Οι μεγάλες μάχες της Ελληνικής Εταιρείας
Από το 1972 παραμένει σταθερός και αξιόπιστος συνομιλητής στη δημόσια σφαίρα για θέματα περιβάλλοντος και πολιτισμού
Ξεκίνησε το 1972 ως αντίδραση στην κατεδάφιση της ενετικής εκκλησίας του Σωτήρος στο Ηράκλειο. Στα χρόνια που ακολούθησαν έδωσε πλήθος μαχών, αποτελώντας «τη φωνή της λογικής» απέναντι σε αμφιλεγόμενα νομοθετήματα ή σχέδια. Παράλληλα ανέπτυξε ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες για την προστασία του περιβάλλοντος και τον πολιτισμό. Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού κλείνει φέτος 45 χρόνια παρουσίας στη δημόσια σφαίρα, έχοντας επιδείξει μια πλούσια κοινωνική δράση.
Στη μακρά της πορεία, η ΕΛΛΕΤ έδωσε πολλούς αγώνες. Η πρώτη μάχη που έδωσε η Ελληνική Εταιρεία ήταν λίγο μετά την ίδρυσή της (το 1972), ενάντια στη δημιουργία τσιμεντοβιομηχανίας στα Μέθανα. Ακολούθησε εκστρατεία ενάντια στη δημιουργία ναυπηγείων στην Πύλο, ένα σχέδιο που αν είχε ευοδωθεί θα είχε οδηγήσει την περιοχή σε εντελώς διαφορετικό δρόμο. Η πρώτη εκστρατεία, όμως, με την οποία η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) σχεδόν ταυτίστηκε αφορούσε τη διάσωση της Πλάκας. «Παλεύαμε οκτώ χρόνια, αλλά τελικά πετύχαμε τη θέσπιση των χρήσεων γης στην περιοχή. Επαιξαν πολλά ρόλο, οι οραματιστές πολιτικοί εκείνης της εποχής όπως ο Μάνος και αργότερα ο Τρίτσης, αλλά και η παρέμβαση της τουριστικής βιομηχανίας που υποστήριξε ότι η παρακμιακή κατάσταση στην Πλάκα δεν άρεσε στους τουρίστες», αναφέρει ο Κώστας Καρράς, ο οποίος διετέλεσε για πολλά χρόνια πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ και σήμερα παραμένει μέλος του διοικητικού της συμβουλίου. Τα επόμενα χρόνια, η ΕΛΛΕΤ χρειάστηκε να υπερασπίσει σθεναρά το πλαίσιο για την προστασία της Πλάκας. «Το ανησυχητικό είναι ότι τα προβλήματα στην Πλάκα επανέρχονται», επισημαίνει.
Το «βιογραφικό» της οργάνωσης είναι πλούσιο. Περιλαμβάνει τις εκστρατείες για την ίδρυση του θαλάσσιου πάρκου Αλοννήσου, τη διάσωση του νότιου Σαρωνικού, των Πρεσπών, την κήρυξη ως διατηρητέου του συνόλου του κτήματος Τατοΐου, τμήματος του Μαραθώνα, του αρχαίου πύργου της Κέας, πολλών αξιόλογων μνημείων, βυζαντινών εκκλησιών και παραδοσιακών οικισμών όπως της Υδρας και άλλων αιγαιοπελαγίτικων νησιών. Η δράση της βγήκε και εκτός συνόρων, καθώς υποστήριξε τη διάσωση του καμπαναριού του Αγίου Γεωργίου στη Βενετία, του Αγίου Παντελεήμονα (Kizil Kilise) στην Καππαδοκία, των μεσαιωνικών τοιχογραφιών της Τράπεζας στη Μονή του Σινά.
Μία από τις πιο σημαντικές μάχες της Ελληνικής Εταιρείας ήταν ο πολυετής αγώνας της ενάντια στη φαραωνικής σύλληψης εκτροπή του Αχελώου, αρχικά μαζί με την Ορνιθολογική Εταιρεία, αργότερα και άλλους φορείς και οργανώσεις. «Κατά τη γνώμη μου, οι μάχες που έδωσε η ΕΛΛΕΤ για την προστασία του δελφικού τοπίου, του Μαραθώνα, της Πλάκας ήταν πολύ σημαντικές. Η εκτροπή του Αχελώου, όμως, ήταν διαφορετική, καθώς αφορούσε ένα μεγάλο κομμάτι της ηπειρωτικής Ελλάδας», εκτιμά ο απερχόμενος πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ, Κώστας Σταματόπουλος. «Η Ελληνική Εταιρεία αγωνίστηκε με συνέπεια για 20 χρόνια, επιτυγχάνοντας διαδοχικές ακυρώσεις του σχεδίου από το ΣτΕ».
Η Ελληνική Εταιρεία ήταν από τις πρώτες μη κυβερνητικές οργανώσεις που έβαλαν στο επίκεντρο της δράσης τους το Αιγαίο, την προστασία των μικρών νησιών, την ανάσχεση της λαίλαπας της τουριστικοποίησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εκστρατεία που πραγματοποίησε στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας ενάντια στο πρώτο ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό. Η ΕΛΛΕΤ επιστράτευσε επιστήμονες, γνωστά πρόσωπα, τα μέλη της έκαναν lobbying σε όλα τα επίπεδα, «βγήκε» στο ευρύ κοινό με μια εύληπτη εκστρατεία ενημέρωσης. Και τελικά, όταν όλα αυτά απέτυχαν, προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, σε μια εποχή που το ΣτΕ εξακολουθούσε να υπερασπίζεται σθεναρά τις βασικές αρχές σχεδιασμού του χώρου και της προστασίας του περιβάλλοντος. Μερικά χρόνια αργότερα, η Ελληνική Εταιρεία θα πετύχει την ακύρωση του σχεδίου.
Βραβευμένα προγράμματα
Σήμερα η ΕΛΛΕΤ αναπτύσσει σειρά βραβευμένων προγραμμάτων και δράσεων, όπως «Αειφόρο ελληνικό σχολείο», «Αειφόρο Αιγαίο», «Μνημεία υπό απειλή», τα «Μονοπάτια πολιτισμού». Παράλληλα συντονίζει το «Δίκτυο Οργανώσεων & Πολιτών για το Ιστορικό Κέντρο», που συσπειρώνει 14 οργανώσεις απ’ όλες τις γειτονιές του ιστορικού κέντρου.