Συμβιβασμός στο πλεόνασμα

Eκπλήσσονται πολλοί όταν μαθαίνουν ότι μεταξύ άλλων στοιχείων θα οριστεί ένας κάποιος στόχος για τα πλεονάσματα εσόδων (που σημαίνει: φόρων) τα οποία θα πρέπει να επιτυγχάνει το κράτος μέχρις ότου πληρωθεί και το τελευταίο ευρώ του παρόντος χρέους. Η έκπληξη εκφράζεται τώρα επειδή διέρρευσε πως στο συζητούμενο σχέδιο διευθέτησης του χρέους το πλεόνασμα πρέπει να διατηρείται, από το 2022 και για σαράντα χρόνια, στο 2,2%.

Οποιος είχε τον χρόνο και την περιέργεια να διαβάσει τις αναλύσεις βιωσιμότητας χρέους (DSA) που συνοδεύουν όλες τις εκθέσεις της ευρωπαϊκής τρόικας και του Ταμείου, έχει προσέξει πως τα συμπεράσματά τους στηρίζονται σε μερικές βασικές μεταβλητές.

Για παράδειγμα, τον Αύγουστο 2015, όταν συνομολογήθηκε το τρίτο μνημόνιο, οι τεχνοκράτες της Κομισιόν έβαλαν το πλεόνασμα στο 3,5% μέχρι το 2025 με σταδιακή μείωση σε 1,5% το 2040 και μέχρι το 2060. Οι ίδιες προβλέψεις έγιναν και στην πρώτη αξιολόγηση. Η ευρωπαϊκή τρόικα έκρινε ότι η Ελλάδα θα διατηρήσει πλεόνασμα 3,5% «για μια περίοδο 10 ετών, μετά την οποία θα ξεκινήσει μια σταδιακή αποκλιμάκωση μέχρι και 1,5% περί το 2040». Υπ’ αυτές τις προϋποθέσεις το χρέος κρίθηκε «βιώσιμο», με αποτέλεσμα να ζήσουν εκείνοι (οι Ευρωπαίοι...) καλά κι εμείς... χειρότερα!

Το ΔΝΤ, την ίδια εποχή, υπολόγιζε ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να έχει πλεόνασμα ίσο με 3,5% προκειμένου να συμβαδίσει με τους στόχους του προγράμματος. Επειδή όμως δεν θεωρούσε κάτι τέτοιο εφικτό, ανακήρυξε «μη βιώσιμο» το ελληνικό χρέος. Επανέλαβε τον ισχυρισμό του ένα χρόνο αργότερα (DSA 5/2016), προτείνοντας όμως να μειωθεί ο στόχος του πλεονάσματος σε 1,5%, οπότε και θα αναγόρευε σε «βιώσιμο» το ελληνικό χρέος. Στην πιο πρόσφατη έκθεσή του (Φεβρουάριος 2017) το Ταμείο επιμένει στον χαμηλό στόχο για πλεονάσματα 1,5% από το 2018 μέχρι την τελική λήξη και του τελευταίου τμήματος των δανείων που έλαβε και λαμβάνει η χώρα από κράτη και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.

Επομένως, όπως γράψαμε σε κατάλληλο χρόνο, ένας συμβιβασμός γύρω στο 2% φαίνεται ρεαλιστικός και δεν θα αποτελέσει εμπόδιο στην ανάπτυξη. Με την προϋπόθεση όμως ότι το πλεόνασμα θα προκύπτει σε ένα πολύ χαμηλότερο επίπεδο φόρων και με μια στρατηγική απελευθέρωση του συστήματος παραγωγής. Ομως, αν το μικρότερο πλεόνασμα επί του οποίου επιμένει το ΔΝΤ αρέσει στην κυβέρνηση, οι υπόλοιπες προτάσεις του Ταμείου τη βρίσκουν «κάθετα αντίθετη».