναντίον τους. Ο Αγγλος ταγματάρχης Τζόνσον, επίσης παρατηρητής στη συγκεκριμένη μάχη, άρχισε να ουρλιάζει όταν είδε το μακελειό που γινόταν μπροστά στα μάτια μας. Ηθελε να μπει στη μάχη και να αναλάβει τη διοίκηση της Πυροβολαρχίας. Αλλά δεν μπορούσε. Οι εντολές που είχαμε ήταν να τηρήσουμε αυστηρή ουδετερότητα – δεν περνούσε από το χέρι μας να κάνουμε τίποτε απολύτως»...