Ο λάθος δρόμος της δραχμής
τη διάρκεια της πολύμηνης διαπραγμάτευσης για τη δεύτερη αξιολόγηση, που φαίνεται ότι (επιτέλους) ολοκληρώνεται, βρήκαν πολλές φορές την ευκαιρία οι εντός και εκτός της χώρας μας «δραχμοφρουροί» να φέρνουν τη συζήτηση περί Grexit και επιστροφή στο εθνικό μας νόμισμα. Η δυσκολία στην ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης, τα σκληρά μέτρα, η αβεβαιότητα της καθυστέρησης στη συμφωνία με τους θεσμούς ήταν μερικές από τις αφορμές που έδιναν λαβή σε αυτούς που πιστεύουν ότι με την επιστροφή στη δραχμή θα μπορέσουμε να τονώσουμε τόσο την ανταγωνιστικότητα όσο και την ανάπτυξη της οικονομίας μας. Σφάλλουν, όμως, τα μέγιστα!
Για να αντιληφθεί κανείς το ανιστόρητο της σκέψης αυτής αρκεί να αναλύσουμε την ιστορική εξέλιξη τριών βασικών οικονομικών μεγεθών, δηλαδή του ρυθμού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας (μεταβολή ΑΕΠ), της ανταγωνιστικότητας τιμών (σε πραγματικούς όρους) της ελληνικής οικονομίας, και του spread (διαφορά τιμών) μεταξύ των ελληνικών 10ετών και των αντίστοιχων γερμανικών ομολόγων. Η μείωση του δείκτη ανταγωνιστικότητας τιμών από τη βάση δεδομένων της Bank of International Settlements υποδηλώνει βελτίωση της ανταγωνιστικής μας εικόνας στο εξωτερικό, ενώ το spread καταγράφει το πολιτικό και επενδυτικό ρίσκο.
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης είναι άκρως εντυπωσιακά. Παρατηρούμε, κατ’ αρχάς, ότι η ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας σαφώς βελτιώθηκε από το 1964 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Δυστυχώς, όμως, για όσους αδαώς πιστεύουν ότι οι υποτιμήσεις του νομίσματος έχουν καταλυτική επίδραση σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, οι αριθμοί «μαρτυρούν» ότι οι υποτιμήσεις (επί Ανδρέα Παπανδρέου) του 1983 και του 1985 βελτίωσαν μόνο παροδικά και «οριακά» την ανταγωνιστικότητά μας. Αυτό λοιπόν που βλέπουμε είναι ότι την περίοδο 1985 - 2010 η ανταγωνιστικότητα επιδεινώθηκε σαφέστατα. Παρατηρούμε επίσης ότι κάποια βελτίωση στην ανταγωνιστικότητα καταγράφηκε μετά την ένταξή μας στα (επαίσχυντα) μνημόνια, έτσι ώστε αισίως να κλείσουμε, από ανταγωνιστική άποψη, το 2016 καλύτερα από το 1964!
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η υποτίμηση του νομίσματος δεν αποτελεί «βιώσιμο» εργαλείο βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας, την οποία τόσο χρειαζόμαστε για να ξεφύγουμε από το σημερινό οικονομικό τέλμα. Και πώς άλλωστε θα μπορούσε κάτι τέτοιο να συμβεί, όταν η συσχέτιση μεταξύ του ρυθμού ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας τιμών είναι ιδιαίτερα ασθενής (μόνο -0,08 στη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών);
Εκείνο όμως που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι η συσχέτιση του ρυθμού ανάπτυξης με το πολιτικό/ επενδυτικό ρίσκο είναι οκτώ φορές μεγαλύτερη. Με άλλα λόγια, μία κατάρρευση στο επενδυτικό ρίσκο (η οποία θα επιταχύνει τις ιδιωτικές επενδύσεις) μπορεί να επιφέρει ισχυρή οικονομική ανάπτυξη και (μάλιστα) πολύ μεγαλύτερη από την όποια βελτίωση της ανταγωνιστικότητας.
Η ουσία είναι ότι η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα (είτε πρόκειται για τη δραχμή είτε για κάποιο άλλο «νέο» νόμισμα) θα έχει πολύ μικρό θετικό αντίκτυπο στην οικονομία μας σε μακροχρόνιο ορίζοντα. Αναφέρομαι σε μακροχρόνιο ορίζοντα γιατί εκεί εστιάζουν την προσοχή τους οι «δραχμοφρουροί» αφού ακόμα και αυτοί οι ίδιοι καταλαβαίνουν ότι, σε βραχυχρόνιο ορίζοντα, οι οικονομικές εξελίξεις θα είναι δραματικές!
Βέβαια, μόνο αφελείς μπορούν να πιστέψουν ότι το πολιτικό/επενδυτικό ρίσκο θα μειωθεί εάν επιστρέψουμε στη δραχμή. Και τούτο επειδή η επιστροφή στη δραχμή θα πολλαπλασιάσει τις γνωστές παθογένειες του ελληνικού πολιτικού συστήματος, οι οποίες βέβαια ευθύνονται τα μέγιστα για την οικονομική χρεοκοπία που ακόμα ταλανίζει την Ελλάδα μας. * Ο αρθρογράφος είναι καθηγητής και πρόεδρος του Ερευνητικού Τομέα στο Τμήμα Οικονομικών, Χρηματοοικονομικών και Λογιστικής, University of Liverpool.
Οι «δραχμοφρουροί» δεν δίνουν λύση σε κανένα πρόβλημα.