Brexit, παγκοσμιοποίηση και αποβιομηχάνιση
Λίγο μετά το δημοψήφισμα που διεξήχθη στη Βρετανία σχετικά με την παραμονή της χώρας στην Ε.Ε, ο οικονομικός συντάκτης της εφημερίδας Guardian, Λάρι Ελιοτ έγραψε ότι «το Brexit είναι η απόρριψη της παγκοσμιοποίησης» (26 Ιουνίου 2016). Ο ισχυρισμός του σχετικά με τις αιτίες του Brexit είναι μεν κατηγορηματικός, αλλά απηχεί τις απόψεις πολλών σχολιαστών. Για παράδειγμα, τον Σεπτέμβριο του 2016, η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, σε ομιλία της στο Sylvia Ostry Lecture με θέμα «Κάνοντας την παγκοσμιοποίηση να λειτουργεί για όλα» εξέθεσε την ίδια ιδέα. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η παγκοσμιοποίηση ωφέλησε οικονομικά αρκετούς, όμως αντίστοιχα δεν ευνόησε πολλούς άλλους. Η ψήφος υπέρ της εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε απηχεί τον θυμό εκείνων που η παγκοσμιοποίηση δεν ευνόησε. Ενας λόγος που γίνεται η παραπάνω σύνδεση είναι γιατί όσοι ψήφισαν υπέρ της εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε, χαρακτηρίζονται περισσότερο από την ηλικία και το ακαδημαϊκό τους προφίλ –τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου ψήφισαν υπέρ του Brexit– χωρίς να επηρεάζονται από τις υφιστάμενες οικονομικές συνθήκες. Η ψήφος υπέρ του Brexit αποτελεί καθαρή νίκη των παραδοσιακά συντηρητικών ψηφοφόρων, πολλοί εκ των οποίων ζουν στο πλούσιο τμήμα της νότιας Αγγλίας. Σε γενικές γραμμές, μπορούμε ίσως να θεωρήσουμε ότι όσοι ψήφισαν υπέρ της εξόδου από την Ε.Ε, λαμβάνουν τη μορφή μιας συμμαχίας όσων θέλουν να ανακτήσουν τον έλεγχο της χώρας. Επίσης, η θετική ψήφος αποτελεί και έκφραση αντίδρασης όλων εκείνων που έχουν έρθει αντιμέτωποι με οικονομικές δυσκολίες. Στον βαθμό, όμως, που το Brexit απηχεί την οικονομική δυσαρέσκεια των ατόμων, είναι χρήσιμο να συνδέουμε τις επιπτώσεις του με την παγκοσμιοποίηση; Κατά την άποψή μου στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε την οικονομική βάση της ψήφου υπέρ του Brexit, θα πρέπει να επικεντρωθούμε όχι στην παγκοσμιοποίηση αλλά στη μακροχρόνια επίπτωση του φαινομένου της αποβιομηχάνισης.
Το 2016 η Ντάιαν Κόιλ επισήμανε στην ιστοσελίδα VoxEU ότι η ψήφος υπέρ του Brexit μπορεί περισσότερο να θεωρηθεί ως ψήφος κατά της παγκοσμιοποίησης και του απρόβλεπτου αντικτύπου της σε διαφορετικά μέρη της χώρας, παρά μία ψήφος που στρέφεται ειδικά κατά της Ε.Ε. «Τα ποσοστά όσων ψήφισαν υπέρ της εγκατάλειψης της Ε.Ε ήταν υψηλότερα στην κεντρική και νότια Αγγλία, όπου κυριαρχεί το φαινόμενο της αποβιομηχανοποίησης και το μέσο εισόδημα παραμένει στάσιμο». Οι παραπάνω ισχυρισμοί αποδεικνύουν ότι η σύγχυση μεταξύ της αποβιομηχάνισης και της παγκοσμιοποίησης αποτελεί ένα σύνηθες λάθος. Πρόκειται για μια σύγχυση που αγνοεί την ιστορική προέλευση της αποβιομηχάνισης, τον τρόπο με τον οποίο ξεκίνησε πριν από την παγκοσμιοποίηση. * Ο αρθρογράφος είναι καθηγητής Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα VoxEu.org.
Η ψήφος υπέρ της εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε. απηχεί τον θυμό εκείνων που η παγκοσμιοποίηση δεν ευνόησε.