Χαμένο αφήγημα, ρεαλιστής Τσίπρας
Μάλλον βιάστηκε ο Αλέξης Τσίπρας να διαμηνύσει την πρόθεσή του να φορέσει σύντομα γραβάτα. Τα πράγματα δεν απεδείχθησαν «υπερβολικά καλά για να είναι αληθινά». Για άλλη μια φορά έδειξε να έχει «αυταπάτες» για τους συσχετισμούς στους κόλπους των εταίρων. Το υπεραισιόδοξο «too good to be true» φέρνει στη μνήμη την αγωνιώδη προσπάθεια και του προκατόχου του να πείσει ότι τελειώνουμε με το μνημόνιο και κλείνουμε συμφωνία πακέτο και για το χρέος. Και στις δύο περιπτώσεις η επικοινωνιακή διάσταση επισκίασε την ουσία.
Το φθινόπωρο του 2014 η οικονομία είχε «γυρίσει», η χώρα είχε βγει, έστω και διστακτικά, στις αγορές – θυμάμαι στην εαρινή σύνοδο του ΔΝΤ τον Απρίλιο του ’14 που όλοι μιλούσαν για την απρόσμενη επιτυχία της Ελλάδας– και πλησιάζαμε προς την πιστοληπτική γραμμή στήριξης. Αλλά στην προσπάθεια να διασφαλίσουμε και τότε ένα καλό πολιτικό αφήγημα έναντι του εσωτερικού αντιπάλου, κωλυσιεργούσαμε, μεταφέραμε τις διαπραγματεύσεις στο Παρίσι, και τελικά το εγχείρημα «δεν βγήκε».
Φυσικά, τον Σαμαρά δεν τον έριξε ο Σόιμπλε, αλλά ο Τσίπρας.
Οι Γερμανοί δεν ασχολούνται με τις κυβερνήσεις. Να εφαρμόζονται οι μεταρρυθμίσεις τούς ενδιαφέρει. Ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ δεν ενδιαφερόταν για την έξοδο της χώρας από το μνημόνιο, αλλά για το δικό του πολιτικό όφελος. Κι ας είχε προτείνει ο Σαμαράς να ψηφίσει αριστερό Πρόεδρο της Δημοκρατίας, με τον τεράστιο συμβολισμό που θα είχε αυτό. Κι ας είχε δεσμευθεί να προκηρύξει εκλογές τον Νοέμβριο του ’15. Οχι, έπρεπε να σταματήσει η ανάκαμψη, αρκεί να ερχόταν ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.
Το πάθημα δεν έγινε μάθημα. Τώρα, το πολιτικό αφήγημα της κυβέρνησης ήταν η ελάφρυνση του χρέους, διανθισμένη και με ολίγον «τσαμπουκά» και απειλές περί μη εφαρμογής των μέτρων, κάτι που προκάλεσε έντονη δυσφορία στο Βερολίνο.
Ωστόσο, η σκληρή πραγματικότητα, η οποία εμπεριέχει και στοιχεία αδικίας έναντι της Ελλάδας, «προσγείωσε» τον πρωθυπουργό, ο οποίος είχε καλλιεργήσει υπερβολικές προσδοκίες και μένει τώρα εκτεθειμένος έναντι της κοινής γνώμης αλλά και των βουλευτών του, οι οποίοι ψήφισαν τα επώδυνα μέτρα προβάλλοντας ως «αντισταθμιστικά οφέλη» την επερχόμενη ελάφρυνση του χρέους, όπως και τα λεγόμενα αντίμετρα. Το θετικό είναι πως έχοντας διδαχθεί από τις εμπειρίες της προηγούμενης διετίας, ο κ. Τσίπρας αυτή τη φορά δεν επέλεξε τη σύγκρουση. Περισσότερο ρεαλιστής πλέον, έσπευσε να αλλάξει αφήγημα: «Ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί είτε πάρουμε μια συμφωνία για το χρέος σαν αυτή που μας παρουσίασε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, είτε με μια ακόμα καλύτερη που παλεύουμε να πάρουμε». Αντιλαμβανόμενος τα δεδομένα επιλέγει την ταχεία απεμπλοκή από τη μονοδιάστατη εμμονή στο αφήγημα του χρέους, και εστιάζει στην προσέλκυση επενδύσεων και στην πορεία της οικονομίας. Ως τακτική κίνηση είναι σωστή. Το επικοινωνιακό χάρισμα που διαθέτει θα του επιτρέψει να διαχειρισθεί το νέο, δυσάρεστο περιβάλλον.
Ωστόσο, το δίδαγμα είναι σαφές. Αντί να επιχειρούν οι πολιτικοί –όλων των κομμάτων– να ωραιοποιούν τις καταστάσεις και να επενδύουν σε «αφηγήματα» που ουσιαστικά διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, τα πράγματα θα ήταν πιο απλά εάν έλεγαν την αλήθεια, απέφευγαν τους λεονταρισμούς, και παρήγαν αποτελέσματα. Στην πορεία θα ανακτούσαν την εμπιστοσύνη των εταίρων, οι διαπραγματεύσεις θα κυλούσαν πιο ομαλά, και οι δανειστές θα ήταν πιο συναινετικοί, προς όφελος της χώρας.
Οι Γερμανοί δεν ασχολούνται με τις κυβερνήσεις. Να εφαρμόζονται οι μεταρρυθμίσεις τούς ενδιαφέρει.